Jan Fajge

Jan Edmund Fajge

Czarny Roman, Murzyn, Roman

Jan Edmund Fajge (1938)
podporucznik
Data i miejsce urodzenia	24 czerwca 1917 Bojarka lub Warszawa
Data i miejsce śmierci	luty 1943 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1937–1938, 1939–1942
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Związek Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej „Spartakus” Grupa Biuletynu Radiowego Związek Walki Wyzwoleńczej Gwardia Ludowa
Stanowiska	Szef Wydziału Wojskowego ZWW Dowódca Okręgu Warszawa-Miasto GL
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa Kampania wrześniowa
Odznaczenia

Jan Edmund Fajge pseud. Czarny Roman, Murzyn, Roman (ur. 24 czerwca 1917 w Bojarce koło Kijowa lub w Warszawie^[1], zm. w lutym 1942 w Warszawie) – żołnierz Gwardii Ludowej^[2], działacz ZWW i PPR.

Życiorys

Grób Jana Fajge na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (grudzień 2021)

Uczęszczał do Gimnazjum im. T. Reytana w Warszawie, gdzie w 1935 wstąpił do OMS „Spartakus”. Po uzyskaniu matury w czerwcu 1937^[3] zgłosił się do odbycia jednorocznej służby wojskowej w Szkole Podchorążych Rezerwy. W październiku 1938 rozpoczął studia historyczne na wydziale humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego^[4].

Zmobilizowany latem 1939, wziął udział w wojnie polsko-niemieckiej i został ciężko ranny w bitwie nad Bzurą. Zbiegł ze szpitala jenieckiego w Radomiu, unikając wysłania do oflagu. Po powrocie do Warszawy włączył się do działalności konspiracyjnej. W listopadzie 1939 uczestniczył w zebraniu założycielskim konspiracyjnej organizacji młodzieżowej Spartakus w mieszkaniu siostry Ładysława Buczyńskiego, Stanisławy Kartasińskiej, przy ul. Lądowej. Został członkiem kierownictwa Spartakusa i współpracownikiem jego organu prasowego „Strzały”, wydawanego od listopada 1939. Po rozwiązaniu organizacji wiosną 1941 wstąpił do grupy tzw. biuletynowców, gdzie obok Hanny Sawickiej odpowiadał za sprawy młodzieżowe, a następnie wraz z większością organizacji do ZWW. Mianowany dowódcą warszawskiej organizacji ZWW, był m.in. inicjatorem i dowódcą pierwszej akcji dywersyjnej ZWW – podpalenia pięciu niemieckich samochodów wojskowych jesienią 1941 w warsztacie na rogu ul. Czerniakowskiej i Mącznej. Zarobkowo pracował w warsztacie rowerowym „Tempo” przy ul. Wspólnej 26; utworzył tam podręczny punkt naprawy broni, a w piwnicy magazyn broni. Równocześnie współpracował z „Biuletynem Radiowym”, organem ZWW, i współorganizował kolportaż. W styczniu 1942, kiedy ZWW wszedł w skład PPR, był współtwórcą warszawskiej organizacji PPR. Uczestniczył w przygotowywaniu do druku 1 numeru „Trybuny Wolności”, organu KC PPR, i w organizowaniu Centralnej Techniki PPR. Jako pierwszy dowódca Okręgu Warszawa-Miasto zainicjował tworzenie „piątek” GL w poszczególnych dzielnicach. W końcu stycznia 1942 został aresztowany w okolicy Placu Trzech Krzyży. Poddany torturom, nikogo nie wydał. Zginął zamęczony w siedzibie Gestapo w al. Szucha. Został pochowany na Cmentarzu Komunalnym na Powązkach (kwatera C6 ZWM-2-9)^[5].

Odznaczenia

• Order Krzyża Grunwaldu II klasy – pośmiertnie 29 maja 1946 za zasługi położone w walce z okupantem i udział w pracach konspiracyjnych w okresie okupacji^[6].

Awanse

• oficer Sztabu Głównego GL – 1942

Przypisy

Bibliografia

• Słownik biograficzny działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego, t. 2, Warszawa 1987.
• Mała encyklopedia wojskowa. Jerzy Bordziłowski (red.). T. I: A–J. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.
• Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1945, t. 1. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1987, s. 63–64. ISBN 83-211-0758-3.