Jan Gasztołd

Jan Gasztołd
Iwaszko Gasztołd
Herb
Abdank
Rodzina

Gasztołdowie

Data i miejsce urodzenia

1393
Wilno

Data i miejsce śmierci

1458
Wilno

Ojciec

Andrzej Gasztołd

Matka

N. Buczacka

Żona

  • N.N.
  • N. Zadora
  • Elżbieta Drucka
  • Dorota N.
    • Dzieci

  • Wojciech
  • Marcin
  • Jerzy
  • Maria
  • Aleksandra

    • Jan Gasztołd[a] herbu Abdank[1] (łac. Johannes Gastoldi, ur. 1393 w Wilnie, zm. 1458 tamże)[2] – bojar wielkolitewski, adoptowany podczas unii horodelskiej (1413)[1], członek rady hospodarskiej Wielkiego Księstwa Litewskiego (1430–1455), namiestnik smoleński (1436), marszałek dworski (1426)[3], wojewoda trocki (1440–1443), wojewoda wileński (1443–1458)[2].

    Życiorys

    W 1413 roku podczas unii horodelskiej doszło do przyjęcia przez polskie rodziny szlacheckie, bojarów litewskich wyznania katolickiego (tzw. adopcja herbowa). Jednym z ważniejszych dowodów tamtego wydarzenia jest istniejący do dziś dokument, do którego przyczepione są pieczęcie z wizerunkami herbów szlacheckich[1].

    Z dokumentu dowiadujemy się o istnieniu Jana Gasztołda, który został adoptowany przez przedstawicieli Awdańców[1].

    Dokument unii horodelskiej z 1413 roku z przyczepionymi pieczęciami

    W 1422 roku był starostą dorsuńskim, od 1426 do 1431 r. pełnił urząd marszałka dworskiego w. ks. lit Witolda, a od śmierci Witolda – na dworze Świdrygiełły. Po rozłamie w obozie Świdrygiełły przeszedł na stronę Zygmunta Kiejstutowicza. Brał udział w podpisaniu unii grodzieńskiej w 1432 roku, a następnie unii trockiej w 1433 roku. Jeszcze w tym samym roku w zamian za poparcie, z rąk Zygmunta Kiejstutowicza zostało mu nadane miasto Tykocin wraz z przyległymi wioskami (26 wsi na Podlasiu). W 1436 r. został namiestnikiem smoleńskim. W 1444 roku wyparł z Mielnika i Drohiczyna stronników księcia mazowieckiego, Bolesława IV warszawskiego i odzyskał Podlasie dla Kazimierza Jagiellończyka[3][4][5].

    Jan był przeciwnikiem udziału Litwy w wojnie trzynastoletniej. Przewodził grupie niechętnych Polsce magnatów, którzy uniemożliwili Kazimierzowi IV użycie sił litewskich dla wsparcia Związku Pruskiego[4][5].

    W 1456 r. uczestniczył w próbie obalenia wielkiego księcia litewskiego Kazimierza Jagiellończyka[3][4][5].

    Życie prywatne

    Według badań genealogicznych Marka Minakowskiego, rodzicami Gasztołda była nieznana z imienia Buczacka i Andrzej Gasztołd. Jan natomiast miał być czterokrotnie żonaty, z pierwszego ślubu z nieznaną z imienia i nazwiska wybranką miał dwójkę dzieci, Aleksandrę i Jerzego. Z drugą małżonką, nieznaną z imienia Zadorą, wziął ślub około roku 1410. Z trzecią żoną, księżną Elżbietą Drucką, ożenił się około roku 1430, z tego małżeństwa mieli trójkę dzieci: Marcina, Marię i Wojciecha. Ostatnie małżeństwo miał zawrzeć około roku 1445 z nieznaną z nazwiska Dorotą[2].

    Zobacz też

    Uwagi

    1. ↑ Pierwotnie przysługujące mu imię to Iwaszko, znane nam obecnie jako Jan.

    Przypisy

    1. ↑ a b c d Semkowicz 1923 ↓, s. 116.
    2. ↑ a b c Minakowski ↓, Linki zewnętrzne.
    3. ↑ a b c Lidia Korczak, Litewska rada wielkoksiążęca w XV wieku, Kraków 1998, s. 82.
    4. ↑ a b c Paweł Jasienica, Polska Jagiellonów, s. 192.
    5. ↑ a b c Andrzej Nowak, 1340-1468 Królestwo zwycięskiego orła, s. 417-418.

    Bibliografia

    Linki zewnętrzne

    Media użyte na tej stronie

    Act of the Union of Horodło (II).jpg
    One of three acts signed in the town of Horodło on 2 October 1413, composed by the Polish nobility (szlachta) and Lithuanian boyars, respectively. The act defines the nature of the union between the Kingdom of Poland and the Grand Duchy of Lithuania.
    POL COA Abdank.svg
    Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 2.5
    Herb Abdank