Jan Gadomski (astronom)

Jan Gadomski
Ilustracja
Jan Gadomski ok. 1960 roku
Data i miejsce urodzenia

24 czerwca 1889
Czatkowice

Data śmierci

2 stycznia 1966

Zawód, zajęcie

astronom

Jan Gadomski (ur. 24 czerwca 1889 w Czatkowicach (obecnie osiedle Krzeszowic), zm. 2 stycznia 1966) – polski astronom, popularyzator astronomii i kosmonautyki.

Życiorys

Syn Kazimierza i Marii z Wieniawa-Długoszowskich[1]. W 1908 r. ukończył gimnazjum w Krakowie, po czym podjął studia astronomiczne, które ukończył w 1914 r. Od 1919 roku pracował jako asystent Tadeusza Banachiewicza w Obserwatorium Krakowskim, a od 1927 roku był adiunktem w Obserwatorium Warszawskim.

Ruiny stacji na Lubomirze

W 1922 roku założył Stację Obserwacyjną na Lubomirze, w której pracował przez dwa lata. Brał też aktywny udział w tworzeniu Obserwatorium Astronomiczno-Meteorologicznego na szczycie Pop Iwan[2].

Jego badania naukowe obejmowały obserwacje gwiazd zmiennych zaćmieniowych, dokonał m.in. obserwacji 857 zaćmień Algola.

Zajmował się popularyzacją astronomii. Od 1930 roku zastąpił Tadeusza Banachiewicza w redagowaniu dodatku astronomicznego do Kalendarza Ilustrowanego Kuriera Codziennego[3]. Był autorem podręczników astronomii dla liceów ogólnokształcących, wydanego w 1938 roku we Lwowie, współautorem (wraz z Eugeniuszem Rybką) podręcznika kosmologii z roku 1931 oraz licznych monografii astronomicznych.

Po wojnie wraz z Michałem Kamieńskim współtworzył obserwatorium przy Uniwersytecie Warszawskim, po rozpoczęciu działalności uczelni został jego kierownikiem [4]. Założył filię obserwatorium w Ostrowiku, gdzie umieścił instrumenty uratowane z obserwatorium na Popie Iwanie. W 1948 r. został, pierwszym po wojnie, prezesem Towarzystwa Miłośników Astronomii, w latach 1946-1950 redagował czasopismo Urania - Postępy Astronomii.

W 1953 roku został członkiem Komisji Gwiazd Zmiennych, a w roku 1963 członkiem Komisji Badania Fizycznego Planet.

Imię Jana Gadomskiego nosi krater Gadomski, położony na niewidocznej z Ziemi stronie Księżyca.

Wybrane publikacje

  • Kosmografja: podręcznik dla szkół średnich (1931, wspólnie z Eugeniuszem Rybką)
  • Astronomia: dla 2 kl. liceów ogólnokształcących, wydział humanistyczny i klasyczny (Książnica, Lwów, 1938)
  • Zarys historii astronomii polskiej (Kraków, 1948)
  • Człowiek tworzy własny firmament (Wydawnictwo „Iskry”, 1959)
  • Na kosmicznych szlakach (Nasza Księgarnia, Warszawa, 1961)
  • Powstanie kosmosu i jego życie (Nasza Księgarnia, Warszawa 1963)
  • Poczet wielkich astronomów (1965)
  • Astronomia popularna (współautor, 1967)

Przypisy

  1. ↑ Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 188.
  2. ↑ Andrzej Woszczyk: Jan GADOMSKI, 1889–1966. W: Andrzej Woszczyk: Sylwetki astronomów polskich XX wieku. Toruń: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Organizacji i Kierownictwa "Dom Organizatora", 2008, s. 47-48. ISBN 978-83-7285-385-1.
  3. ↑ Kalendarze astronomiczne i astrologiczne, Ewa Wójcik, Konspekt nr 2/2005. [dostęp 2006-11-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-11-04)].
  4. ↑ Michał Kamieński. In Memoriam Krzysztof Ziołkowski Urania – Postępy Astronomii nr 6/2007

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Astronom Jan Gadomski.jpg
Jan Gadomski, polski astronom
Poland lubomir observ old.JPG
Autor: Smok1, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Poland, Lubomir Mountain. Ruins of the astronomic observatory burned during II World War by German Soldiers.