Jan Franciszek Konopka

Jan Franciszek Stanisław Konopka
Ilustracja
Portret Jana Franciszka Konopki autorstwa Jacka Malczewskiego z 1904 roku
Data i miejsce urodzenia

2 grudnia 1855
Tarnów

Data i miejsce śmierci

13 grudnia 1948
Kraków

Zawód, zajęcie

działacz społeczno-polityczny

Narodowość

polska

Jan Franciszek Stanisław Konopka, baron (ur. 2 grudnia 1855 w Tarnowie, zm. 13 grudnia 1948 w Krakowie), działacz społeczno-polityczny[1][2][3].

Życiorys

(c) GFDL, CC BY 3.0
Herb Nowina (Złotogoleńczyk)

Należał do zamożnej, patriotycznej rodziny ziemiańskiej, pieczętującej się herbem Nowina. Pradziad Jana Franciszka Stanisława, Jan Konopka (1732–1804), uzyskał w 1791 roku tytuł barona[1][2]. Ojciec, Leon Karol Marcin (1801–1880), i stryj (Prosper) walczyli jako oficerowie w powstaniu listopadowym. Jego matką była Ewa Anna Antonina Wojciechowska (1826–1909)[1][2].

Jan Franciszek urodził się 2 grudnia 1855 roku w Tarnowie. W dzieciństwie był chorowity. Początkowo uczył się prywatnie. Egzaminy zdawał jako eksternista w gimnazjum tarnowskim (zob. historia szkoły realnej w Tarnowie), a następnie w Gimnazjum Św. Anny w Krakowie. Naukę przerwał z powodu konieczności wyjazdu na kurację do Merano. Po powrocie kształcił się prywatnie[1].

Po ojcu i stryju[a] odziedziczył dobra majątkowe: Gorzyce, Diament, Breń, Olesno, Wietrzychowice. Zajmował się ich administracją[1]. Wprowadzał nowoczesne maszyny rolnicze i inne techniki uprawy, prowadził hodowlę koni rasy małopolskiej i pierwszą w powiecie pieczarkarnię[3]. Opublikował broszurę pt. Regulacja Nowego Brnia[b], Tarnów 1890[5])[1]. Kochał polowania[3]. W Brniu gościł artystów, m.in. przyjaciela, Jacka Malczewskiego, który w 1903 roku wykonał jego portret, zaliczany do najlepszych dzieł malarza[3][4][6]. Brał udział w życiu społeczno-politycznym kraju[1].

W 1879 roku poślubił Annę Krystynę Bobrowską, córkę Wincentego Ignacego Bobrowskiego, polskiego dramatopisarza. Małżeństwo miało troje dzieci: Jadwigę (ur. 1880), Feliksa (ur. 1888) i Jana (ur. 1889)[1]. Córka wyszła za mąż za czeskiego ziemianina, dowódcę 1 Galicyjskego Pułku Ułanów (płk. Carl Dlauhovesky v. Langendorf, baron). Feliks został pisarzem a Jan – inżynierem-agronomem[1].

W 1920 roku Jan Konopka podjął decyzję o podziale majątku między potomków: Feliks odziedziczył dobra Breń, w tym: gospodarstwo w Brniu, folwark Ulinów/Julinów (Dąbrówki Breńskie), las w Podborzu, dwór w Breniu z ogrodem francuskim i parkiem angielskim (zob. Breń – historia), stawy i młyn. Jan otrzymał Olesno, z dworem Owczarnia, a Jadwiga – Wietrzychowice[3].

Majątek został po II wojnie światowej odebrany właścicielom, którzy zamieszkali w swojej kamienicy w Krakowie[3]. Jan Franciszek Konopka zmarł tamże 13 grudnia 1948 roku. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim[1].

Działalność społeczno-polityczna

Jan Konopka zajmował różne stanowiska w urzędach państwowych i samorządowych oraz pełnił funkcje społeczne. Był m.in.:

W Sejmie starał się o budowę kolei Tarnów–Szczucin[1] (starania były skuteczne; zob. Linia kolejowa nr 115). Był prezesem Klubu Konserwatywnego[7]. Wygłaszał mowy poselskie w sprawach budżetu 1 i 2 marca 1914). Wspierał Michała Bobrzyńskiego w zabiegach o sejmową reformę wyborczą[1]. W grudniu 1916 roku został mianowany komisarzem rządowym przy Tymczasowej Radzie Stanu (decyzja władz austriackich, zgodna z sugestiami M. Bobrzyńskiego i Leona Bilińskiego)[1].

1
Gmach Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego
2
Gmach Sejmu Krajowego we Lwowie (ok. 1898)
3
Posiedzenie inauguracyjne Tymczasowej Rady Stanu

Działalność artystyczna

Jan Konopka był zainteresowany malarstwem i grafiką. Pozostawił wiele szkiców i rysunków oraz napisał rozprawę heraldyczną pt. O polskich herbach złożonych, opublikowaną w Miesięczniku Heraldycznym (Lwów 1912)[1]. Był też uzdolniony muzycznie. Komponował sonaty, mazurki, pieśni kościelne (zob. A cappella) oraz marsze i pieśni dla Wojska Polskiego. Niektóre z utworów są przechowywane w Bibliotece Jagiellońskiej[1].

Uwagi

  1. ↑ Prosper Konopka został zamordowany w 1846 roku w czasie rzezi galicyjskiej[4].
  2. ↑ Rzeka Breń Nowy – prawy dopływ Wisły (zob. wieś Otałęż).

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Józef Buszko: Konopka Jan Franciszek Stanisław (1855–1948). [w:] iPSB (biogram został opublikowany w tomie 13 PSB, s. 567) [on-line]. [dostęp 2017-06-19].
  2. ↑ a b c Feliks Ignacy Konopka. [w:] Genealogia dynastyczna; Rodzina Konopka ] h. Nowina [on-line]. [dostęp 2017-06-18].
  3. ↑ a b c d e f Feliks Konopka - w rocznicę śmierci (w tekście: portret Jana Franciszka Konopki; mal. Jacek Malczewski). [w:] Strona internetowa Centrum Polonii – Ośrodek Kultury, Turystyki i Rekreacji w Brniu [on-line]. [dostęp 2017-06-19].
  4. ↑ a b Edyta Więcek (prelegent): Prelekcja o rodzinie Konopków (omówienie). [w:] Strona internetowa Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Marii Kozaczkowej w Dąbrowie Tarnowskiej [on-line]. MBP, kwiecień 2016. [dostęp 2017-06-18].
  5. ↑ Jan Franciszek Stanisław Konopka: Regulacja Nowego Brnia ; Informacje bibliograficzne. nakład autora, 1890, s. 1–43.
  6. ↑ Katarzyna Posiadała: Jacek Malczewski - jego związki z Radomiem i ziemią radomską. [w:] Strona internetowa Klubu InteligencjiI Katolickiej im. Stefana Wyszyńskiego [on-line]. KIK Radom. [dostęp 2017-06-19].
  7. ↑ Klub Konserwatywny, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2017-06-19].

Media użyte na tej stronie

Tymczasowa Rada Stanu.jpg
Tymczasowa Rada Stanu. Posiedzenie inauguracyjne Tymczasowej Rady Stanu. Widoczni: Stefan Dziewulski, Ludwik Górski, Wojciech Rostworowski, Kazimierz Natanson, Stanisław Bukowiecki, bp Henryk Przeździecki, Wacław Niemojowski, Władysław Studnicki, Ludomir Grendyszyński, Włodzimierz Kunowski, Andrzej Maj, Błażej Stolarski, Michał Łempicki, Stanisław Janicki, Józef Kozłowski, Józef Żychliński, Adam Łuniewski, Ignacy Rosner, Józef Mikułowski-Pomorski, hrabia Lerchenfeld, P. Sokołowski, baron Konopka, Artur Śliwiński, Stefan Iszkowski, Józef Piłsudski, Bogdan Hutten-Czapski, Michał Kaczorowski, Franciszek Pius Radziwiłł, Stanisław Dzierzbicki, Paweł Jankowski.
Diet of Galicia and Lodomeria.png
Diet of Galicia and Lodomeria in Lwov, constructed during the Austro-Hungarian reign. After World War I it was turned into the building of Lviv University.
Towarzystwo Kredytowe Ziemskie ul. Kredytowa 1.jpg
Gmach Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego przy ul. Kredytowej 1 w Warszawie