Jan Hirschler

Jan Hirschler
Jan Hirschler (przed 1933)
Data i miejsce urodzenia	7 maja 1883 Tłuste
Data i miejsce śmierci	1 marca 1951 Gdańsk
Miejsce spoczynku	Cmentarz Srebrzysko w Gdańsku
Zawód, zajęcie	biolog
Narodowość	Polak
Alma Mater	Uniwersytet Lwowski
Rodzice	Mieczysław Hirschler, Paulina z Waliczków (Walitschków[1])
Odznaczenia

Grób profesora Jana Hirschlera na cmentarzu Srebrzysko

Jan Hirschler (ur. 7 maja 1883 w Tłustem, zm. 1 marca 1951 w Gdańsku) – polski biolog, profesor zoologii i anatomii porównawczej.

Życiorys

W 1901 ukończył gimnazjum we Lwowie, następnie odbył studia zoologiczne w Uniwersytecie Lwowskim, które ukończył w 1905. Kształcił się między innymi u profesorów Benedykta Dybowskiego i Józefa Nusbauma-Hilarowicza. Stopień doktora filozofii otrzymał w 1905 pracą Badania embrionologiczne nad motylem Catacala nupta L., a w 1909 habilitował się i został docentem zoologii i anatomii porównawczej – praca Spostrzeżenia nad rozwojem zarodkowym motyli. W 1918 otrzymał stopień profesora nadzwyczajnego, a w 1921 profesora zwyczajnego. Do 1939 związany był z Uniwersytetem Jana Kazimierza we Lwowie, pełniąc funkcję kierownika Katedry Zoologii na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym (od 1918). W roku akademickim 1928/1929 był także dziekanem tego wydziału. W latach 1925-1926 był prezesem Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika.

Od 1922 członek czynny Towarzystwa Naukowego Warszawskiego oraz członek korespondent (od 1934) i członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności, członek Towarzystwa Naukowego we Lwowie. W 1935 wyjechał wraz z żoną do Liberii, aby prowadzić badania przyrodnicze; korzystał przy tym z gościny polskich plantatorów znajdujących się w tym kraju. Założył stację naukową w Batoli. Po niedługim okresie powrócił do Polski. W 1938 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski^[2].

W 1940 wyjechał dobrowolnie do Niemiec, gdzie pracował naukowo: od 1940 do 1941 w SS-Beobachtungslager Leuthenthal C-Harz, od 1941 do 1943 w Kaiser Wilhelm Institut für Biologie w Berlinie, zaś od 1943 w Wiedniu. W 1945, z powodu wyrzeczenia się narodowości polskiej i wyjazdu do III Rzeszy, został skreślony z listy członków PAU i TNW. W 1948 dobrowolnie powrócił do Polski i niemal natychmiast został skazany przez sąd za kolaborację z okupantem. W więzieniu przebywał do 1949.

W 1950 przeniósł się do Gdańska, gdzie podjął pracę w Instytucie Medycyny Morskiej i Tropikalnej Akademii Medycznej jako pracownik naukowy. Pochowany na gdańskim cmentarzu Srebrzysko (rejon I, kwatera I, rząd 2, grób 9)^[3].

W pracy naukowej zajmował się przede wszystkim anatomią rozwojową robaków, owadów i płazów oraz cytologią i embrionologią porównawczą. Był twórcą teorii fuzomu, określił strunę Leydiga jako narząd pochodzenia tchawkowego. Napisał ok. 130 prac naukowych.

Wybrane publikacje naukowe

• Badania porównawcze nad budową tzw. struny Leydiga u motyli (1903)
• O zdolności reparacyjnej pijawek (1907)
• O wywołaniu metamorfozy u axolotla przy pomocy jodu i doświadczeń pokrewnych (1921)
• Embryogenesen der Insekten (1924)
• O składnikach plazmatycznych spermatyd pluskwiaka Palomena viridissima (1927)
• Spostrzeżenia dotyczące wzajemnego zachowania larw owadzich (1931)
• Ze Lwowa do Liberii (1938)
• Ein Paraffineinbettungsverfahren für kleine Objekte (1942)

Przypisy

Bibliografia

• Biogramy uczonych polskich, Część II: Nauki biologiczne (pod redakcją Andrzeja Śródki i Pawła Szczawińskiego), Ossolineum, Wrocław 1985
• Jan Draus: Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie 1918-1946. Portret kresowej uczelni. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2007, s. 37. ISBN 978-83-7188-964-6.
• Krzysztof Malski: Hirschler Jan (1883–1951). W: Polski Słownik Biograficzny. T. IX. Wrocław – Warszawa – Kraków : Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1960–1961, s. 529.