Jan Jerzy Karpiński

Jan Jerzy Karpiński

Data i miejsce urodzenia	12 kwietnia 1896 Piotrków Trybunalski
Data i miejsce śmierci	17 listopada 1965 Warszawa
Zawód, zajęcie	przyrodnik, entomolog
Tytuł naukowy	profesor
Alma Mater	Instytut Leśny w Petersburgu
Uczelnia	Instytut Badawczy Leśnictwa
Wydział	Filia Instytutu Leśnictwa w Białowieży
Stanowisko	kierownik
Krewni i powinowaci	Stanisław Karpiński (brat)
Odznaczenia

Żubry w Puszczy Białowieskiej.

Ważka; rysunek piórkiem.

Grób Jana Jerzego Karpińskiego na cmentarzu Powązkowskim

Jan Jerzy Karpiński (ur. 12 kwietnia 1896 w Piotrkowie Trybunalskim, zm. 17 listopada 1965 w Warszawie) – polski przyrodnik, entomolog, pisarz, fotografik, pedagog.

Był dyrektorem Białowieskiego Parku Narodowego w latach 1932–1952, zaś w latach 1945–1952 kierownikiem filii Instytutu Badawczego Leśnictwa w Białowieży^[1].

Życiorys

Był synem Józefa i Juljanny (z domu Łebek) Karpińskich. Miał pięciu braci. Jednym z nich był lotnik i pisarz Stanisław Karpiński.

Do pierwszych siedmiu klas gimnazjum Jan Jerzy uczęszczał w Piotrkowie Trybunalskim, natomiast klasę ósmą kończył w gimnazjum w Kałudze (obecnie Rosja), gdzie zdał także maturę. W 1915 roku wstąpił do Instytutu Leśnego w Petersburgu. Podczas studiów poznał Annę Domaszewicz, która została później jego żoną. W roku 1918 otrzymał dyplom ukończenia studiów.

W 1919 roku rozpoczął pracę w administracji Lasów Państwowych. Po krótkim czasie awansował na stanowisko leśniczego, następnie nadleśniczego. Jednocześnie pełnił funkcję zastępcy kierownika i nauczyciela w Szkole dla Leśniczych w Zagórzu. W roku 1922 urodziła mu się córka Teresa, w 1924 córka Zofia. W 1928 roku Jan Jerzy Karpiński objął stanowisko kierownika nadleśnictwa Rezerwat, a następnie przyczynił się do przekształcenia go w Białowieski Park Narodowy.

W latach 1928–1939 utworzył w Białowieży bibliotekę naukową, laboratorium Parku Narodowego, laboratorium wspomagające hodowlę zwierząt chronionych oraz łowiectwo, a także Muzeum Przyrodniczo Leśne. Od roku 1929 kierował Szkołą dla Leśniczych w Białowieży. Pracę doktorską Karpińskiego zatytułowaną Fauna korników Puszczy Białowieskiej na tle występujących w Puszczy drzewostanów opublikowano w roku 1933. W 1935 Jan Jerzy Karpiński otrzymał tytuł Honorowego Obywatela gminy Białowieża.

Podczas II wojny światowej przebywał na Litwie. Do Polski powrócił w październiku 1944 roku i objął stanowisko dyrektora Parku Narodowego i kierownika filii Instytutu Leśnictwa w Białowieży. Od roku 1952 Jan Jerzy Karpiński pracował w Warszawie jako samodzielny pracownik naukowy w Instytucie Badawczym Leśnictwa. W 1955 roku otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1959 profesora zwyczajnego. W 1961 roku jako pierwszy na świecie wyhodował w warunkach laboratoryjnych owocniki borowika.

Odznaczony został między innymi: Krzyżem Kawalerskim i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi (przed i po II wojnie światowej), Medalem 10-lecia Polski Ludowej.

Był członkiem Komitetu Nauk Leśnych Polskiej Akademii Nauk, Rady Naukowo-Technicznej przy Ministrze Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego, Polskiego Towarzystwa Entomologicznego. Nigdy nie wstąpił do partii.

Jan Jerzy Karpiński zmarł 17 listopada 1965 roku w Warszawie. Pochowany został na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 60-5-27)^[2].

Twórczość

Jan Jerzy Karpiński jest autorem ponad 170 opracowań naukowych, w większości poświęconych entomologii. Pisywał do czasopism: „Chrońmy Przyrodę Ojczystą”, „Echa Leśne”, „Hasło Ogrodniczo-Rolnicze”, „Kalendarz Leśny”, „Kosmos”, „Las Polski”, „Polskie Pismo Entomologiczne”, „Niwa Leśna”, „Orka”, „Pszczelarstwo”, „Rocznik Ochrony Przyrody”, „Roczniki Nauk Rolniczych i Leśnych”, „Sylwan”, „Życie Warszawy”. Poza tym napisał wiele książek poświęconych przyrodzie, w tym opowiadania dla dzieci i młodzieży.

Przez całe życie pasjonował się fotografią. Większość swoich książek ilustrował własnymi pracami fotograficznymi oraz rysunkowymi^[3].

Publikacje^[4]

• Białowieża (1947)
• Korniki ziem Polski (współautor – Konstanty Strawiński) (1948)
• Materiały do bioekologii Puszczy Białowieskiej (1949)
• Puszcza Białowieska (1953)
• Puszcza opowiada (1953)
• Nowa teoria rozwoju owadów (1954)
• O naszych zwierzętach chronionych (1954)
• Nietoperze (1955)
• W prastarej Puszczy (1955)
• Wycieczka do Puszczy (1955)
• Dwa przełomy (współautor – Tadeusz Szczęsny) (1957)
• Dzieci słońca i dzieci mroku (1957)
• W Pieninach (1957)
• Do Łysogór! (1959)
• Jeż i s-ka (1959)
• W krainie dziwów Jean Henri Fabre’a (1959)
• Taaakie dziwy (1960)
• Białowieski Park Narodowy (1961)
• Malowane liście (1961)
• W Dolinie Orlich Gniazd (1962)
• Puszcza Białowieska (1965)
• Z puszcz i lasów (1965)

Zobacz też

• Dąb prof. Karpińskiego

Przypisy

Bibliografia

• Encyklopedia Puszczy Białowieskiej - Prof. Jan Jerzy Karpiński