Jan Kasjan

Święty
Jan Kasjan

Joannus Cassianus

święty mnich
Data urodzenia	ok. 365
Data i miejsce śmierci	ok. 435 Marsylia
Czczony przez	Kościół katolicki, Cerkiew prawosławną
Wspomnienie	23 lipca (kat.) 29 lutego (28)[a] (praw. liturgia według kal. jul.) 13 marca (praw. według kal. greg.)

Jan Kasjan (cs. преподобный Иоа́нн Ри́млянин; ok. 360, zm. ok. 435 w Marsylii) – mnich, teolog, asceta, popularyzator monastycyzmu i ascetyzmu wschodniego w Kościele zachodnim. Założyciel jednej z pierwszych wspólnot monastycznych w Europie Zachodniej. Wliczany w poczet ojców pustyni i Kościoła, święty Kościoła prawosławnego oraz Kościoła katolickiego.

Żywot świętego

Urodził się około 360 r. prawdopodobnie na terenie dzisiejszej Rumunii. Z tego powodu uważany jest za jednego z pierwszych rumuńskich świętych. Niektórzy badacze dowodzą, iż miejscem jego narodzin była Marsylia^[1]. Najczęściej uważa się, że urodził się w Scytii Mniejszej, prowincji rzymskiej zajmującej tereny dzisiejszej Dobrudży.

W roku 380 udał się do Palestyny, gdzie wstąpił do klasztoru w Betlejem. W roku 385 udał się do Egiptu, w podróż po skupiskach anachoretów. Przebywał m.in. w Nitrii i Sketis. Pobierał tu nauki m.in. od Ewagriusza Pontyjskiego, który miał duży wpływ na kształtowanie jego późniejszych poglądów.

W roku 399 opuścił Egipt i udał się do Konstantynopola, gdzie ok. roku 400 został wyświęcony na diakona przez Jana Chryzostoma.

W roku 404 udał się do Rzymu, aby przedstawić papieżowi Innocentemu I list, w którym wierni Kościoła wschodniego wstawiali się w obronie Jana Chryzostoma, zesłanego na wygnanie do Kapadocji. Od tego momentu rozpoczyna się następny rozdział życia Jana Kasjana, związany z Europą Zachodnią.

Około roku 410 lub 415 Jan Kasjan przybył do ówczesnej południowej Galii (Gallia Narbonensis) i osiadł w Marsylii, gdzie założył dwa klasztory, męski i żeński, nazywane opactwem św. Wiktora. Była to jedna z pierwszych wspólnot monastycznych na Zachodzie. Kilka lat później pomógł w założeniu klasztoru w Apt, na prośbę tamtejszego biskupa.

W Marsylii rozpoczął działalność pisarską. Na potrzeby wspólnoty w Apt tworzył Ustawy życia mnichów oraz leczenie ośmiu głównych grzechów – traktat zawierający m.in. instrukcje na temat prowadzenia życia klasztornego oraz zalet ascezy i sposobów zwalczania zagrożeń czyhających na mnichów. M.in. na tym traktacie opierał się Benedykt z Nursji, gdy tworzył regułę dla swojej wspólnoty. Drugie znaczące dzieło Jana Kasjana to Konferencje z Ojcami – tutaj najwierniej uwiecznił etos anachoretów i nauki opatów wspólnot pustynnych oraz wypowiedział się na temat roli łaski w zbawieniu człowieka, polemizując ze św. Augustynem. Ta polemika była także tematem jego ostatniego dzieła, O wcieleniu Pańskim przeciw Nestoriuszowi, napisanego w roku 430 na prośbę papieża Leona I.

Kult

Św. Jan Kasjan czczony jest przez całą Cerkiew prawosławną, natomiast w Kościele rzymskokatolickim jest świętym czczonym lokalnie, w Marsylii. W tamtejszej świątyni Wiktora z Damaszku znajdują się jego relikwie.

Ikonografia

W ikonografii święty przedstawiany jest jako stary mężczyzna z siwą, nieco rozdwojoną u końca brodą. Odziany jest w mnisi habit (a niekiedy w strój biskupi). Prawą ręką błogosławi, w lewej trzyma zwój.

Dzień obchodów

Wspomnienie liturgiczne w Cerkwi prawosławnej obchodzone jest 29 lub 28 lutego^[a] wg kalendarza juliańskiego/13 marca wg kalendarza gregoriańskiego^[b].

W archidiecezji marsylskiej i niektórych zachodnich wspólnotach zakonnych dzień ten przypada na 23 lipca^[2].

Znaczenie

Jan Kasjan pierwszy ułożył naukę ascetyczną w jedną usystematyzowaną całość, w ten sposób przyczyniając się do kształtowania wczesnego monastycyzmu zachodniego. Jego nauki stały się podstawą medytacji w klasztorach średniowiecznych. Czerpał z nich zarówno Benedykt z Nursji, jak i Ignacy Loyola.

Poglądy

Pod wpływem Ojców Pustyni nabrał przekonania, że anachoretyzm jest najwyższą formą życia chrześcijańskiego, ale droga do niego często prowadzi poprzez życie wspólnotowe jako etap pośredni.

W kwestiach teologicznych zajmował pozycję pośrednią pomiędzy radykalizmem Augustyna a doktryną Pelagiusza – uważany jest za prekursora semipelagianizmu.

Pisma^[3]

• Ustawy życia mnichów oraz leczenie ośmiu głównych grzechów (De Coenobiorum Institutis), 12 ksiąg
• Konferencje z Ojcami (Collationes Patrum)
• O wcieleniu Pańskim przeciw Nestoriuszowi (De Incarnatione Domini Contra Nestorium), 7 ksiąg

Tłumaczenia polskie

• Jana Cassiana Eremity o żywocie y ćwiczeniach ludzi świat opuszczających Xiąg XII ... w Krakowie w drukarni Andrzeja Piotrowczyka, 1604. Tłumaczył ks. Wojciech Półgęskowicz z Pakości (Albertus Mesochenius).
• Jan Kasjan, Rozmowy z Ojcami, t. 1, Kraków 2002, Wydawca: Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec, 440 stron. EAN: 9788373542266,ISBN 978-83-7354-226-6.
• Jan Kasjan, Rozmowy z Ojcami, t. 2, Kraków 2015, Wydawca: Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec, 386 stron. ISBN 978-83-7354-561-8
• Jan Kasjan, Rozmowy z Ojcami, t. 3, Kraków 2017, Wydawca: Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec, 410 stron. ISBN 978-83-7354-639-4
• Jan Kasjan, Rozmów dwadzieścia cztery, tłumaczył ks. dr Ludwik Wrzoł; Fiszer i Majewski, Księgarnia Uniwersytecka, Poznań 1929.
• Jan Kasjan, Rozmowy o modlitwie: rozmowy IX i X z abba Izaakiem, tłumaczył ks. A. Nocoń, Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec, Kraków 2003.
• Jan Kasjan, Rozmowy o modlitwie, Kraków 2004, Wydawca: Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec, 96 stron,

EAN: 9788373540811, ISBN 83-7354-081-4.

• Jan Kasjan, Rozmowa IX o modlitwie, przeł. K. Bielawski, [w:] Modlitwa Pańska. Komentarze greckich Ojców Kościoła IV-V w., redakcja K. Bielawski, Tyniec - Kraków 1995, Wydawnictwo Benedyktynów, s.156-188.
• Jan Kasjan, O przygotowaniu i rodzajach modlitwy (Collationes Patrum IX), przeł. L. Wrzoł, [w:] Małonowiczówna Leokadia, Antologia modlitwy wczesnochrześcijańskiej, pracę ukończył i do druku przygotował L. Gładyszewski, Lublin 1993, TN KUL, s.118-136. Starożytne Teksty Chrześcijańskie.
• Jan Kasjan, Rozmów dwadzieścia i cztery, przeł. Ludwik Wrzoł, t.1-2, Poznań1928-1929.
• św. Jan Kasjan, Rozmowy, przeł. Ludwik Wrzoł, [w:] Szczepan Pieszczoch, Patrologia, t. 2: Ojcowie mówią, Gniezno 1994, s.216-217.

Zobacz też

• kult świętych
• wstawiennictwo świętych
• święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
• święci prawosławni

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Cross, F. L. i E. A. Livingstone (red.). 1997. The Oxford Dictionary of the Christian Church. Oxford: Oxford University Press.
• Krupnik, Tadeusz. 1998. Modlitwa w życiu mniszym według Jana Kasjana, praca doktorska, Papieski Fakultet Teologiczny, Kraków, 1998; 91 stron.
• Lawrence, Clifford Hugh. 2005. Monastycyzm średniowieczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Manzanaves, César Vidal. 2001. Pisarze wczesnochrześcijańscy I–VII w.. Warszawa: Verbinum.
• McGinn,Bernard i Patricia Ferris McGinn. 2008. Mistycy wczesnochrześcijańscy; Wizje Boga u mistrzów duchowych, Tłumaczenie: Ewa Elżbieta Nowakowska, Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, seria: Mysterion, Kraków. 194 strony. ISBN 978-83-233-2538-3.
• Nocoń, Arkadiusz. 2004. Jan Kasjan, Kraków, wydawnictwo WAM, seria WLK Wielcy Ludzie Kościoła, 78 stron.
• Szymusiak, Jan Maria, Starowieyski, Marek. 1971. Słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa. Warszawa: Księgarnia Świętego Wojciecha.
• Steward,Columba. 2004. Kasjan mnich, przełożyła Teresa Lubowiecka, Kraków, Tyniec, seria Źródła Monastyczne, Opracowania nr.6, 520 stron.

Linki zewnętrzne

• Tekst Ustaw - New Advent (ang.)
• Tekst Konferencji - New Advent (ang.)
• Dzieła Jana Kasjana w bibliotece Polona