Jan Humpola
 Jan Humpola (1934) | |
| Data i miejsce urodzenia | 19 grudnia 1889 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 19 października 1958 |
| Kapelan prezydenta RP | |
| Okres sprawowania | 1934–1939 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Prezbiterat | 1914 |
| Odznaczenia | |
   | |
 dziekan | |
| Data i miejsce urodzenia | 19 grudnia 1889 |
|---|---|
| Data śmierci | 19 października 1958 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | od 1934 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska | kapelan przyboczny |
| Główne wojny i bitwy | |
(Jan Humpola 5. z prawej)
Jan Humpola (ur. 19 grudnia 1889 w Suchej, zm. 19 października 1958 w Liszkach k. Krakowa) – polski ksiądz katolicki, kapelan przyboczny Prezydenta RP, dziekan Wojska Polskiego, działacz społeczny, taternik i alpinista[1].
Życiorys
Jan Humpola urodził się 19 grudnia 1889 w Suchej k. Żywca. W latach 1912–1914 studiował na Uniwersytecie w Innsbrucku, wtedy też po raz pierwszy chodził po górach (Alpach). Należał wówczas do zarządu akademickiego klubu alpinistycznego[1]. W 1914 roku otrzymał święcenia kapłańskie. Od 1916 roku był notariuszem Konsystorza Krakowskiego, pełnił też funkcję prefekta seminarium duchownego w Krakowie. Od 1917 roku służył jako kapelan w szpitalu Czerwonego Krzyża[2] i sanatorium wojskowym w Zakopanem oraz katecheta na Podhalu, Spiszu i Orawie[1], m.in. w Nowym Targu[2].
3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu kapelana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 29. lokatą w duchowieństwie wojskowym wyznania rzymskokatolickiego. W 1923 pełnił obowiązki kierownika Rejonu Duszpasterstwa Katolickiego w Lublinie i funkcję kapelana w miejscowym kościele garnizonowym[3]. Zasłużył się wtedy dla budowy lubelskiego Domu Żołnierza Polskiego[4]. Z dniem 1 listopada 1924, na własną prośbę, został przeniesiony do rezerwy[5][6].
W latach 1927–1932 był dyrektorem gimnazjum w Zakopanem (1927–1932), wykładał tam historię sztuki[7]. Propagował turystykę wśród młodzieży, organizował szkolne wycieczki w Tatry[1]. W latach 1932–1934 był proboszczem w Kościelisku, miał wtedy duże zasługi dla zorganizowania sanatorium przeciwgruźliczego dla młodzieży[8].
14 marca 1934 został powołany z rezerwy do służby czynnej, mianowany zawodowym duchownym wojskowym w stopniu dziekana ze starszeństwem z 1 kwietnia 1934 i 1. lokatą oraz przydzielony do Gabinetu Wojskowego Prezydenta RP na stanowisko kapelana przybocznego[7][9]. Na stanowisku kapelana przybocznego zastąpił ks. dziekana Mikołaja Bojanka.
Prezydent RP Ignacy Mościcki wcześniej często odwiedzał ks. Humpolę w Kościelisku[8]. Podczas II wojny światowej Humpola był internowany w Rumunii[10], gdzie jako delegat Kurii Rzymskiej opiekował się polskimi uchodźcami[8], zaś po powrocie do kraju był proboszczem w Szaflarach (1946–1949) i w Liszkach (po 1949). Przez wiele lat poważnie chorował[1].
W latach 1921–1924 był aktywnym wspinaczem, dokonał wówczas wielu pierwszych wejść. Najczęstszymi partnerami górskimi Humpoli byli Mieczysław Świerz, Adam Sokołowski i Marian Sokołowski[1].
Podczas pobytu na Podhalu i w jego sąsiedztwie był aktywnym działaczem społecznym w dziedzinach takich jak ochrona zdrowia, harcerstwo, sport, sztuka podhalańska i ochrona przyrody. Pełnił różne funkcje związane z tą działalnością: był członkiem zarządu Sekcji Turystycznej Towarzystwa Tatrzańskiego (1922–1930), jej wiceprezesem (1924–1928), członkiem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (1926–1930), członkiem zarządu Sekcji Ochrony Tatr PTT (1923) i zastępcą naczelnika Ochotniczej Straży Górskiej w Zakopanem (1924)[1].
W „Ilustrowanym Kurierze Codziennym” napisał artykuł Płonie kamienna Tatr korona na temat ochrony przyrody (nr 218/1925). Jego autorstwa są też wspomnienia taternickie: Na ścianach Mięguszowieckiego („Taternik” 1922) i Z włóczęgi po Tatrach („Wierchy” 1925)[1].
Osiągnięcia taternickie
- pierwsze wejście wschodnią ścianą Mięguszowieckiego Szczytu Wielkiego (1921, ze Świerzem),
- pierwsze wejście północno-zachodnim kominem Żabiego Mnicha (1921, ze Świerzem),
- pierwsze wejście północną ścianą Żabiej Turni Mięguszowieckiej (1922, ze Świerzem i Julią Zembatową[7]),
- pierwsze wejście wschodnią granią Młynarza (1924, ze Świerzem),
- dwie próby wejścia na Kozią Przełęcz Wyżnią od północy (1923 i 1924, z Sokołowskimi)[1].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1937)[11][12]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1934)[13]
- Medal Niepodległości (16 marca 1937)[14]
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, s. 430–431. ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ a b Luiza Trybuś: Konflikt wawelski, czyli spór o szklaną trumnę. [dostęp 2012-05-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-16)].
- ↑ Rocznik oficerski 1923, s. 1421, 1426.
- ↑ Historia kościoła garnizonowego w Lublinie. [dostęp 2012-05-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-08)].
- ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 98 z 26 września 1924 r., s. 546.
- ↑ Rocznik oficerski 1924, s. 1301.
- ↑ a b c Bolesław Chwaściński: Z dziejów taternictwa. O górach i ludziach. Warszawa: Sport i Turystyka, 1988, s. 152, 168. ISBN 83-217-2463-9.
- ↑ a b c Mieczysław Jasiński: Kościelisko: Gniazdo Tatrzańskie. Zakopiański Bazar Polityczny. [dostęp 2012-05-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-07)].
- ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 11 z 7 czerwca 1934 r., s. 138, 173.
- ↑ Rok 2009 nie tylko rokiem Chałubińskiego. Co słychać? Informator Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, nr 1 (217) styczeń 2009. [dostęp 2012-05-17].
- ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
- ↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. Nadanie Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 2, s. 33, 11 listopada 1937.
- ↑ M.P. z 1934 r. nr 259, poz. 337 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 94 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
Bibliografia
- Roczniki Oficerskie 1923, 1924, 1928 i 1932.
- Dzienniki Personalne Ministra Spraw Wojskowych.
Media użyte na tej stronie
Naramiennik pułkownika Wojska Polskiego (1919-39).
Delegacja chłopów z Inowłodzia u prezydenta RP Ignacego Mościckiego. Widoczni m.in. Maria Mościcka, arcybiskup Stanisław Gall (4. z lewej), minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego Wojciech Świętosławski (3. z lewej), minister rolnictwa i reform rolnych Juliusz Poniatowski (stoi obok prezydenta), ks. prałat Zygmunt Kaczyński (4. z prawej), kapelan prezydenta RP Ignacego Mościckiego ks. Jan Humpola (5. z prawej), ojciec Maksymilian Kolbe (1. z lewej).