Jan Bratkowski

Jan Bratkowski
Data i miejsce urodzenia

24 stycznia 1931
Warszawa

Data i miejsce śmierci

18 grudnia 2015
Warszawa

Zawód

aktor, reżyser

Lata aktywności

1953–2006

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”

Jan Andrzej Bratkowski (ur. 24 stycznia 1931 w Warszawie, zm. 18 grudnia 2015 tamże) – polski aktor teatralny i reżyser.

Życiorys

Reżyser teatralny, wcześniej także aktor. W roku 1953 ukończył studia na Wydziale Aktorskim PWST w Warszawie. Początkowo (1953) występował w Teatrze Polskim w Warszawie, następnie (1956) w Teatrze Młodej Warszawy. W 1961 ukończył studia na Wydziale Reżyserskim PWST w Warszawie. W latach 1968–1972 był dyrektorem Teatru Dramatycznego w Warszawie. W latach 1978–2000 reżyserował spektakle Teatru Polskiego w Warszawie. W latach 1973–1993 wykładowca Wydziału Reżyserii Filmowej i Telewizyjnej PWSFTViT w Łodzi[1]. Posiadał tytuł profesora sztuk filmowych w specjalności reżyseria teatralna, reżyseria telewizyjna[2].

Ojciec Piotra Bratkowskiego[3].

Kariera sceniczna

lata 50.

Oficjalnie zadebiutował 26 stycznia 1953 r. na scenie warszawskiego PWST, jako Ryjek, w dramacie Sen nocy letniej autorstwa Wiliama Szekspira, w reżyserii Jana Kreczmara[4]. Inne spektakle z udziałem Bratkowskiego to m.in.:

  • 14 IV 1953: Panna Maliczewska Gabriela Zapolska, reż. Janina Romanówna – w podwójnej roli: Edek, Kolega 2.

W tym samym roku (1953) rozpoczął swoją, trwającą niemal pół wieku (do 2001 r.), współpracę z warszawskim Teatrem Polskim:

lata 60.

  • 5 III 1960: Ladacznica z zasadami Jean-Paul Sartre – jako reżyser (Bałtycki Teatr Dramatyczny im. Juliusza Słowackiego, Koszalin)
  • 13 VI 1960: Orfeusz Jean Cocteau – jako reżyser (Teatr Współczesny, Warszawa)
  • 14 I 1961: Męczeństwo z przymiarką Ireneusz Iredyński – jako reżyser (Teatr Ateneum im. Stefana Jaracza, Warszawa)
  • 10 VI 1961: Ustępliwy kochanek Graham Greene – jako reżyser (Teatr Ateneum im. Stefana Jaracza, Warszawa)
  • 24 III 1962: Krucjata Krzysztof Choiński – jako reżyser (Teatr Ateneum im. Stefana Jaracza, Warszawa)
  • 12 IV 1962: Przed maturą Jose Andre Lacour – jako reżyser (Teatr Rozmaitości, Wrocław)
  • 25 X 1962: Poemat pedagogiczny Anton Makarenko – jako reżyser (Praski Teatr Ludowy, Warszawa)
  • 12 I 1963: Klub Pickwicka Charles Dickens – jako reżyser i inscenizator (Teatr Powszechny w Łodzi)
  • 6 VI 1963: Fizycy Friedrich Dürrenmatt – jako reżyser (Teatr Rozmaitości, Wrocław)
  • 10 X 1963: Przygody dobrego wojaka Szwejka Jaroslav Hašek – jako reżyser i autor adaptacji scenicznej (Praski Teatr Ludowy, Warszawa)
  • 10 I 1964: Przed zachodem słońca Gerhart Hauptmann – jako reżyser
  • 3 V 1964: Przed maturą Jose Andre Lacour – jako reżyser (Praski Teatr Ludowy, Warszawa)
  • 8 XI 1964: Ile dróg – ile pieśni... program składany/kabaretowy/rewiowy – jako reżyser i autor scenariusza (Sala Kongresowa PKiN, Warszawa)
  • 20 XII 1964: Przygody dobrego wojaka Szwejka Jaroslav Hašek – adaptacja i adaptacja sceniczna (Teatr Współczesny, Szczecin)
  • 14 I 1965: Myszy i ludzie John Steinbeck – jako reżyser (Praski Teatr Ludowy, Warszawa)
  • 12 VI 1965: Ten nieznajomy Jerzy Krzysztoń – jako reżyser (Praski Teatr Ludowy, Warszawa)
  • 23 I 1966: Noc zimowa J. Kłosiński i D. Mater – jako reżyser (Praski Teatr Ludowy, Warszawa)
  • 6 II 1966: Quiz Krzysztof Gruszczyński – jako reżyser (Teatr Dramatyczny, Warszawa)
  • 24 VI 1966: Nie igra się z miłością Alfred de Musset – jako reżyser i inscenizator (Praski Teatr Ludowy, Warszawa)
  • 16 III 1967: Skazaniec Brendan Behan – jako reżyser (Teatr Ludowy, Warszawa)
  • 8 X 1967: W czepku urodzona Zdzisław Skowroński – jako reżyser (Teatr Ludowy, Warszawa)
  • 5 V 1968: Rewizor Nikołaj Gogol – jako reżyser (Teatr Ludowy, Warszawa)
  • 1 III 1969: Sceneria zimowa Maxwell Anderson – jako reżyser (Teatr Dramatyczny, Warszawa)
  • 29 XI 1969: Hadrian VII Peter Luke – jako reżyser (Teatr Dramatyczny, Warszawa)

lata 70.

  • 24 IX 1970
    • Lekki ból Harold Pinter – jako reżyser (Teatr Dramatyczny, Warszawa)
    • Kochanek Harold Pinter – jako reżyser (Teatr Dramatyczny, Warszawa)
  • 15 V 1971: Król Mięsopust Jarosław Marek Rymkiewicz – jako reżyser (Teatr Dramatyczny, Warszawa)
  • 10 III 1972: Król Mięsopust Jarosław Marek Rymkiewicz – jako reżyser (Teatr w Lubljanie)
  • 18 I 1973: Sama Słodycz Ireneusz Iredyński (prapremiera) – jako reżyser (Teatr Polski, Wrocław)
  • 13 XI 1973: Operetka (dramat) Gombrowicz Witold – jako reżyser (Teatr w Nowym Sadzie)
  • 9 I 1975: Manon Lescaut Vítězslav Nezval – reżyseria i opracowanie dramaturgiczne (Teatr Rozmaitości, Warszawa)
  • 4 III 1977: Tramwaj zwany pożądaniem Tennessee Williams – reżyseria i opracowanie tekstu (Teatr im. Stefana Jaracza, Łódź)
  • 26 V 1977: Historia o Miłosiernej, czyli Testament psa Ariano Suassuna – jako reżyser (Teatr Polski, Wrocław)
  • 2 III 1978: Pierwszy dzień wolności Leon Kruczkowski – jako reżyser (Teatr Vatżarov, Blagoevgrad)
  • 29 VI 1979: Zdrada Harold Pinter – jako reżyser (Teatr Powszechny, Warszawa)
  • 30 XII 1979: Gorzkie żale w stróżówce István Csurka – jako reżyser

lata 80.

  • 31 XII 1980: Wspomnienie John Murrel – jako reżyser
  • 19 XI 1981: Ołtarz wzniesiony sobie Ireneusz Iredyński (prapremiera) – jako reżyser
  • 20 V 1982: Żegnaj Judaszu Ireneusz Iredyński – jako reżyser
  • 21 X 1982: Terroryści Ireneusz Iredyński (prapremiera) – jako reżyser
  • 19 XII 1982: Terroryści Ireneusz Iredyński – jako reżyser (Teatr Nowy, Łódź)
  • 10 V 1983: Czapa, czyli śmierć na raty Janusz Krasiński – jako reżyser
  • 1 XI 1983: Terroryści Ireneusz Iredyński – jako reżyser (Dramsko Pozoriste, Belgrad)
  • 9 II 1984: Szalona Greta Stanisław Grochowiak, reż. Jan Hamerszmit – opieka artystyczna
  • 10 III 1984: Przygody dobrego wojaka Szwejka Jaroslav Hašek, reż. Bohdan Mikuć – adaptacja (Teatr im. Juliusza Osterwy, Gorzów Wielkopolski)
  • 10 V 1984: Ja, Michał z Montaigne Józef Hen – jako reżyser
  • 14 III 1985: Kreacja Ireneusz Iredyński – jako reżyser
  • 18 I 1986: Zmierzch Izaak Babel – jako reżyser (Teatr Nowy, Łódź)
  • 4 XII 1986: Przyszedł mężczyzna do kobiety Semen Złotnikow – jako reżyser (Teatr Nowy, Łódź)
  • 21 XII 1986: Burza William Shakespeare – jako reżyser (Teatr Nowy, Łódź)
  • 17 XI 1987: Krótka noc Władysław Lech Terlecki – jako reżyser
  • 24 XI 1988: Adwokat i róże Jerzy Szaniawski – jako reżyser
  • 3 VI 1989: Indyk Sławomir Mrożek – jako reżyser (Teatr im. Stefana Jaracza, Łódź)

lata 90.

  • 8 II 1990: Grube ryby Michał Bałucki – jako reżyser
  • 17 V 1990: Pierścień wielkiej damy czyli ex-machina Durejko Cyprian Kamil Norwid – jako reżyser
  • 5 I 1991: Szkoła obmowy Wojciech Bogusławski – jako reżyser
  • 16 X 1992: Radosny jubileusz Jan Bratkowski – jako reżyser
  • 20 II 1993: Świętoszek Molier – jako reżyser
  • 23 X 1993: Wujaszek Wania (sztuka) Anton Czechow – jako reżyser (Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego, Kalisz)
  • 1 X 1994: Popołudnie kochanków Józef Hen – jako reżyser
  • 25 II 1995: Uriel Akosta Karl Gutzkow – jako reżyser (Teatr Żydowski im. Ester Rachel Kamińskiej, Warszawa)
  • 13 I 1996: Mieszczanin szlachcicem Molier – reżyseria i opracowanie dramaturgiczne (Teatr im. Stefana Jaracza, Olsztyn)
  • 23 IV 1996: Indyk Sławomir Mrożek – jako reżyser
  • 26 IV 1997: Polityka (dramat) Włodzimierz Perzyński – jako reżyser
  • 6 II 1999: Lekkomyślna siostra Włodzimierz Perzyński – jako reżyser
  • 2 V 1999: Szkoła mężów Molier – reżyseria i opracowanie tekstu (Teatr Polski, Bydgoszcz)

wiek XXI

  • 20 V 2000: Nas troje Marek Koterski – jako reżyser (Teatr Ochoty – Ośrodek Kultury Teatralnej, Warszawa)
  • 24 II 2001: Szkoła mężów Molier – reżyseria i układ tekstu (Teatr Powszechny im. Jana Kochanowskiego, Radom)
  • 21 IV 2001: Pułapka na myszy (sztuka) Agatha Christie – jako reżyser
  • 13 XI 2001: Pokojówki Jean Genet, reż. Mateusz Dymek – opieka artystyczna (Teatr Studyjny PWSFTViT, Łódź)
  • 9 II 2002: Pułapka na myszy (sztuka) Agatha Christie – jako reżyser (Teatr im. Adama Mickiewicza, Częstochowa)
  • 16 III 2002: Pułapka na myszy (sztuka) Agatha Christie – jako reżyser (Teatr Nowy im. Gustawa Morcinka, Zabrze)
  • 28 III 2003: Opera mydlana György Spiró – jako reżyser (Teatr Nowy, Łódź)
  • 19 XII 2003: Przy drzwiach zamkniętych Jean-Paul Sartre – jako reżyser (Teatr Ochoty – Ośrodek Kultury Teatralnej, Warszawa)
  • 3 II 2006: Nieprzyjaciel Julien Green – jako reżyser (Teatr Nowy, Łódź)
  • 8 IV 2006: Masz być szczęśliwy Simon Burt – jako reżyser (Teatr Ochoty – Ośrodek Kultury Teatralnej, Warszawa).

Utwory

Jest autorem 2 spektakli Teatru Telewizji:

  • Próba rekonstrukcji spektakl 2-częściowy, premiera: 14–15 V 1981
  • Radosny jubileusz, premiera: 16 X 1992.

Telewizja

Za debiut można uznać jego reżyserski występ 14 czerwca 1956 r. w Teatrze Telewizji, w sztuce Kłamstwo polityczne Vercorsa[4].

Pozostałe dokonania reżyserskie Bratkowskiego związane są z 70 innymi spektaklami Teatru Telewizji.

lata 60.

lata 70.

lata 80.

  • 21 IV 1980: Doktor Nazarow Walerij Brumel i Jurij Szpitalnyj
  • 13 VIII 1980: Tylko martwy kolega jest dobrym kolegą Winfried Bauer
  • 14–15 V 1981: 2-częściowy spektakl Próba rekonstrukcji – scenariusz i reżyseria
  • 11 X 1984: Okno na morze Nicolas Boileau i Thomas Narcejac
  • 17 IV 1986: Podejrzenie Leslie Sands
  • 23 VI 1986: Solo na bicie zegara Oswald Zahradnik
  • 23 III 1989: Milczenie morza Vercors – adaptacja i reżyseria

lata 90.

Film

Na ekranie kinowym po raz pierwszy pojawił się 24 kwietnia 1954 r. Debiutował jako junak Stefan Makowski, w filmie propagandowym pt. Trzy opowieści[1]. Ponadto sprawował opiekę pedagogiczną nad ponad 40 krótkometrażowymi szkolnymi etiudami filmowymi (widowiskami telewizyjnymi)[6]:

  • 1980: Palacz zwłok (czas: 30') reż. Tomasz Wiszniewski
  • 1983
  • 1985
    • Żałoba przystoi Elektrze (13½') reż. Gonzalez Juan Diego Caicedo
    • Zbrodnia i kara (16') reż. Maria Oberman
    • Opowiadanie o zoo (23') reż. Helena Dąbrowska
    • O starym (23') reż. Wojciech Molski
    • Jest tam kto? (18½') reż. Antonio Mitriceski
    • Fizycy (17½') reż. Samir Ibrahim Zedan
    • Dach nad głową (23') reż. Maria Oberman i Łukasz Wylężałek
    • Człowiek i słoń (16') widowisko tv, reż. Barbara Myszyńska
  • 1986
    • Zaproszenie na egzekucję (25⅞') reż. Piotr Perz
    • Długa łatwa noc (20½') reż. Władysław Pasikowski
    • Czasu jutrzennego (22¾') reż. Piotr Włodarski
  • 1987
    • Przed odlotem (12⅞') reż. Grzegorz Płocha
    • Powrót z wyspy Torcello (20¾') reż. Jarosław Faliński
    • Policja (25½') reż. Jerzy Krysiak
    • Opowieść o ordynarnym szaleństwie (25⅞') reż. Mitko Panov
    • Jak kochać życie? (30⅓') reż. Józef Luszpiński
    • Fizycy (9⅛') reż. Krzysztof Rurka Rex-Jarnot
    • Drugi pokój (13⅞') reż. Andrzej Dec
    • Ciemne morze (14⅜') reż. Mariusz Grzegorzek
    • Cela (13⅔') reż. Rafał Mierzejewski
    • A oni lecieli na Księżyc (13¼') reż. Żivota Saratlić
  • 1988
    • Zwolniony (9⅜') reż. Ewa Walewska
    • Zatrudnienie (11⅛') reż. Wojciech Szumowski
    • Z życia marionetek (23') reż. Andrzej Kraszewski
    • Wzgórza jak białe słonie (12¾') reż. Antoni Borzewski
    • Szklana góra (22⅞') reż. Jolanta Dylewska
    • Strażnik (16⅛') reż. Witold Szymczyk
    • Psie serce! (18⅜') reż. Maciej Szelachowski
    • Pomoc zimowa (11⅝') reż. Małgorzata Trznadel
    • Kazanie na górze (14') reż. Stefan Chazbijewicz
    • Już blisko (15') reż. Witold Świętnicki
    • Audiencja (24⅓') reż. Jerzy Zalewski
  • 1989
    • Studio Q (24') reż. Ruben Balderas Salas
    • Stereometria (17⅞') widowisko tv, reż. Robert Kaczmarek
    • Pokój (13⅞') reż. Andrzej Gajewski
    • Elegia dla jednej pani (21¼') reż. Dariusz Jabłoński
    • Ciemności kryją Ziemię (17⅞') reż. Grzegorz Kruszewski
  • 1990
    • Opowiadanie o zoo (23') reż. Andrzej Lelito
    • Grać! (19¼') reż. Marek Biszczanik.

Nagrody

Przebieg pracy

W trakcie swej 50-letniej kariery aktorskiej występował łącznie na deskach 29 teatrów w: Koszalinie, Szczecinie, Gorzowie Wielkopolskim, Kaliszu, Olsztynie, Bydgoszczy, Radomiu, Częstochowie, Zabrzu, Wrocławiu (2), Łodzi (5) i Warszawie (13)[4]:

Na emeryturę przeszedł w roku 2006.

Śmierć

Aktor zmarł w wieku 84 lat. Został pochowany na cmentarzu komunalnym Północnym na Wólce Węglowej (kwatera nr: W-XI-11-4-8)[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c FilmPolski.pl, FilmPolski [dostęp 2020-10-26] (pol.).
  2. ↑ Prof. Jan Andrzej Bratkowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2020-11-08].
  3. ↑ Barbara Marzęcka, Piotr BRATKOWSKI – Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku, www.ppibl.ibl.waw.pl [dostęp 2020-11-08].
  4. ↑ a b c Jan Bratkowski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy). [online] [dostęp 2020-10-26].
  5. ↑ Polona, polona.pl [dostęp 2020-10-28].
  6. ↑ FilmPolski.pl, FilmPolski [dostęp 2020-10-31] (pol.).
  7. ↑ MKiDN - Medal Zasłużony Kulturze - Gloria Artis [dostęp 2020-11-08].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

POL Srebrny Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis BAR.png
Baretka Srebrnego Medalu "Zasłużony Kulturze - Gloria Artis"
Zasłużony Działacz Kultury.jpg
Autor: Ὄνειροι, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zasłużony Działacz Kultury – odznaka