Jan Jakub Kolski

Jan Jakub Kolski

Jan Jakub Kolski (2018)
Data i miejsce urodzenia	29 stycznia 1956 Wrocław
Zawód	reżyser, scenarzysta, producent, operator
Współmałżonek	Grażyna Błęcka-Kolska (1990–2011, rozwód)
Lata aktywności	od 1983
Odznaczenia

Jan Jakub Kolski (ur. 29 stycznia 1956 we Wrocławiu) – polski reżyser, scenarzysta, operator i producent, autor filmów dokumentalnych, fabularnych, sztuk teatralnych, książek i piosenek.

Życiorys

Znaczną część dzieciństwa (cztery lata między 11. a 15. rokiem życia) spędził w domu swego dziadka, Jakuba Szewczyka, we wsi Popielawy, niedaleko Tomaszowa Mazowieckiego, w świecie, który stał się źródłem inspiracji i częścią charakteru Kolskiego. Imał się wielu zajęć, nie tylko artystycznych, wymurował między innymi dom jednemu z popielawian.

Jego profesjonalna droga do filmu rozpoczęła się w latach 1976–1981, gdy pracował w Ośrodku TVP Wrocław, zaczynając jako pomocnik operatora, a kończąc jako główny reżyser. W międzyczasie trafił do wojska, gdzie również filmował reportaże poligonowe dla wojskowego programu telewizyjnego. W latach 1981–1985 studiował na Wydziale Operatorskim PWSFTviT w Łodzi. Kolski ma też swój „podziemny” okres, gdy w czasie stanu wojennego współpracował z Kurią Metropolitalną we Wrocławiu.

Jako reżyser lub operator zrealizował ponad 20 filmów krótkometrażowych. Zamiłowania do wspinaczki górskiej i speleologii, którą uprawiał przez 12 lat, zaowocowały wieloma filmami o górach (m.in.: Najpiękniejsza jaskinia świata, Idź, Wyprawa pod podszewkę Alp).

W jego dorobku są też filmy o tematyce przyrodniczej (Polskie parki i rezerwaty przyrody), oświatowej i społecznej (m.in. Jak mnie kochasz, Kolejarze 80), religijnej (m.in. Zostań z nami, Lourdes miasto nadziei, Jan Paweł II w Lourdes), filmowe portrety (m.in. Rekwizyty Wiesława Garbolińskiego, Trzy tematy Leszka Rózgi, Pałkiewicz ma rację).

Szczególną wagę mają fabularyzowane filmy powstałe w Popielawach, stanowiąc przedsmak jego późniejszej twórczości (m.in. Umieranko, Ładny dzień).

Kolski jest autorem reportaży podróżniczych z wypraw do delty Mekongu, zaginionego miasta Inków i wysp Polinezji organizowanych przez Jacka Pałkiewicza – Zobaczyć jak najwięcej, Gdzie jesteś Paititi?, Między rajem a ziemią.

Debiutem pełnometrażowym był Pogrzeb kartofla nakręcony w Popielawach w 1990 roku. Film, oparty na historii dziadka Kolskiego, zachowuje realia popielawskie włącznie z nazwiskami bohaterów, jednocześnie jednak można w nim dostrzec pierwsze przejawy realizmu magicznego, typowego dla późniejszych autorskich filmów Kolskiego (Pograbek, Magneto, Jańcio Wodnik, Cudowne miejsce, Grający z talerza, Szabla od komendanta, Historia kina w Popielawach, Jasminum), z nielicznymi wyjątkami, umiejscowionych w archetypicznej wsi polskiej.

Wielokrotnie nagradzany na festiwalach w Polsce i na świecie. Był laureatem jednej z pierwszych edycji Paszportów „Polityki”. Od 2000 roku członek Europejskiej Akademii Filmowej.

(c) Ministry of Information & Broadcasting (GODL-India)

Kolski na festiwalu filmowym w Goa (2010)

Oprócz filmów fabularnych w dorobku Kolskiego są przedstawienia teatru telewizji (m.in. Diabeł przewrotny – adaptacja i reżyseria, Bajka o bardzo lekkim chlebie – scenariusz i reżyseria, Wyspa róż – reżyseria, Skrzypki – scenariusz i reżyseria, Kamera marzeń – scenariusz i reżyseria).

Jest autorem Jańcia Wodnika i innych nowel, powieści Kulka z chleba, bajki dla dzieci Jadzia i małoludki i opowiadań Mikroświaty, w których kontynuuje rysowanie świata Popielaw i okolic.

Wśród innych produkcji telewizyjnych są reklamy, teledyski do płyty ojDADAna Grzegorza Ciechowskiego, Piosenki polne i okoliczne – recital piosenek Kolskiego zaśpiewanych przez jego byłą żonę Grażynę Błęcką-Kolską oraz Małopole, czyli świat – serial telewizyjny, gdzie wraca do wiejskiej tematyki.

Historią kina w Popielawach Kolski podsumował dotychczasowy popielawski etap kina autorskiego w swym dorobku. Zrealizowany w 2000 roku film Daleko od okna oparty na reportażu Hanny Krall i scenariuszu Cezarego Harasimowicza otworzył nowy etap w twórczości Kolskiego, którego kontynuacją jest nakręcona w 2002 Pornografia oparta na powieści Witolda Gombrowicza.

Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2011)^[1].

W listopadzie 2019 otrzymał tytuł profesora sztuki^[2].

Artystyczne pokrewieństwa

Wiejska perspektywa filmów Kolskiego sprawia, że jego twórczość często jest kojarzona z filmami Witolda Leszczyńskiego: Żywotem Mateusza (1968, opartym na powieści Ptaki Tarjea Vesaasa) i Konopielką; Chłopami Reymonta, a także z wielokrotnie filmowaną twórczością Wiesława Myśliwskiego – m.in. Pałac, Nagi Sad (sfilmowany pt. Przez dziewięć mostów), Kamień na kamieniu.

Sam Kolski doszukuje się swoich korzeni także w malarskiej twórczości Jacka Malczewskiego.

Życie prywatne

Syn montażysty Romana Kolskiego, brat montażystki Ewy Pakulskiej. Były mąż aktorki Grażyny Błęckiej-Kolskiej. Ich jedyna córka Zuzanna zginęła 24 lipca 2014 po wypadku samochodowym^[3]. W związku z polską producentką filmową Aleksandrą Michael^[4] (ur. 1988) ma córkę Polę (ur. 2011)^[5].

Filmografia

Pełnometrażowe filmy fabularne i seriale

Sztuki teatru TV

• 1997: Diabeł przewrotny – adaptacja i reżyseria
• 1997: Bajka o bardzo lekkim chlebie – scenariusz i reżyseria
• 1997: Noga dla Józefa – scenariusz
• 1998: Wyspa róż – reżyseria
• 1999: Skrzypki – scenariusz i reżyseria
• 2001: Kamera marzeń – scenariusz i reżyseria

Wybrane filmy krótkometrażowe i in. produkcje filmowe

Źródło: Filmpolski.pl^[6]

• 1983: Najpiękniejsza jaskinia świata (realizacja, scenariusz, komentarz, zdjęcia)
• 1984: Mały dekalog (scenariusz, reżyseria, zdjęcia)
• 1984: Umieranko (scenariusz, reżyseria, zdjęcia)
• 1984: Nie zasmucę serca twego... (scenariusz, reżyseria, zdjęcia)
• 1985: Jak mnie kochasz (scenariusz, reżyseria, zdjęcia)
• 1985: Polskie parki i rezerwaty przyrody (scenariusz, reżyseria, zdjęcia)
• 1986: Słowiański świt. Początki Polski (reżyseria, scenariusz, zdjęcia)
• 1988: Wyprawa pod podszewkę Alp
• 1988: Ładny dzień (reżyseria, scenariusz, zdjęcia, scenografia)
• 1988: Szkoła przetrwania (reżyseria, scenariusz, zdjęcia)
• 1988: Pałkiewicz ma rację (reżyseria, scenariusz, zdjęcia)
• 1996: Piosenki polne i okoliczne (reżyseria, scenariusz)
• 1996: teledyski do albumu ojDADAna Grzegorza Ciechowskiego
• 2001: Zobaczyć jak najwięcej (reżyseria, scenariusz, zdjęcia)
• 2002: Gdzie jesteś Paititi? (reżyseria, scenariusz, zdjęcia)
• 2003: Między rajem a ziemią (reżyseria, scenariusz, zdjęcia)

Nagrody filmowe

• 1983: Najpiękniejsza jaskinia świata – Budapeszt (MFF Sportowych), zdjęcia
• 1989: Ładny dzień – Nagroda Szefa Kinematografii w dziedzinie filmu dokumentalnego za zdjęcia
• 1992: Pograbek – Gdańsk-Gdynia (FPFF) nagroda Wschodnioeuropejskiego Funduszu Scenariuszowego
• 1993: Jańcio Wodnik – Gdańsk-Gdynia (FPFF) nagroda dziennikarzy
• 1993: Jańcio Wodnik – Gdańsk-Gdynia (FPFF) Nagroda Specjalna Jury
• 1994: Jańcio Wodnik – Cottbus Nagroda Findling / Findlingspreis IVFK
• 1994: Jańcio Wodnik – Łagów (LLF) nagroda im. Juliusza Burskiego
• 1994: Cudowne miejsce – Gdańsk-Gdynia (FPFF) nagroda za dialogi
• 1994: Cudowne miejsce – Gdańsk-Gdynia (FPFF) nagroda za reżyserię
• 1995: Jańcio Wodnik – Moskwa (MFF Słowiańskich i Prawosławnych) nagroda dla najlepszego filmu
• 1995: Cudowne miejsce – Tarnów (Tarnowska Nagroda Filmowa) Maszkaron – Nagroda Publiczności
• 1995: Grający z talerza – Gdańsk-Gdynia (FPFF) nagroda za scenariusz
• 1995: Grający z talerza – Tokio (MFF) nagroda jury
• 1996: Szabla od komendanta – Słupca k. Konina (Przegląd Filmowy Prowincjonalia) Złoty Jańcio (nagroda główna)
• 1997: Grający z talerza – Tarnów (Tarnowska Nagroda Filmowa) Maszkaron – Nagroda Publiczności II nagroda
• 1997: Grający z talerza – Tarnów (Tarnowska Nagroda Filmowa) Srebrna Statuetka Leliwity – Nagroda Specjalna dla najlepszego reżysera
• 1998: Historia kina w Popielawach – Gdańsk-Gdynia (FPFF) Grand Prix (nagroda za najlepszy film)
• 1998: Historia kina w Popielawach – Gdańsk-Gdynia (FPFF) nagroda Kin Studyjnych
• 1999: Historia kina w Popielawach – Moskwa (MFF Słowiańskich i Prawosławnych) Srebrny Witeź
• 1999: Historia kina w Popielawach – Orzeł, Polska Nagroda Filmowa (nominacja) w kategorii: najlepsza reżyseria; za rok 1998
• 1999: Historia kina w Popielawach – Orzeł, Polska Nagroda Filmowa (nominacja) w kategorii: najlepszy scenariusz; za rok 1998
• 1999: Historia kina w Popielawach – Tarnów (Tarnowska Nagroda Filmowa) Srebrna Statuetka Leliwity – Nagroda Specjalna
• 1999: Historia kina w Popielawach – Triest (Festiwal Alte Adria Cinema) Grand Prix (Premio Trieste)
• 1999: Historia kina w Popielawach – Złota Kaczka (przyznawana przez pismo „Film”) w kategorii: najlepszy film polski; za rok 1998; przyznana 26.04.1999
• 2000: Daleko od okna – Gdańsk-Gdynia (FPFF) nagroda jury młodzieżowego
• 2001: Daleko od okna – Orzeł, Polska Nagroda Filmowa (nominacja) w kategorii: najlepsza reżyseria; za rok 2000
• 2001: Daleko od okna – Złota Taśma (przyznawana przez Koło Piśmiennictwa SFP) w kategorii: film polski za rok 2000; ex aequo z filmem Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową (przyznane 4.01)
• 2001: Zobaczyć jak najwięcej; Kambodża i Wietnam – Główna nagroda Przeglądu Filmów Turystycznych i Turystyczno-Gospodarczych Tour-Film
• 2003: Pornografia – Gdynia (do 1986 Gdańsk) (FPFF) nagroda Stowarzyszenia Zagranicznych Organizatorów Polskich Festiwali
• 2003: Pornografia – Gdynia (do 1986 Gdańsk) (FPFF) nagroda Publiczności (od 1995 „Złoty Klakier” – nagroda Radia Gdańsk)
• 2004: Pornografia – Orzeł, Polska Nagroda Filmowa (nominacja) w kategorii: reżyser; za rok 2003
• 2006: Złoty Glan – nagroda kina „Charlie” w Łodzi
• 2011: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski za „wybitne zasługi dla kultury narodowej, za osiągnięcia w twórczości artystycznej oraz działalności dydaktycznej”
• 2012: Złoty Glan – nagroda kina „Charlie” w Łodzi
• 2016: Mocny Solanin – na 8. Solanin Film Festiwalu w Nowej Soli
• 2018: Kryształowy Dzik za wybitne osiągnięcia w reżyserii filmowej na 11. Festiwalu Reżyserii Filmowej w Wałbrzychu
• 2018: Nagroda indywidualna na 43. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych za scenariusz do filmu Ułaskawienie

Przypisy

Bibliografia

• Jan Jakub Kolski. Ekologia duszy, 1994, Kino /03, 16-18., Sobolewski Tadeusz
• Lepsi niż reszta ludzi, 1994, Polityka /12, 11, Urbanek Mariusz
• Świat według Jana Jakuba, 1994.12.11, Nowa Europa /224, 6., Karbowiak Małgorzata
• Jan Jakub Kolski. W potoku kina, 1996, Twój Styl /06, 94-98, Terlecka–Recknis Małgorzata
• Chłopski raj Jana Jakuba, 1996, Sycyna /11, 14, Tatarkiewicz Anna
• Własny charakter pisma, 1997, Video Club /06, 22-23, Słodowski Jan
• Kaskader wszelkich metraży, 1997.03.10, Gazeta Wyborcza, 58, -, Armata Jerzy
• Filmowy Jańcioland Jana Jakuba Kolskiego, 1998, Kino, /12, 23-26., Stachówna Grażyna
• Jan Jakub Kolski, nota biograficzna, 1998.10.27, Gazeta Wyborcza /252, 4, Sobolewski Tadeusz
• Jestem z kina, 1998.12.07, Gazeta Wyborcza, 286, -, Armata Jerzy
• Dom, okno, próg, las, 2000, Fraza /1/2, 183-193, Mielnik Wiesława
• Marquez z kamerą?, 2000, Tygiel Kultury /4/6, 158-163, Bobowski Sławomir
• Cudowność i magiczność w filmach J.J. Kolskiego, 2000, Nowy Test, 1, -, –
• Filmowa piątka XXI wieku, 2000.01.10, Gazeta Wyborcza /007, 13, Sobolewski Tadeusz
• Antropologia wizualna. Rzecz o twórczości Jana Jakuba Kolskiego, 2001, Głosy Tradycji, DiG, rozdział, Sulima Roch
• Historia Janka z Popielaw, 2003, Kulisy, -, -, Gronkiewicz Ewa
• Wciąż w drodze, 2003.10.25, Trybuna, 99, -, Horoszczak Adam
• Sylwetki – Jan Jakub Kolski, 2004.04, Kultura Polska, Nawój Ewa

Linki zewnętrzne

• Jan Jakub Kolski w bazie filmpolski.pl
• Jan Jakub Kolski w bazie Filmweb
• Jan Jakub Kolski w bazie IMDb (ang.)
• Jan Jakub Kolski w bazie Akademii Polskiego Filmu