Jan Chełmecki

Jan Chełmecki
Data i miejsce urodzenia

25 stycznia 1816
Żmiąca

Data i miejsce śmierci

17 listopada 1887
Kraków

Miejsce pochówku

Cmentarz Rakowicki

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

łacińskie

Prezbiterat

1843

Jan Chełmecki (ur. 25 stycznia 1816 w Żmiącej, zm. 17 listopada 1887 w Krakowie) – ksiądz, działacz niepodległościowy, polityk i poseł na galicyjski Sejm Krajowy i do austriackiej Rady Państwa.

Życiorys

Był synem Franciszka (zm. 1854), chłopa ze Żmiącej[1]. Uczęszczał do szkoły parafialnej w Ujanowicach jako uzdolniony uczeń został wysłany do gimnazjum w Nowym Sączu, gdzie uczył się w latach 1832-1837[1]. Naukę kontynuował w Liceum w Tarnowie (1837-1839) a następnie w seminarium duchownym w Tarnowie (1839-1843)[1]. W 1843 przyjął święcenia kapłańskie. Uzyskał także doktorat z teologii[2].

Od 1845 był prefektem seminarium w Tarnowie. Zaangażowany w przygotowanie powstania krakowskiego w 1846. Został aresztowany w marcu 1846 za agitację wśród chłopów swej rodzinnej wsi, którzy wydali go Austriakom. Franciszek Bujak w swej monografii Żmącej pisze że księdza miejscowa „ludność bardzo, jako Polaka, nienawidziła”[3]. Z więzienia zwolniony w styczniu 1847. Od 1848 wikary parafii Kamienica (pow. limanowski), a od marca 1849 w Łososinie Dolnej (pow. nowosądecki)[1]. W latach 1840-1850 administrator parafii w Pisarzowej (pow. limanowski) a następnie w latach 1850-852) wikary w Łętowni (pow. myślenicki)[1]. Po przeniesieniu do Krakowa był katechetą Gimnazjum św. Anny w Krakowie (1852-1877)[4] Z jego inicjatywy w żmiąckich foluszach produkowano sukno na mundury dla powstańców styczniowych[5][6][7]. Na skutek nieporozumień z biskupem Antonim Junoszą Gałeckim został przez niego suspendowany i mimo uwolnienia 8 marca 1879 z suspensy, stanowiska katechety już nie odzyskał. Był inicjatorem założenia w 1873 w swej rodzinnej Żmącej gminnej kasy pożyczkowej przeznaczając na ten cel 1000 koron[3].

Poseł na galicyjski Sejm Krajowy III kadencji (24 sierpnia 1874 – 26 kwietnia 1876) i IV kadencji (8 sierpnia 1877 – 21 października 1882)[8]. Pierwszy raz został wybrany w wyborach uzupełniających po śmierci Juliana Kirchmajera w kurii IV (gmin wiejskich) w okręgu wyborczym nr 49 (Kraków-Mogiła-Liszki-Skawina), powtórnie wybrano go w tej samej kurii w okręgu wyborczym nr 65 (Limanowa-Skrzydlna)[8].

Był także posłem do austriackiej Rady Państwa V kadencji (4 listopada 1873 – 22 maja 1879) i VI kadencji (7 października 1879 – 23 kwietnia 1885), wybieranym w kurii IV (gmin wiejskich) w okręgu wyborczym nr 4 (Nowy Sącz – Stary Sącz- Krynica – Limanowa – Nowy Targ- Krościenko – Grybów – Ciężkowice)[9]. W parlamencie austriackim należał do Koła Polskiego w Wiedniu[1].

Pochowany na Cmentarzu Rakowickim (Wojskowym) w Krakowie (pas LD, część zachodnia)[10].

Publikacje

  • "O sposobie korzystania z czytania książek" wyd. Kraków 1862
  • "Rzecz o zasadzie w umiejętności wychowania" wyd. Kraków 1867 i
  • "Słowo o odsieczy Wiednia" wyd. Kraków 1883

Upamiętnienie

W ścianę kościoła w Żmiącej wmurowano tablicę poświęcona jego pamięci.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Parlament Österreich Republik, Franz Adlgasser, Kurzbiografie Chełmecki, Jan Dr. theol. – Parlamentarier 1848-1918 online [5.06.2020]
  2. ↑ Brak informacji na którym uniwersytecie.
  3. ↑ a b Franciszek Bujak, Żmiąca, wieś powiatu limanowskiego. Stosunki gospodarcze i społeczne, Kraków 1903, s. 35
  4. ↑ Ks. P. Stach "Z dziejów diecezji tarnowskiej" wyd. 1949 s. 48-50
  5. ↑ Żmiąca – szlaki turystyczne online
  6. ↑ Dariusz Gacek "Beskid Wyspowy -Przewodnik wyd. 2012 s.336
  7. ↑ Zbigniew Tadeusz Wierzbicki, Oświata i motywy kształcenia dzieci we wsi Żmiąca, "Przegląd Socjologiczny" t. 12, 1958, s. 134
  8. ↑ a b Stanisław Grodziski, Sejm Krajowy galicyjski 1861-1914, Marian Małecki, Kraków: Wyd. Księgarnia Akademicka, 2018, ISBN 978-83-7638-843-4, OCLC 1036643076.
  9. ↑ Józef Buszko, Polacy w parlamencie wiedeńskim 1848–1918, Warszawa 1996, s. 350, 354
  10. ↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Jan Chełmecki. rakowice.eu. [dostęp 2019-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-27)].

Linki zewnętrzne