Jan Kazimierz Ordyniec

Jan Kazimierz Romuald Ordyniec herbu Ostoja, krypt.: J.K. O., (ur. 1797 na Wołyniu, zm. w maju 1863 w Paryżu) – polski tłumacz, dziennikarz, redaktor, poeta i krytyk literacki; działacz Wielkiej Emigracji.

Życiorys

Ordyniec pochodził z niezamożnej rodziny średniej szlachty. Nauki pobierał w Liceum Krzemienieckiem i na Uniwersytecie Wileńskim, gdzie zapoznał się z Antonim Odyńcem i z Joachimem Lelewelem. Po ukończeniu studiów w roku 1824 podjął pracę jako nauczyciel w Winnicy, potem przeniósł się do Warszawy, gdzie pracował jako sekretarz prefektury policji. W roku 1826 ordynat hr. Stanisław Kostka Zamoyski umieścił Ordyńca (jako bibliotekarza i nauczyciela syna Zamoyskiego) i Odyńca w swym Pałacu Błękitnym w Warszawie i zlecił im przygotowanie wydawnictwa „Pamiętnik imienia Zamoyskich”, dając im mieszkanie i wikt w pałacu oraz 100 dukatów rocznej pensji. Jak to opisał Franciszek Salezy Dmochowski w swych wspomnieniach, „umieścił ich w oficynie maleńkiej na pierwszym piętrze, w dwóch pokoikach, których okna wychodziły na Ogród Saski i dał im kilkadziesiąt zeszytów dziennika pod tytułem Revue Anglaise, wydawanego w Genewie, by z nich wybierali i tłumaczyli artykuły do „Pamiętnika”. [...] Upłynął więcej niż rok, a za stanowcze wydawanie „Pamiętnika imienia Zamoyskich” pan ordynat zabrać się nie mógł”. W związku z bezowocną działalnością obu redaktorów po Warszawie zaczął krążyć złośliwy wierszyk pióra Witwickiego i Zaleskiego: „Odyniec i Ordyniec, z ordynata łaski/Umieszczeni ordynkiem, patrzą na Ogród Saski”, co obu panów skłoniło do odejścia ze służby Zamoyskiego.

W czasie powstania listopadowego Ordyniec działał jako polityk m.in. w Towarzystwie Patriotycznym. Po klęsce powstania wyemigrował do Paryża, gdzie pozostał do końca życia. Od roku 1832 był bibliotekarzem Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, ale stanowisko i członkostwo utracił, podejrzany o sprzeniewierzenie części funduszów Towarzystwa. Początkowo przeciwny polityce Adama Jerzego Czartoryskiego, zbliżył się z biegiem lat do jego stronnictwa, zwanego Hotel Lambert.

Był nieżonaty i bezdzietny. Zmarł w Paryżu (maj 1863), w wieku 66 lat.

Twórczość

Latem roku 1826 Ordyniec zakupił stołeczny periodyk „Dziennik Warszawski”, wydawał i redagował go (po M. Podczaszyńskim) do roku 1829. Jednocześnie w latach 1828-1831 pracował jako szef (dyrektor) Drukarni Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Działał także jako tłumacz, przetłumaczył m.in. z niemieckiego 3 powieści Aleksandra Oppeln-Bronikowskiego, „Zawieprzyce”, „Hipolit Boratyński” i „Elekcję” i z angielskiego „Życie Napoleona Bonaparte” Waltera Scotta.

W Paryżu Ordyniec działał jako nauczyciel niemieckiego i tłumacz z polskiego na francuski. Pod koniec życia był także kustoszem Biblioteki Polskiej (stracił posadę, gdy zniknął pewien cenny rękopis), i członkiem redakcji „Wiadomości Polskich”.

Artykuły i drobne utwory

Swe ważniejsze artykuły i drobne utwory Ordyniec umieszczał w czasopismach i zbiorach: „Dekameron Polski” (1830), „Dziennik Warszawski” (1826-1829; tu m.in.: O dalszym wychodzeniu „Dziennika Warszawskiego”, 1827 t. 10, s. 250 i następne; O związku i powinowactwie sztuk pięknych, a szczególniej poezji z muzyką, 1828 t. 11, s. 1-27, 216-234; O dalszym wychodzeniu „Dziennika Warszawskiego”, 1829 t. 18, s. 341-342), „Dziennik Wileński” (tu: Trzy krzyże pod Brykowem. Ballada, 1826 t. 1, s. 32-40, przedr. C. Zgorzelski w: Ballada polska, Wrocław (1962) „Biblioteka Narodowa” seria I, nr 177), „Gazeta Polska” (tu: Odpowiedź na krytykę w „Rozmaitościach Warszawskich”, 1827 s. 975), „Pismo Komisji Korespondencyjnej” (Poitiers 1837-1843), „Pismo Towarzystwa Demokratycznego Polskiego” (Paryż 1832, nr 1), „Pospolite ruszenie” t. 1, Paryż 1835.

Ważniejsze przekłady

1. K. L. Schaller (J. Schwaldopler): Zasady poezji i wymowy... Z niemieckiego języka przełożone, a do polskiej literatury zastosowane t. 1-2, Warszawa 1826-1827
2. A. Bronikowski: Zawieprzyce. Powieść historyczna, Warszawa 1828
3. A. Bronikowski: Hipolit Boratyński. Romans historyczny... tłumaczony z niemieckiego t. 1-6, Warszawa 1828–1829; wyd. następne: przejrzane i uzupełn. przez K. Kaszewskiego, Warszawa 1867; także Warszawa 1875 „Biblioteka Najcelniejszych Utworów Literackich Europejskiej Literatury Polskiej”; Warszawa 1904
4. A. Bronikowski: Elekcja. Powieść... przełożona z niemieckiego, Warszawa 1829, wyd. następne: Warszawa 1877 „Biblioteka Najcelniejszych Utworów Literackich Europejskiej Literatury Polskiej”; Przemyśl 1882 „Biblioteka Uniwersalna Arcydzieł Polskich i Obcych”; Warszawa 1904
5. J. Czyński: La Nuit du 15 Août 1831 à Varsovie, précédée d'un aperçu rapide de toute la révolution... Traduction, notes et détails de J.-C. Ordyniec, Paryż 1832.

Prace edytorskie

1. Życie Napoleona Bonapartego, poprzedzone obrazem rewolucji francuskiej. Ułożone według różnych autorów przez... t. 1, Warszawa 1830
2. „Pospolite ruszenie. Dzieło poświęcone sprawie narodowej” t. 1, Paryż 1835; ukazał się tylko zeszyt nr 1 (początek t. 1); redaktor był równocześnie autorem niektórych artykułów.

Listy

• Do J. Lelewela 3 listy z roku 1825, rękopis: Biblioteka Jagiellońska, sygn. 4435.

Bibliografia

• Polski Słownik Biograficzny, tom XXIV, Wrocław 1979
• Franciszek Salezy Dmochowski, Wspomnienia od 1806 do 1830 roku, Warszawa 1858
• Stanisław Szenic, Cmentarz Powązkowski 1851-1890, Warszawa 1982
• Kazimierz Władysław Wóycicki, Pamiętniki dziecka Warszawy i inne wspomnienia warszawskie, 1-2, Warszawa 1972 (reprint)
• T. 5: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1967, s. 441-442.