Jan Hartman

Jan Hartman

Data i miejsce urodzenia	18 marca 1967 Wrocław
profesor nauk humanistycznych
Specjalność: metafilozofia, filozofia polityki, etyka, bioetyka
Alma Mater	Katolicki Uniwersytet Lubelski
Doktorat	23 czerwca 1995
Habilitacja	8 listopada 2001
Profesura	23 lipca 2008
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku

Jan Marek Hartman (ur. 18 marca 1967 we Wrocławiu) – polski filozof pochodzenia żydowskiego, bioetyk, profesor nauk humanistycznych, wydawca, publicysta, nauczyciel akademicki, polityk. Zdeklarowany ateista^[1].

Życiorys

Jan Hartman podczas Marszu Ateistów w Warszawie (2021)

Urodził się w zasymilowanej rodzinie żydowskiej. Jest synem Stanisława Hartmana i praprawnukiem rabina Izaaka Kramsztyka^[2][3].

Jest absolwentem XIV Liceum Ogólnokształcącego we Wrocławiu^[4]. W 1990 ukończył studia filozoficzne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W latach 1990–1994 był doktorantem w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1994 rozpoczął pracę jako asystent Instytutu Filozofii UJ. Od lutego 1995 był asystentem, a w październiku tego samego roku został adiunktem w Zakładzie Filozofii Medycyny Collegium Medicum UJ (przekształconym następnie w Zakład Filozofii i Bioetyki). W 2004 objął stanowisko kierownika tej jednostki.

Doktoryzował się na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1995 pod kierunkiem profesora Władysława Stróżewskiego (na podstawie pracy pod tytułem Problematyka heurystyki filozoficznej). Stopień doktora habilitowanego uzyskał również na Wydziale Filozoficznym UJ w 2001 w oparciu o rozprawę zatytułowaną Techniki metafilozofii. W 2008 otrzymał tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych. Następnie objął stanowisko profesora UJ (od 2011 profesora zwyczajnego). W latach 2005–2008 był profesorem Akademii Humanistycznej w Pułtusku. W 2009 został profesorem Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie, gdzie pracował do 2012^[5][6].

W pracy naukowej zajmuje się metafilozofią (heurystyką filozoficzną, opracował autorski projekt tzw. teorii neutrum), filozofią polityki, etyką i bioetyką.

Autor publikacji książkowych^[7]. Stały felietonista tygodnika „Polityka”. Publikował lub publikuje również w m.in. „Gazecie Wyborczej”, „Tygodniku Powszechnym”, „Dzienniku Gazecie Prawnej”, „Rzeczpospolitej”, „Newsweeku”, „Przeglądzie Politycznym”, „Liberté!”, „Przekroju”, „Marketingu w praktyce”, „Midzie” oraz na portalu wtv.pl^[8]. Pisał także felietony dla tygodnika „Fakty i Mity”. Do 2015 pełnił funkcję redaktora naczelnego czasopisma „Principia”^[9], które założył w 1989. W 2009 otrzymał nagrodę Grand Press w kategorii publicystyka^[10]. Od lipca do sierpnia 2020 prowadził swój autorski program pt. Filozofia życia na antenie rozgłośni Halo.Radio, z którą rozstał się po zaproszeniu do studia Radosława Sikorskiego (wbrew zasadzie niezapraszania polityków do programów)^[11][12].

W latach 2002–2011 był wiceprezesem Polsko-Niemieckiego Towarzystwa Akademickiego, a w latach 2003–2011 był członkiem Komitetu Nauk Filozoficznych Polskiej Akademii Nauk. W latach 2007–2013 był członkiem (w tym od 2010 – wiceprezesem) B’nai B’rith Polska. W styczniu 2007 powołano go na przewodniczącego rady programowej Forum Liberalnego^[13]. W latach 2009–2010 był członkiem Zespołu ds. Etyki w Nauce przy ministrze nauki i szkolnictwa wyższego. W 2011 objął stanowisko przewodniczącego Zespołu ds. Dobrych Praktyk Akademickich w tymże resorcie, zrezygnował z niego w 2013, pozostając członkiem tego gremium.

Był członkiem Unii Wolności, a także członkiem komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego jako kandydata na urząd prezydenta RP w 2010 w przedterminowych wyborach^[14]. W wyborach parlamentarnych w 2011 był bezpartyjnym kandydatem do Sejmu z listy Sojuszu Lewicy Demokratycznej (nie uzyskał mandatu)^[15]. W 2012 przystąpił do think tanku Ruchu Palikota „Plan zmiany”^[16], w tym samym roku został również wiceprzewodniczącym rady polityczno-programowej SLD. W 2013 został koordynatorem Europy Plus w województwie małopolskim^[17]. W tym samym roku wstąpił do partii Twój Ruch (był inicjatorem jej powołania^[18]), w której objął stanowisko przewodniczącego krajowej rady politycznej. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2014 bezskutecznie ubiegał się o mandat w okręgu małopolsko-świętokrzyskim, startując z pierwszego miejsca na liście komitetu wyborczego Europa Plus Twój Ruch i uzyskując 14 280 głosów^[19].

Jan Hartman w 2022 r. Fot. Zofia Nowakowska

We wrześniu 2014 decyzją zarządu TR został usunięty z partii po publikacji dotyczącej kazirodztwa^[20]. Również władze Uniwersytetu Jagiellońskiego uznały ten artykuł za bulwersujący i odcięły się od niego^[21]. W maju 2015 zapowiedział tworzenie inicjatywy politycznej pod nazwą Wolność i Równość^[22], a w sierpniu tegoż roku został przewodniczącym rady politycznej partii o takiej nazwie (wcześniej działającej jako Unia Lewicy)^[23]. Później zaangażował się także w działalność Komitetu Obrony Demokracji^[24]. W wyborach samorządowych w 2018 kandydował bez powodzenia na radnego Warszawy z listy komitetu wyborczego SLD Lewica Razem, otrzymując 2,93% głosów w okręgu (1941 głosów)^[25].

Udział w Marszu Ateistów w 2014 roku

W marcu 2014 wziął udział w drugiej z kolei inscenizacji ścięcia ateisty Kazimierza Łyszczyńskiego na Rynku Starego Miasta w Warszawie, będącej finałowym wydarzeniem kostiumowego Marszu Ateistów. Wcielił się w rolę skazańca Łyszczyńskiego^[26].

Sam marsz, jak i udział w nim Hartmana w roli centralnej postaci skazańca wywołał polemiki zarówno ze strony katolików^[27], jak i ateistów. Głos zabrała m.in. Krystyna Pawłowicz, odmawiając ateistom prawa do urządzania przemarszów „w centrum stolicy Polski”^[28][29]. Z kolei ateiści jak Marcin Meller i Marcin Celiński zarzucili organizatorom i Hartmanowi kompromitowanie idei ateizmu poprzez jego publiczne manifestowanie w sposób ich zdaniem obraźliwy dla katolików^[30][31][32]. Na ataki odpowiedzieli Jan Hartman^[33], Nina Sankari^[34] oraz Jacek Tabisz^[35], uzasadniając prawo ateistów do manifestowania swoich poglądów. Polemiki te odbiły się echem w mediach^[36][37][38].

Życie prywatne

Od 1989 żonaty z Barbarą Hartman, z którą ma córkę Zofię (ur. 1998)^[6].

Wybrane publikacje

• Sposób istnienia rzeczy materialnej według Sporu o istnienie świata R. Ingardena, Wyd. UMCS, Lublin 1993
• Heurystyka filozoficzna, Monografie FNP, Wrocław 1997
• Jak poważnie studiować filozofię, Wyd. Aureus, Kraków 1998, 2005, 2012
• Logika i filozofia. W stronę Jana Woleńskiego (red.), Wyd. Aureus, Kraków 2000
• Techniki metafilozofii, Wyd. Aureus, Kraków 2001
• Medytacje o pierwszej filozofii (tłum. Kartezjusza), Zielona Sowa, Kraków 2002, 2004
• Short Studies in Bioethics, Wyd. Aureus, Kraków 2003
• Słownik filozofii (red.), Zielona Sowa, Kraków 2004, 2007, 2009
• Wstęp do filozofii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, 2006, 2008, 2013
• Przez filozofię, Wyd. Aureus, Kraków 2007
• Wiedza o etyce (współautor z Janem Woleńskim), Wydawnictwa Szkolne PWN, Bielsko-Biała 2008, 2009
• Bioetyka dla lekarzy, Oficyna Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2009, 2011
• Widzialna ręka rynku. Filozofia w marketingu, Wyd. Aureus, Kraków 2010
• Polityka filozofii. Eseje, Universitas, Kraków 2010
• Wiedza – Byt – Człowiek. Z głównych zagadnień filozofii, Universitas, Kraków 2011
• Zebra Hartmana, Industrial, Łódź 2011
• Głupie pytania, Agora, Warszawa 2013
• Etyka! Poradnik dla grzeszników, Agora, Warszawa 2015
• Pochwała litości. Rzecz o wspólnocie, Wyd. UJ, Kraków 2017
• Zwierz Alpuhary. Felietony i blogi, Polityka, Warszawa 2017
• Polityka. Władza i nadzieja, Agora, Warszawa 2017
• Pochwała wolności, Wyd. UJ, Kraków 2020
• Etyka życia codziennego, WN PWN, Warszawa 2022

Przypisy

Bibliografia

• Jan Hartman: Życiorys, uj.edu.pl [dostęp 2018-12-17] .
• Prof. dr hab. Jan Hartman, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2018-12-17] .

Linki zewnętrzne

• Blog Jana Hartmana [dostęp 2013-10-10] .