Jan Drabik (oficer)

Jan Drabik
kapitan administracji kapitan administracji
Data urodzenia

13 czerwca 1896

Data i miejsce śmierci

6 lipca 1940
Gruszka

Przebieg służby
Siły zbrojne

Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie

Jednostki

83 Pułk Piechoty
KOP
15 Pułk Piechoty
KRU Zamość

Stanowiska

kierownik referatu

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Srebrny Krzyż Zasługi Medal Zwycięstwa (międzyaliancki)

Jan Drabik (ur. 13 czerwca 1896, zm. 6 lipca 1940 na górze Gruszka) – kapitan administracji Wojska Polskiego II RP, ofiara egzekucji na górze Gruszka.

Pomnik u podnóża góry Gruszka
Mogiła zbiorowa i pomnik na Cmentarzu Centralnym w Sanoku
Mauzoleum w Sanoku

Życiorys

Urodził się 13 czerwca 1896 jako syn Szymona i Joanny[1][2] Po zakończeniu I wojny światowej i odzyskaniu przez Polskę niepodległości został przyjęty do Wojska Polskiego. Został awansowany na stopień porucznika w korpusie oficerów piechoty ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1920[3][4][5]. W 1923 był przydzielony jako oficer rezerwowy do 83 pułku piechoty w Kobryniu[6][7][8]. W 1928 był przydzielony do służby w Korpusie Ochrony Pogranicza[9]. W czerwcu 1934 roku został przeniesiony z KOP do 15 pułku piechoty „Wilków” w Dęblinie[10]. Później został awansowany na stopień kapitana[2] i przeniesiony z korpusu oficerów piechoty do korpusu oficerów administracji, grupa administracyjna. W ostatnich latach przed wojną pełnił służbę w garnizonie Zamość. Był odpowiedzialny za szkolenie w zakresie Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego[2]. Według stanu z marca 1939 był kierownikiem II referatu uzupełnień w Komendzie Rejonu Uzupełnień Zamość[11].

Po wybuchu II wojny światowej w 1939 i kampanii wrześniowej zamierzał przedostać się na Zachód i wstąpić do formowanych wojsk polskich (wraz z nim udał się jego wychowanek, uczeń liceum z Zamościa, Kazimierz Kuźma ur. 1920)[2]. Podczas próby przekroczenia „zielonej granicy” z Węgrami w pobliżu Komańczy kpt. Drabik z K. Kuźmą zostali zatrzymani przez policję ukraińską i przekazani Niemcom, po czym 9 marca 1940 o godz. 11:30 osadzeni w więzieniu w Sanoku[1]. W dniu 5 lipca 1940 wyrokiem niemieckiego sądu specjalnego (Sondergericht) w siedzibie przy sanockim więzieniu obaj zostali skazani na karę śmierci[12]. Nad ranem 6 lipca 1940 wraz z grupą więźniów zostali wywiezieni z Sanoka i rozstrzelani w lesie na stoku góry Gruszka nieopodal Tarnawy Dolnej[13][14][15]. Egzekucję wykonał 45 batalion policyjny stacjonujący w Rzeszowie[2].

Upamiętnienie

Po wojnie w 1947 szczątki ofiar zostały ekshumowane i złożone w mogile zbiorowej na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku[16]. W jej miejscu powstał pomnik, na którym umieszczono tablicę z inskrypcją: Męczennikom za wolność i demokrację. Mogiła zbiorowa Polaków zamordowanych bestialsko przez zbirów hitlerowskich w czasie okupacji powiatu sanockiego od września 1939 r. do czerwca 1944 r. Cześć waszej pamięci., na którego postumencie znajduje się rzeźba Sokoła autorstwa Stanisława Jana Piątkiewicza[17][18][19], w 2013 przy pomniku umieszczono dwie tablice z listą zamordowanych na górze Gruszka[20][21] (wśród 112 wymienionych ofiar został podany Jan Drabik). U podnóża wzniesienia Gruszka znajduje się zbiorowa mogiła ofiar egzekucji w formie ziemnego kurhanu, na którym w 1961 ustanowiono upamiętniający zbrodnię obelisk[22].

W 1962 Jan Drabik został upamiętniony wśród innych osób wymienionych na jednej z tablic Mauzoleum Ofiar II Wojny Światowej na obecnym Cmentarzu Centralnym w Sanoku.

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ a b 1. Gefängnis in Sanok. Księga więźniów śledczych 1939-1940. s. 511 (pozycja).. 2. Lista zamordowanych na Gruszce 5/6 lipca 1940 roku (wykaz sporządzony przez B.R na podstawie księgi więziennej). 3. Czesław Cyran: Stanisław Zabierowski (red.): Studia nad okupacją hitlerowską południowo-wschodniej części Polski. T. I: Ludzie i dokumenty o więźniach politycznych więzienia w Sanoku w latach 1939–1944. Wykaz więźniów więzienia w Sanoku rozstrzelanych w Tarnawie Dolnej w lesie „na Gruszce” w dniu 5 VII 1940 r.. Rzeszów: Towarzystwo Naukowe w Rzeszowie i Okręgowa Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Rzeszowie, 1976, s. 86.
  2. ↑ a b c d e Edward Zając. Nocna egzekucja. „Tygodnik Sanocki”. Nr 26 (451), s. 11, 30 czerwca 2000. 
  3. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 447.
  4. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 389.
  5. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 244.
  6. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 364.
  7. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 317.
  8. ↑ a b Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 97.
  9. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 84, 908.
  10. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 181.
  11. ↑ Rocznik Oficerski 1939 ↓, s. 308, 861.
  12. ↑ Nestor Kiszka: Relacja Kiszki Nestora „Neron”. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: 2012, s. 223-224. ISBN 978-83-903080-5-0.
  13. ↑ Mieczysław Przystasz. Powiat sanocki w latach 1939–1947. „Rocznik Sanocki”. II, s. 266, 1967. Wydawnictwo Literackie. 
  14. ↑ Województwo krośnieńskie. W: Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa, lata wojny 1939-1945. Warszawa: Rada Ochrony Pomników Walk i Męczeństwa / Sport i Turystyka, 1988, s. 389. ISBN 83-217-2709-3.
  15. ↑ Zbigniew Dańczyszyn: Wychowankowie sanockiego gimnazjum w Oświęcimiu. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 134, 137.
  16. ↑ Stefan Stefański: Cmentarze sanockie. Sanok: 1991, s. 27.
  17. ↑ Franciszek Oberc: Pomniki i tablice pamiątkowe Sanoka. Sanok: 1998, s. 7-8. ISBN 83-909787-1-7.
  18. ↑ Kamienny sokół na cmentarzu sanockim (pol.). sokolsanok.pl. [dostęp 2012-12-01].
  19. ↑ Stefan Stefański. Kamienny sokół na cmentarzu sanockim. „Tygodnik Sanocki”, s. 10, Nr 7 (90) z 19 maja 1993. 
  20. ↑ Remonty na Cmentarzu Centralnym (pol.). esanok.pl, 2013-08-01. [dostęp 2013-08-01].
  21. ↑ Joanna Kozimor. Pamięć o poległych. „Tygodnik Sanocki”, s. 10, Nr 31 (1130) z 9 sierpnia 2013. 
  22. ↑ Województwo krośnieńskie. W: Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa, lata wojny 1939-1945. Warszawa: Rada Ochrony Pomników Walk i Męczeństwa / Sport i Turystyka, 1988, s. 392. ISBN 83-217-2709-3.
  23. ↑ M.P. z 1938 r. nr 64, poz. 72.
  24. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 listopada 1938 roku, s. 54.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

PL Epolet kpt.svg
Naramiennik kapitana Wojska Polskiego (1919-39).
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Commemoration of Gruszka massacre (2017-07-06).6.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Uroczystości 77. rocznicy egzekucji na górze Gruszka z 1940 roku (7 czerwca 2017).
Mass grave of executed on Gruszka mountain 1942 at Central Cemetery in Sanok 3.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Mogiła rozstrzelanych na Gruszce w 1940 znajdująca się na Cmentarzu Centralnym w Sanoku
Mausoleum in Sanok, Drabik.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Mauzoleum Ofiar II Wojny Światowej na Cmentarzu Centralnym w Sanoku.