Jan Hryniewicz (pilot)
 podpułkownik pilot obserwator | |
| Data i miejsce urodzenia | 22 stycznia 1902 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 26 lipca 1989 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | 23 eskadra lotnicza |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
   | |
Jan Hryniewicz[a] (ur. 22 stycznia 1902 w Limontowszczyźnie, pow. Wilno, zm. 26 lipca 1989 w Dęblinie[2]) – oficer Wojska Polskiego, podpułkownik[3] pilot obserwator.
Życiorys
Syn Leopolda i Emilii. Uzyskał maturę w Państwowym Gimnazjum im. Joachima Lelewela w Wilnie. W 1925 roku rozpoczął naukę w Oficerskiej Szkole Lotnictwa w Grudziądzu, którą ukończył w 1927 roku jako obserwator z 42. lokatą (I promocja)[4].
W stopniu sierżanta podchorążego obserwatora otrzymał przydział do 23. eskadry lotniczej 2. pułku lotniczego w Krakowie. W 1928 roku został awansowany do stopnia podporucznika[4]. Otrzymał przydział do nowo powstającej 54. eskadry liniowej 5. pułku lotniczego. W 1931 roku uzyskał dyplom pilota w Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa (CWOL) i został awansowany do stopnia porucznika[5]. W 1935 roku otrzymał przydział do 53. eskadry towarzyszącej. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 roku w korpusie oficerów aeronautycznych (od 1937 roku – korpus oficerów lotnictwa, grupa liniowa)[1]. W 1938 roku został przeniesiony do Centrum Wyszkolenia Lotnictwa nr 1 w Dęblinie na stanowisko dowódcy 1 eskadry ćwiczebnej dywizjonu ćwiczebnego Kierownictwa Wyszkolenia[4][6].
Po kampanii wrześniowej ewakuował się przez Rumunię do Francji i został skierowany do bazy lotniczej w Lyon–Bron. Był inicjatorem zaprojektowania sztandaru Polskich Sił Powietrznych[7][8], który wykonały w 1940 roku mieszkanki Wilna[9].
Po klęsce Francji przedostał się do Wielkiej Brytanii. Wstąpił do RAF, otrzymał numer służbowy P-0056[2]. W latach 1942–1943 dowodził eskadrą C dywizjonu 309[10], a następnie był adiutantem gen. Lucjana Żeligowskiego[4].
Po zakończeniu działań wojennych został zdemobilizowany i zdecydował się na powrót do Polski[5]. Zamieszkał w Środzie Śląskiej, gdzie pracował jako palacz w szkolnej kotłowni. Został odszukany przez Aleksandrę Zasuszankę-Dobrowolską, dzięki jej pomocy uzyskał emeryturę kombatancką i mieszkanie socjalne w Kielcach. Odnowił kontakty z szkołą orląt i w 1979 roku otrzymał prawo do zamieszkania w hotelu oficerskim Wyższej Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Dęblinie[11]. Stał się mentorem podchorążych, brał udział w spotkaniach i uroczystościach oraz uczestniczył w praktycznym szkoleniu uczniów Liceum Lotniczego. Podchorążowie ufundowali mu mundur, w którym występował podczas oficjalnych uroczystości. Utrzymywał kontakt z Aleksandrą Zasuszankę-Dobrowolską, która odwiedzała go na terenie szkoły[12]. W latach 80. XX w. zainicjował działania związane ze sprowadzeniem sztandaru Polskich Sił Powietrznych do Polski. Doszło do tego dopiero po jego śmierci[13].
Zmarł 26 lipca 1989 roku w Dęblinie i został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Komunalnym (sektor V)[14].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Virtuti Militarii[13]
- Medal Lotniczy (trzykrotnie)
- Srebrny Krzyż Zasługi (17 marca 1934)[1][15]
Upamiętnienie
Uchwałą Nr IX/46/2019 Rady Miasta Dęblin z dnia 28 marca 2019 roku ppłk pil. obs. Janowi Hryniewiczowi został nadany pośmiertnie tytuł Honorowego Obywatela Miasta Dęblin[16].
Uwagi
Przypisy
- ↑ a b c Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 209.
- ↑ a b Hryniewicz Jan. listakrzystka.pl. [dostęp 2019-08-25].
- ↑ Niebieska eskadra - groby, cmentarze, pomniki, miejsca pamięci polskich lotników, niebieskaeskadra.pl [dostęp 2020-11-19].
- ↑ a b c d Pawlak 2009 ↓, s. 45-46.
- ↑ a b Hryniewicz Jan. samoloty.pl. [dostęp 2019-08-25].
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 474.
- ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 226.
- ↑ Relikwia – Sztandar Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie powrócił do Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie. muzeumsp.pl. [dostęp 2019-08-25].
- ↑ Kalinowski 1969 ↓, s. 46.
- ↑ Kalinowski 1969 ↓, s. 199.
- ↑ Sumera 2021 ↓, s. 120.
- ↑ Sumera 2021 ↓, s. 121.
- ↑ a b Sumera 2021 ↓, s. 122.
- ↑ Jan Hryniewicz. niebieskaeskadra.pl. [dostęp 2019-08-25].
- ↑ M.P. z 1934 r. nr 64, poz. 98 „za zasługi na polu pracy kulturalno-oświatowej w wojsku”.
- ↑ Uchwała Rady Miasta Dęblin z 28 marca 2019 r.
Bibliografia
- Franciszek Kalinowski: Lotnictwo Polskie w Wielkiej Brytanii 1940–1945. Paryż: Instytut Literacki, 1969, s. 46, 199. OCLC 251560462.
- Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
- Jerzy Pawlak: Absolwenci Szkoły Orląt: 1925-1939. Warszawa: Retro-Art, 2009. ISBN 83-87992-22-4. OCLC 69472829.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Stanisław Sumera: Mój fragment nieba. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2021. ISBN 978-83-8180-474-5. OCLC 1266309050.
Media użyte na tej stronie
Poland badge. Second World War period Polish Army (post-1939 Free Polish Army) shoulder title.
.svg)
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Royal Air Force Roundel
Naramiennik podpułkownika Sił Powietrznych RP.
Baretka Medalu Lotniczego (za Wojnę 1939-45) nadanego trzykrotnie.
Roundel of the French Air Force.