Jan Brejski

Jan Brejski

Jan Brejski 1907
Data i miejsce urodzenia	28 lutego 1863 Patschewo, Królestwo Prus
Data i miejsce śmierci	10 grudnia 1934 Toruń, Polska
Wojewoda pomorski
Okres	od 27 lipca 1920 do 16 maja 1924
Poprzednik	Stefan Łaszewski
Następca	Stanisław Wachowiak
Odznaczenia

Nagrobek Jana Brejskiego na cmentarzu parafii św. Jakuba w Toruniu

Jan Brejski (ur. 28 lutego 1863 w Pączewie, zm. 10 grudnia 1934 w Toruniu) – działacz narodowy i polonijny, dziennikarz, wydawca, działacz państwowy II Rzeczypospolitej, poseł na Sejm Ustawodawczy, wojewoda pomorski.

Życiorys

Był absolwentem wydziału polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. W trakcie studiów pracował jako dziennikarz w Głosie Narodu. Po przejęciu w 1899 roku wraz z bratem gazety Wiarus Polski został jej naczelnym. Pismo było przeznaczone dla Polonii, a zostało założone w roku 1890 w Bochum przez księdza dra Franciszka Lissa. W latach 1924–1930 okazywało się w Lille we Francji. W Bochum był właścicielem księgarni „Wiarus Polski”, którą sprzedał Stanisławowi Kochowiczowi. Był założycielem lub inicjatorem wielu organizacji polonijnych, m.in. Zjednoczenia Zawodowego Polskiego dla Pracowników Przemysłowych, Związki Polaków, ok. 100 towarzystw śpiewaczych, gniazd sokolich i towarzystw kościelnych.

W latach 1894–1922, po nabyciu przez jego rodzinę Gazety Toruńskiej, pracował jako jej redaktor. Było to pierwsze pismo codzienne w języku polskim na Pomorzu Gdańskim

W latach 1903–1905 i 1908–1911 był posłem do sejmu pruskiego i członkiem Koła Polskiego. Po uzyskaniu niepodległości został posłem do Sejmu Ustawodawczego RP z listy Narodowego Stronnictwa Robotników a w latach 1919–1920 pełnił funkcję podsekretarza stanu w Ministerstwie byłej Dzielnicy Pruskiej. W latach 1920–1924 piastował urząd wojewody pomorskiego.

W 1921 przeszedł do Polskiego Stronnictwa Ludowego „Piast”, przekazując jej „Gazetę Toruńską”, która przez pewien czas była organem prasowym tej partii na Pomorzu. W 1926, po przewrocie majowym, jako zwolennik Józefa Piłsudskiego, wraz z braćmi Ignacym i Izydorem doprowadził do rozłamu PSL „Piast” na Pomorzu i utworzył w 1927 prosanacyjne Zjednoczenie Gospodarcze. W 1928 z listy tego ugrupowania kandydował do Sejmu, lecz nie uzyskał mandatu. Po przegranej w wyborach wycofał się z życia politycznego.

Jan Brejski pochowany został na cmentarzu parafii św. Jakuba przy ul. Antczaka w Toruniu.

Odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)^[1]

Przypisy

Bibliografia

• Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego, JózefJ. Dancygier (oprac.), JózefJ. Abramczyk, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1989, ISBN 83-205-4045-3, OCLC 830080061 .
• Ks. Alfons Mańkowski: Brejski Jan. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 2: Beyzym Jan – Brownsford Marja. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1936, s. 426. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0

Linki zewnętrzne

• Publikacje J. Brejskiego w zbiorach Biblioteki Narodowej - wersja cyfrowa na Polona.pl