Jan Fryderyk Wilhelm Malcz

Wilhelm Malcz

Jan Fryderyk Wilhelm Malcz

Wilhelm Malcz (drzeworyt z 1860 r. wg obrazu J. Simmlera z 1853 - lustrzane odbicie)
Data i miejsce urodzenia	30 listopada 1795 Warszawa
Data i miejsce śmierci	28 września 1852 Warszawa
Zawód, zajęcie	lekarz
Odznaczenia

Grób lekarza Jana Fryderyka Wilhelma Malcza na Cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie

Jan Fryderyk Wilhelm Malcz (ur. 30 listopada 1795 w Warszawie, zm. 28 września 1852 tamże) – polski lekarz, powstaniec listopadowy.

Rodzina

Syn lekarza pochodzącego z Saksonii (Lommatzsch), Konstantego Bogumiła (1767–1809) Malscha (Malcza), oraz córki warszawskiego złotnika Jana Bandaua, Anny Doroty (1775–1811). W roku 1822 ożenił się z Maryanną Julianną Eckelt (1797–1864). Mieli siedmioro dzieci, oraz wychowywali dwie osierocone dziewczynki^[1]. Jego brat Karol Filip był znanym artystą złotnikiem i fabrykantem sreber, drugi brat Jan Bogumił Konstanty, znanym prawnikiem.

Życiorys

Studiował w Liceum Warszawskim, potem medycynę w Warszawie. Doktorat uzyskał w 1818 w Berlinie, a później doskonalił się w Berlinie, Wiedniu, Paryżu, Londynie oraz we Włoszech. Po trzyletniej podróży po Europie (Niemcy, Francja, Włochy i Austria) w roku 1821 powrócił do Warszawy.

W 1828 został naczelnym lekarzem szpitala św. Rocha w Warszawie i był nim aż do śmierci. Od 1828 roku był członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk, jednym z założycieli i wiceprezesem Towarzystwa Dobroczynności, a także założycielem i redaktorem pisma „Pamiętnik Lekarski Warszawski”.

Ok. 1827 za posag żony nabył jednopiętrowy dom nr hip. 1339 przy ul. Świętokrzyskiej k. Nowego Światu. W tym domu mieszkał i przyjmował chorych aż do swej śmierci. Wysokie przychody z praktyki lekarskiej pozwoliły mu w roku 1829 zakupić kamienicę przy Krakowskim Przedmieściu nr 372, która od tego czasu była nazywana domem Malcza. W 1836 nabył kamienicę nr 2690b przy ul. Bednarskiej. W roku 1841 kupił majątek Mniszew, który uprzemysłowił – z jego inicjatywy powstały tu gorzelnia, cukrownia, fabryka serów. W latach 1832–1840 dzierżawił pałacyk w Ursynowie, który był jego letnim domem. W 1843 kupił po zmarłym bracie Bogumile dom nr 736 przy ulicy Leszno^[2].

Do przyjaciół doktora Malcza należeli Józef Elsner, Kazimierz Brodziński i dr Ferdynand Dworzaczek.

W latach 1834–1852 pełnił funkcję Prezesa Kolegium Kościelnego ewangelicko-augsburskiej parafii Świętej Trójcy w Warszawie.

Leczył bezpłatnie ubogich (przede wszystkim w Instytucie Głuchoniemych i Ociemniałych), często wspierając ich finansowo. Prowadził badania nad cholerą, która nawiedzała Warszawę. Za przepisy skutecznego leczenia tej choroby w Indiach otrzymał podziękowanie od królowej Wiktorii. Malcz pierwszy wprowadził polskie nazwy takich chorób zakaźnych, jak dur, ospa, szkarlatyna i odra.

W czasie powstania listopadowego Malcz został naczelnym lekarzem Gwardii Narodowej miasta Warszawy. Za zasługi w powstaniu odznaczony został w 1831 Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari.

W 1840 roku przyznano mu Order św. Anny III klasy. W 1850 uzyskał szlachectwo Królestwa Polskiego.

W czasie epidemii cholery (w 1852 roku) pospieszył z pomocą chorym, przy tym sam zachorował i zmarł 28 września 1852 roku. Prawdziwą przyczyną był rak wątroby. Został pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie w alei 9 nr 41. Na grobowcu Malcza znajduje się marmurowe popiersie, którego autorem jest J. Tatarkiewicz.

Bibliografia

• Eugeniusz Szulc: Cmentarz ewangelicko-augsburski w Warszawie : zmarli i ich rodziny. Warszawa: Państ. Instytut Wydawniczy, 1989. ISBN 83-06-01606-8.
• Teresa Ostrowska: Jan Fryderyk Wilhelm Malcz (Malsch). Internetowy Polski Słownik Biograficzny. [dostęp 2019-07-15]. (pol.).

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Tygodnik Ilustrowany 1860 nr 30 (21 kwietnia 1860), s. 261–262, Wilhelm Malcz.
• Publikacje Jana Fryderyka Wilhelma Malcza w bibliotece Polona.