Jan Czarnocki

Jan Józef Czarnocki

Data i miejsce urodzenia	24 maja 1889 Kielce
Data i miejsce śmierci	16 grudnia 1951 Warszawa
profesor nauk geologicznych
Alma Mater	Uniwersytet Lwowski Uniwersytet Jagielloński
Uczelnia	Państwowy Instytut Geologiczny
Odznaczenia

Grób Jana Czarnockiego na cmentarzu Powązkowskim

Jan Józef Czarnocki (ur. 24 maja 1889 w Kielcach, zm. 16 grudnia 1951 w Warszawie) – polski geolog, dyrektor Państwowego Instytutu Geologicznego.

Życiorys

Wykształcenie

Syn mierniczego przysięgłego Jarosława i Jadwigi Korejwo. Początkowo uczył się w szkole rosyjskiej, którą po strajku szkolnym w 1905 opuścił z „wilczym biletem”. Po 1905 kształcił się w polskiej Szkole Handlowej w Kielcach. Już jako uczeń kolekcjonował okazy geologiczne i przyrodnicze podczas wędrówek z kolegą szkolnym, Janem Samsonowiczem, po Górach Świętokrzyskich. Ostatecznie wybrał geologię. Pierwsze, jeszcze uczniowskie opracowanie Paleontologiczny rys iłołupków górnodewońskich okolic Kielc, znajduje się w Pamiętniku Szkoły Handlowej Dla siebie i szkoły z 1909.

W latach 1910–1913 studiował geologię na Uniwersytecie Franciszkańskim we Lwowie, u profesorów Józefa Siemiradzkiego, Mariana Alojzego Łomnickiego i Rudolfa Zubera. W 1913 roku studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, m.in. u profesorów Eugeniusza Romera i Mariana Raciborskiego. Wybuch wojny w 1914 i śmierć ojca przeszkodziły mu w powrocie do Lwowa i w formalnym zakończeniu studiów.

Podczas studiów Czarnocki kontynuował wraz z Janem Samsonowiczem badania geologiczne Gór Świętokrzyskich. Wyniki opublikowane zostały w 1915 roku, w Wydawnictwach Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

Praca zawodowa

W latach 1916–1919 Czarnocki był zatrudniony jako asystent u prof. Jana Lewińskiego w Zakładzie Geologii Uniwersytetu Warszawskiego. Równocześnie, w 1917 roku, pracował w Muzeum Przemysłu i Rolnictwa jako Kierownik Pracowni Geologicznej. Umieścił tam też swoje zbiory geologiczne z Gór Świętokrzyskich. W 1919 wraz ze zbiorami i biblioteką pracowni wszedł w skład nowo tworzonego Państwowego Instytutu Geologicznego. Jego zbiory zapoczątkowały utworzenie Muzeum Geologicznego Instytutu.

W Państwowym Instytucie Geologicznym Czarnocki pracował jako geolog terenowy i kustosz Muzeum, a od 1937 roku jako Kierownik Grupy Świętokrzyskiej. Badał zwłaszcza paleozoik świętokrzyski i miocen Przedgórza Karpat, gromadząc m.in. bogate kolekcje skamieniałości: kambryjskich trylobitów, dewońskich głowonogów (klimenii) i mioceńskich mięczaków. Opracowywał mapy geologiczne, w tym: środkowej części Gór Świętokrzyskich w skali 1: 100 000 (1919) oraz arkusza Kielc Mapy geologicznej Polski w skali 1: 100 000 (1938).

W 1938 nastąpiła zmiana dyrekcji w PIG i reorganizacja Instytutu. Na dyrektora PIG został powołany Karol Bohdanowicz, a na jego zastępcę Jan Czarnocki. Wprowadzono wówczas w dużym zakresie badania geofizyczne i prace wiertnicze do badań północno-wschodniej i północno-zachodniej Polski, a także Gór Świętokrzyskich. Wybuch wojny w 1939 roku przerwał te działania.

Był dyrektorem Państwowego Instytutu Geologicznego w latach 1947–1951. Wydał ponad sto publikacji poświęconych głównie Górom Świętokrzyskim.

Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (aleja zasłużonych-1-46,47)^[1].

Postanowieniem prezydenta Bolesława Bieruta z 18 grudnia 1951 został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski^[2].

Upamiętnienie

W Kielcach jego imieniem nazwano rezerwat przyrody Ślichowice oraz jedno z osiedli.

Przypisy

Bibliografia

• Orłowski B. (red.), 1984, Słownik polskich pionierów techniki, Katowice, Wydawnictwo „Śląsk”.