Jan Cybis

Jan Cybis
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

16 lutego 1897
Wróblin

Data i miejsce śmierci

13 grudnia 1972
Warszawa

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

malarstwo

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy II klasy Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej Odznaka Nagrody Państwowej
Grób Jana Cybisa na cmentarzu Wojskowym na Powązkach
Tablica pamiątkowa na domu przy ul. Walecznych 28, gdzie w latach 1945–1957 mieszkał artysta
Tablica pamiątkowa przy ul. Karowej 14/16, miejscu zamieszkania Jana Cybisa w latach 1957–1972

Jan Cybis (ur. 16 lutego 1897 we Wróblinie[1], zm. 13 grudnia 1972 w Warszawie) – polski malarz, pedagog i krytyk sztuki, współzałożyciel grupy kapistów. Mąż malarki Hanny Rudzkiej-Cybis.

Życiorys

Syn Jana i Marii z Hajdów[1]. Po I wojnie światowej rozpoczął studia prawnicze, które porzucił w 1919 dla nauki we wrocławskiej Państwowej Akademii Sztuki i Rzemiosła Artystycznego. Tam jego artystyczną edukacją kierował do 1921 Otto Mueller. W latach 1921–1924 szkolił się w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w pracowniach Józefa Mehoffera, Ignacego Pieńkowskiego i Józefa Pankiewicza. Od 1924 przebywał z grupą kapistów w Paryżu. W 1937 objął funkcję redaktora naczelnego „Głosu Plastyków”.

W 1945 został profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W latach 1955–1957 wykładał w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Sopocie[2]. W 1957 roku został wybrany prezesem Związku Polskich Artystów Plastyków[3].

Po II wojnie światowej mieszkał w Warszawie, ale bardzo często odwiedzał rodzinny Śląsk Opolski.

Został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera 33A-1-10)[4].

Twórczość

Wykształcił własny styl odznaczający się wysokimi wartościami kolorystycznymi, swobodną, zróżnicowaną fakturą i ekspresyjną plamą. Był czołowym reprezentantem nurtu kolorystycznego w malarstwie lat 30. i sztuce powojennej.

Dojrzała sztuka Cybisa wywodziła się z francuskiego postimpresjonizmu. Zasadniczy wpływ na kształtowanie się jego postawy artystycznej wywarły estetyczne koncepcje Cezanne’a i Bonnarda. Malował głównie pejzaże i martwe natury. W okresie powojennym artysta uprawiał, obok techniki olejnej, akwarelę i rysunek.

Jego pierwsza indywidualna wystawa odbyła się w 1932 w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie.

Wybrane dzieła

  • Martwa natura czerwona, 1935
  • Kwiaty w kielichu, 1936
  • Młyn w Suffczynie, 1949
  • Bukiet i waza, 1955
  • Gdańsk, 1955
  • Ustka, 1964

Odznaczenia i wyróżnienia

Otrzymał nagrodę Zagranicznych w Salonie Malarskim 1937[5]. W został odznaczony przez prezydenta RP Bolesława Bieruta Złotym Krzyżem Zasługi[6], a w 1949 Orderem Sztandaru Pracy II klasy[7]. W 1955 otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia za całokształt twórczości malarskiej i Medal 10-lecia Polski Ludowej.

Upamiętnienie

W 1973 ustanowiono doroczną nagrodę jego imienia w zakresie malarstwa. Największy zbiór obrazów i szkiców Jana Cybisa znajduje się też w Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu[8]. Ponadto 20 listopada 1978 spadkobiercy przekazali jego dzieła Muzeum Historycznemu w Sanoku[9].

24 listopada 1975 w Warszawie jednej z ulic na terenie obecnej dzielnicy Ursynów zostało nadanie imię Jana Cybisa[10]. Cybis jest też patronem ulic w Prudniku[11], Opolu[12] i Bytomiu[13].

Przypisy

  1. ↑ a b Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 114.
  2. ↑ CYBIS JAN, artysta malarz – Encyklopedia Gdańska, gdansk.gedanopedia.pl [dostęp 2022-10-14].
  3. ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie kalendarz ilustrowany 1959”, s. 84, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”. 
  4. ↑ Juliusz Jerzy Malczewski: Cmentarz komunalny (dawny wojskowy) na Powązkach. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1975, s. 22.
  5. ↑ Przyznanie nagród na salonie malarskim 1937 r. w Instytucie Propagandy Sztuki. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 51 z 5 marca 1937. 
  6. ↑ Postanowienie o odznaczeniu z dnia 7 czerwca 1947 r. za zasługi na polu organizacji życia kulturalnego w Polsce, M.P. z 1947 r. nr 95, poz. 633.
  7. ↑ Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 lipca 1949 r. w sprawie nadania Orderu „Sztandar Pracy”, M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58.
  8. ↑ J. Poliwoda, Kolekcja Jana Cybisa w zbiorach Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu, „Opolski Rocznik Muzealny” 1997, T. XI.
  9. ↑ Franciszek Oberc: Kalendarium sanockie 1974-1994, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 953.
  10. ↑ Uchwała nr 34 Rady Narodowej m. st. Warszawy z dnia 24 listopada 1975 r. w sprawie nadania nazw ulicom, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, Warszawa, dnia 30 grudnia 1975 r., nr 16, poz. 115, s. 1.
  11. ↑ Cybisa Prudnik, Ulica, 48-200, mapa.targeo.pl [dostęp 2021-01-03] (pol.).
  12. ↑ Cybisa Jana Opole, Ulica, 45-533, mapa.targeo.pl [dostęp 2021-01-03] (pol.).
  13. ↑ Cybisa Jana Bytom, Ulica, 41-902, mapa.targeo.pl [dostęp 2021-01-03] (pol.).

Bibliografia

  • Jolanta Chrzanowska-Pieńkos, Andrzej Pieńkos, Leksykon sztuki polskiej XX wieku, Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 1996, ISBN 83-86600-48-9, OCLC 835483149.
  • Jan Cybis, Notatki malarskie – dzienniki 1954-1966, Dominik Horodyński, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1980, ISBN 83-06-00525-2, OCLC 830259207.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Odznaka Nagrody Państwowej – awers.jpg
Odznaka Nagrody Państwowej – awers
POL Jan Cybis plaque, Warsaw 01.jpg
Autor: Tadeusz Rudzki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tablica upamiętniająca Jana Cybisa. Warszawa, Saska Kępa, ul. Walecznych 28.
Jan Cybis grób.JPG
Jan Cybis grób - Warszawa, Cmentarz Wojskowy na Powązkach
Jan Cybis Polish painter.jpg
Jan Cybis, Polish painter
Karowa jan cybis.jpg
Autor: Panek, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tablica upamiętniająca Jana Cybisa. Ul. Karowa 14/16 w Warszawie.