Jan Ciałowicz

Jan Andrzej Ciałowicz
pułkownik dyplomowany artylerii pułkownik dyplomowany artylerii
Data i miejsce urodzenia

5 lutego 1895
Rymanów

Data i miejsce śmierci

3 października 1967
Kraków

Przebieg służby
Lata służby

1914–1945

Siły zbrojne

Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png Armia Austro-Węgier
Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie

Jednostki

5 Dywizja Piechoty

Stanowiska

dowódca artylerii dywizyjnej

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Późniejsza praca

konserwator zabytków

Odznaczenia
Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920-1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Złoty Krzyż Zasługi Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Medal Zwycięstwa (międzyaliancki) Krzyż Zasługi Cywilnej (w czasie wojny) Krzyż Zasługi Cywilnej (w czasie wojny)
Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych

Jan Andrzej Ciałowicz (ur. 5 lutego 1895 w Rymanowie, zm. 3 października 1967 w Krakowie) – pułkownik dyplomowany artylerii Wojska Polskiego, doktor.

Życiorys

Urodził się 5 lutego 1895 w Rymanowie[1]. Był jednym z ośmiorga dzieci Adolfa (1863–1919, leśniczy[2], zarządca dóbr) i Marii z domu Tomkiewicz (1875–1922)[3][4]. Jego rodzeństwem byli: Stanisław, Kazimierz (1906–1944, oficer Wojska Polskiego, nauczyciel), Antoni (ur. 1897)[2][5], Stefania, Maria, Helena, Tadeusz (1910–2004, oficer Wojska Polskiego[6][7][8])[4]. Rodzina Ciałowiczów zamieszkiwała w Kalnicy[5] w domu niegdyś zajmowanym przez Wincentego Pola[4].

W 1913 zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Jan Kuźnar, Włodzimierz Mozołowski, Franciszek Prochaska, Klemens Remer, Michał Terlecki – wszyscy także późniejsi oficerowie Wojska Polskiego)[1][9][10][11]. W sanockim gimnazjum był sekretarzem kółka literacko-artystycznego (prezesem tegoż był Julian Krzyżanowski)[12]. W czasie nauki w Sanoku rozwijał swoje pasje w zakresie historii, literatury i filozofii[13].

Po złożeniu matury pierwotnie udał się na studia na akademii górniczej[1], odbył służbę w C. K. Armii, w charakterze jednorocznego ochotnika. W sierpniu 1914 wstąpił do formowanego we Lwowie Legionu Wschodniego. We wrześniu tego roku, po likwidacji legionu wcielony został do c. i k. armii, i w jej szeregach walczył na I wojnie światowej (w c. k. armii w 1914 przebywał na ziemi węgierskiej[14]). Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 sierpnia 1916 w korpusie oficerów rezerwy artylerii polowej i górskiej. Służył w Pułku Armat Polowych Nr 30, który w 1916 został przemianowany na Pułk Armat Polowych Nr 24, a dwa lata później na Pułk Artylerii Polowej Nr 24[15][16].

W listopadzie 1918 przyjęty został do Wojska Polskiego. Wojnę z bolszewikami odbył w składzie 5 Lwowskiego pułku artylerii polowej. 2 stycznia 1920 rozpoczął studia w Wojennej Szkole Sztabu Generalnego. W połowie kwietnia 1920 skierowany został na front celem odbycia praktyki sztabowej. Przydzielony został do dowództwa 9 Dywizji Piechoty dowodzonej przez generała Władysława Sikorskiego. 26 sierpnia tego roku został szefem sztabu tej samej dywizji, którą wówczas dowodził pułkownik Mieczysław Ryś-Trojanowski. Został awansowany na stopień kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[17]. W okresie od stycznia do września 1921 kontynuował naukę w Wyższej Szkole Wojennej. Po ukończeniu nauki otrzymał tytuł oficera Sztabu Generalnego i przydział na poprzednio zajmowane stanowisko szefa sztabu 9 DP w Siedlcach, pozostając nada oficerem nadetatowym 5 pułku artylerii polowej[18][19][20]. 29 kwietnia 1924 ogłoszono jego przydział do Doświadczalnego Centrum Wyszkolenia w Rembertowie na stanowisko asystenta taktyki[21], lecz w czerwcu przydział ten został anulowany[22]. 1 grudnia 1924 został awansowany na stopień majora artylerii ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924[23][24]. W październiku 1925 został przeniesiony do 9 pułku artylerii ciężkiej w Siedlcach na stanowisko dowódcy II dywizjonu[25][26]. Z dniem 24 października 1926 roku został przeniesiony z 9 pułku artylerii polowej do kadry oficerów artylerii z równoczesnym przydziałem służbowym do Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych na stanowisko oficera sztabu inspektora armii, generała dywizji Edwarda Śmigły-Rydza z siedzibą w Wilnie[27]. Służąc tamże w 1928 był oficerem nadetatowym 9 pułku artylerii ciężkiej[28]. 29 stycznia 1929 otrzymał przeniesienie do Wyższej Szkoły Wojennej na stanowisko wykładowcy taktyki artylerii[29][30][31]. Od 2 kwietnia 1932 był słuchaczem pięciomiesięcznego II Kursu Doskonalącego Oficerów Artylerii w Szkole Strzelania Artylerii w Toruniu. We wrześniu 1932 roku, po ukończeniu kursu, przeniesiony został do 13 pułku artylerii lekkiej w Równem na stanowisko dowódcy dywizjonu[32][33]. 27 czerwca 1935 został awansowany na stopień podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1935 i 1. lokatą w korpusie oficerów artylerii[34][35][36]. Następnie był zastępcą dowódcy 13 pal w Równem. W maju 1937 wyznaczony został na stanowisko I oficera sztabu generała do prac artyleryjskich przy Generalnym Inspektorze Sił Zbrojnych, generała brygady Stanisława Millera. Praktykę dowódczą odbył na stanowisku dowódcy 5 Lwowskiego pułku artylerii lekkiej. Według stanu z marca 1939 nadal był oficerem w GISZ[35].

W latach 30. w Równem był prezesem Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, a w Łucku był członkiem zarządu i członkiem rady naukowej Wołyńskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk[37][38][39].

W sierpniu 1939 objął stanowisko dowódcy artylerii dywizyjnej 5 Dywizji Piechoty, które pełnił także po wybuchu II wojny światowej podczas kampanii wrześniowej[31]. W jej trakcie powierzono mu dowodzenie artylerią Odcinka „Wschód” Obrony Warszawy. Dostał się do niewoli niemieckiej i został osadzony w Oflagu II C Woldenberg[31]. W obozie sprawował funkcję przewodniczącego Komisji Kulturalno-Oświatowej[40] od 1942 do 1945[41], której nadawał kierunek prawicowy[42]. Ponadto działał jako szef sztabu tajnej komórki pozostającej z ZWZ–AK działających na terenach okupowanych polskich[43].

Awansowany na pułkownika[31]. Był autorem prac naukowych, publikacji i artykułów z zakresu taktyki artylerii i historii wojskowości, także tłumaczonych na język niemiecki i rosyjski. Uzyskał stopień naukowy doktora[31]. Od 1945 był konserwatorem zabytków na Śląsku[44]. Po wojnie należał do „Klubu Woldenberczyków” przy Zarządzie Okręgowym ZBoWiD w Krakowie[31].

Grób płka Jana Ciałowicza na Cmentarzu Rakowickim

Zamieszkiwał przy ulicy Daszyńskiego w Krakowie[45][46]. Zmarł nagle 3 października 1967 w Krakowie[31][47]. Został pochowany 7 października 1967 na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera T delta płd.-przedostatni)[31][47]. Jego żoną była Janina z domu Rolecka (ur. 4 czerwca 1900 w Jaśle, zm. 10 grudnia 1966 w Krakowie), z którą miał syna[48][49] Andrzeja Jana (ur. 31 marca 1924 w Siedlcach, zm. 17 stycznia 2016)[50].

Publikacje

  • Manewr na Mozyrz i Kalinkowicze (1925)
  • Bibliografia wojny polsko-ros., 1918–1920 (dołączona do książki Nad Wisłą i Wkrą. Studium do polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku autorstwa Władysława Sikorskiego z 1928)
  • Rozwój sprzętu artyl., 1914–1929 (1930)
  • Rola artylerii w nowoczesnej walce (1937)
  • Nowe idee obrony i artyleria (1939)
  • Artyleria w natarciu na pozycję umocnioną (1938)
  • Taktyka artylerii [w:] Wykłady dla słuchaczy Wyższej Szkoły Woj. (1930, 2 tomy)

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ a b c XXXII. Sprawozdanie Dyrekcyi c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1912/13. Sanok: Fundusz Naukowy, 1913, s. 58.
  2. ↑ a b CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok 1913/14 (zespół 7, sygn. 61). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 505.
  3. ↑ Polsko-francuski sojusz wojskowy: 1921–1939. books.google.pl. [dostęp 2014-05-20].
  4. ↑ a b c Piotr Szechyński: Kalnica. twojebieszczady.net. [dostęp 2021-05-30].
  5. ↑ a b Ciałowicz 1958 ↓, s. 194.
  6. ↑ Państwowe Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku. Katalog główny, rok 1921/22 (zespół 7, sygn. 82). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 140.
  7. ↑ Księga małżeństw (1933–1939). Parafia Wojskowa Rzymskokatolicka w Sanoku. s. 7 (poz. 1).
  8. ↑ Rocznik Oficerski 1939 ↓, s. 17.
  9. ↑ Kronika. „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 27, s. 3, 1 lipca 1913. 
  10. ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2016-03-15].
  11. ↑ Edward Zając, Oświata i szkolnictwo. Życie kulturalne – Państwowe Gimnazjum Męskie im. Królowej Zofii w Sanoku w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 577
  12. ↑ Ciałowicz 1958 ↓, s. 199.
  13. ↑ Ciałowicz 1958 ↓, s. 199-201.
  14. ↑ Ciałowicz 1958 ↓, s. 198.
  15. ↑ Ranglisten 1917 ↓, s. 879, 933.
  16. ↑ Ranglisten 1918 ↓, s. 1092, 1161.
  17. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 820.
  18. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 38 z 8 października 1921 roku, s. 1434-1435.
  19. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 111, 723.
  20. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 69, 646.
  21. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 42 z 29 kwietnia 1924 roku, s. 244.
  22. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 54 z 8 czerwca 1924 roku, s. 317.
  23. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 741.
  24. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 455.
  25. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 110 z 23 października 1925, s. 592.
  26. ↑ Lista oficerów SG 1925 ↓, s. 13.
  27. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 44 z 14 października 1926 roku, s. 355.
  28. ↑ a b c Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 432.
  29. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 3 z 29 stycznia 1929 roku, s. 26.
  30. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 798.
  31. ↑ a b c d e f g h i j Jan Ciałowicz. Nekrolog. „Dziennik Polski”. Nr 235, s. 2, 5 października 1967. 
  32. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 422, 445.
  33. ↑ Zmiany w armji. „Kurjer Poranny”. Nr 271, s. 5, 29 września 1932. 
  34. ↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 9, s. 66, 28 czerwca 1935. 
  35. ↑ a b Rocznik Oficerski 1939 ↓, s. 159.
  36. ↑ Józef Śleszyński. Awanse w armji i flocie. „Warszawski Dziennik Narodowy”. Nr 35B, s. 4, 1 lipca 1935. 
  37. ↑ Wołyńskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. „Wołyń”. Nr 10, s. 5, 3 marca 1935. 
  38. ↑ Z Wołyńskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. „Wołyń”. Nr 21, s. 5, 24 maja 1936. 
  39. ↑ Józef Śleszyński. Kronika Pułaskiego. „Wołyń”. Nr 1, s. 4, 2 stycznia 1938. 
  40. ↑ Stefan Kotarski: Obozowe nurty społeczno-polityczne. W: Oflag IIC Woldenberg. Wspomnienia jeńców. Warszawa: Książka i Wiedza, 1984, s. 117. ISBN 83-05-11162-8.
  41. ↑ Edmund Ginalski: Komisja Kulturalno-Oświatowa. W: Oflag IIC Woldenberg. Wspomnienia jeńców. Warszawa: Książka i Wiedza, 1984, s. 171. ISBN 83-05-11162-8.
  42. ↑ Edmund Ginalski: Komisja Kulturalno-Oświatowa. W: Oflag IIC Woldenberg. Wspomnienia jeńców. Warszawa: Książka i Wiedza, 1984, s. 175. ISBN 83-05-11162-8.
  43. ↑ Ignacy Morżkowski, Witold Tyrakowski: Tajny nurt pracy wojskowej. W: Oflag IIC Woldenberg. Wspomnienia jeńców. Warszawa: Książka i Wiedza, 1984, s. 130. ISBN 83-05-11162-8.
  44. ↑ Jan Pruszyński, Dziedzictwo kultury Polski – jego straty i ochrona prawna, wyd. II, Kraków 2009, s. 456.
  45. ↑ Józef Stachowicz: Diariusz zjazdu. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 54.
  46. ↑ Zofia Bandurka: Wykaz imienny zaproszonych i obecnych na Zjeździe – przygotowała mgr Zofia Bandurkówna. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 120.
  47. ↑ a b Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Jan Ciałowicz. rakowice.eu. [dostęp 2017-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-27)].
  48. ↑ Janina z Roleckich Janowa Ciałowiczowa. Nekrolog. „Dziennik Polski”. Nr 294, s. 2, 11/12 grudnia 1966. 
  49. ↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Janina Ciałowicz. rakowice.eu. [dostęp 2017-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-27)].
  50. ↑ Powstańcze Biogramy - Andrzej Ciałowicz, www.1944.pl [dostęp 2022-10-08] (pol.).
  51. ↑ Łukomski G., Polak B., Suchcitz A., Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945, Koszalin 1997, s. 368.
  52. ↑ Dekret Wodza Naczelnego L. 3429 z 1921 r.. „Dziennik Personalny”. Nr 1, s. 8, 26 stycznia 1922. 
  53. ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
  54. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 180, 798.
  55. ↑ M.P. z 1947 r. nr 97, poz. 647 „za zasługi w dziele rozwoju życia gospodarczego i kulturalno-oświatowego”.
  56. ↑ Odznaczenia francuskie dla oficerow polskich. Dekorowanie odbędzie się 3 maja. „Gazeta Poranna 2 Grosze”. Nr 120, s. 2, 2 maja 1925. 
  57. ↑ 23 czerwca 1925 Prezydent RP zezwolił mu na przyjęcie i noszenie krzyża (Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 88 z dnia 01.09.1925 r.)
  58. ↑ a b c Lista starszeństwa c. i k. Armii 1918 ↓, s. 1161.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

PL Epolet plk.svg
Naramiennik pułkownika Wojska Polskiego (1919-39).
Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.

It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.

After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
GenInspWP.jpg
Autor: Gruzin, Licencja: CC BY-SA 4.0
Odznaka Generalnego Inspektoratu WP
Signum laudis2.gif
Baretka Signum laudis
Grób płka Jana Ciałowicza.jpg
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób płka Jana Ciałowicza na Cmentarzu Rakowickim
AUT KuK Kriegsbande BAR.svg
Baretka: Wstążka Wojenna (Kriegsbande) dla odznaczeń austro-węgierskich (m.in.: Militär-Verdienstkreuz; Militär-Verdienstmedaille (Signum Laudis); Franz-Joseph-Orden; Tapferkeitsmedaille).