Jan Killar

Jan Killar
Ilustracja
Jan Killar (1936)
Data i miejsce urodzenia24 czerwca 1884
Jurowce
Data i miejsce śmierci20 lutego 1939
Sanok
Miejsce spoczynkuCmentarz Centralny w Sanoku
Zawód, zajęcienauczyciel
Narodowośćpolska
RodziceLeopold
MałżeństwoKarolina
DzieciMieczysława, Marian
Faksymile

Jan Killar (ur. 24 czerwca 1884 w Jurowcach, zm. 20 lutego 1939 w Sanoku) – polski nauczyciel, działacz społeczny.

Grobowiec Killarów w Sanoku

Życiorys

Jan Killar[1] urodził się 24 czerwca 1884 w Jurowcach pod Sanokiem[2][3]. Był synem Leopolda, rządcy w pobliskich Kostarowcach[2]. W 1903 zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Jan Rajchel, Franciszek Wanic, Władysław Żarski)[4][5][6]. Jako student filozofii w 1904 był członkiem Komitetu Młodzieży Polskiej w Sanoku[7]. Studiował filologię germańską na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego oraz na Uniwersytecie Wiedeńskim[8].

Został nauczycielem. Zdał egzamin na nauczyciela języka niemieckiego (i filologii klasycznej jako przedmiotu pobocznego) w szkole średniej[3]. Od września 1907 został mianowany przez C. K. Radę Szkolną Krajową zastępcą nauczyciela w C. K. I Gimnazjum w Tarnopolu[8][9]. W roku szkolnym 1908/1909 pracował jako zastępcą nauczyciela w C. K. Gimnazyum II z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu, uczył języków niemieckiego i greckiego[10]. Jako zastępca nauczyciela latem 1910 został przeniesiony z II Gimnazjum w Tarnopolu do C. K. Gimnazjum w Stryju[11]. W 1918 był profesorem C. K. Państwowej Szkoły Realnej w Rawie Ruskiej z polskim językiem wykładowym[12]. Stamtąd rozporządzeniem Rady Szkolnej Krajowej z 26 września 1919 jako profesor z Rawy Ruskiej przydzielony do Gimnazjum w Samborze, został przeniesiony do Gimnazjum Męskiego w Sanoku[8][13]. W sanockim gimnazjum na przełomie lat 20./30. uczył języka polskiego, języka łacińskiego, języka greckiego, języka niemieckiego, historii, kaligrafii[3][14][15][16][17][18][19][20][21][22][23][24]. Wśród uczniów gimnazjum zyskał przydomek „Jasiu”[23][25]. Od września 1923 uczył w gimnazjum w zniżonej liczbie godzin w związku z odjęciem kierownictwa seminarium żeńskiego miejskiego w Sanoku[26][27]. Urlopowany z posady profesora gimnazjalnego został powołany na stanowisko dyrektora Miejskiego Prywatnego Seminarium Nauczycielskiego Żeńskiego w Sanoku[3][28][29], które sprawował od 1923 do 1929[30][31] (szkoła działała w budynku późniejszego II Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie w Sanoku)[32]. Rozporządzeniem Kuratorium Okręgu Szkolnego Lwowskiego z 21 września 1933 otrzymał urlop zdrowotny od 14 września do 14 grudnia 1933[33]. Rozporządzeniem KOSL z 9 stycznia 1934 został zaszeregowany do grup VII w zawodzie, a rozporządzeniem KOSL z 24 lutego 1934 został przeniesiony w stan spoczynku[34][35].

Działał społecznie[24][36]. Należał do wielu organizacji i towarzystw w Sanoku, regularnie brał udział w wydarzeniach i akcjach narodowych w mieście[37]. Był wieloletnim sympatykiem, aktywistą i członkiem (1920, 1921, 1922, 1924, lata. 30)[38][39][40], a od 1927 do 1936 był prezesem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”[8][37][41][42][43][44] (ze stanowiska ustąpił z uwagi na stan zdrowia). Był działaczem koła Towarzystwa Szkoły Ludowej w Sanoku[45][46][47], pod koniec lat 30. został jego prezesem[8]. Został działaczem Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych[8], a po przekształceniu Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych, w którym był zastępcą członków z prowincji zarządu okręgowego we Lwowie[48]. Zaangażował się w ruch endecji[49], był przewodniczącym koła endeckiego w Sanoku, działającego przy ulicy Zamkowej[8][50][51]. W latach 20. był członkiem zarządu ekspozytury powiatowej w Sanoku Polskiego Towarzystwa Opieki nad Grobami Bohaterów[52]. W 1931 był jednym z reprezentantów gminy Posada Olchowska w komisjach, które miały prowadzić rozmowy w Wydziale Powiatowym w sprawie przyłączenia gminy do miasta Sanoka[53][54].

Hobbystycznie kolekcjonował stare monety[23]. Zamieszkiwał w domu przy ulicy Rymanowskiej w Sanoku pod Górą Parkową[23]. Postać Jana Killara została uwieczniona w rzeźbie drewnianej autorstwa sanockiego artysty i oficera, Józefa Sitarza[24][55].

Zmarł 20 lutego 1939 w Sanoku[37][56][57]. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku[58][59][60].

Jego żoną była Karolina (1886-1943). Ich dziećmi byli Mieczysława (1917-1998) i Marian (1918-1982, lekarz i oficer)[61].

Podczas uroczystości 130-lecia gniazda TG „Sokół” w Sanoku 29 czerwca 2019 na gmachu tegoż została odsłonięta tablica upamiętniająca 10 działaczy zasłużonych dla organizacji sokolej i Sanoka, w tym Jana Killara[62][63].

Przypisy

  1. W ewidencji urzędników Austro-Węgier był określany w języku niemieckim jako „Johann Killar”.
  2. a b CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1901/1902 (zespół 7, sygn. 29). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 637.
  3. a b c d Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. R. 2. Warszawa / Lwów: 1926, s. 157.
  4. 22. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1902/1903. Sanok: 1903, s. 41.
  5. Kronika. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 156 z 1 lipca 1903. 
  6. Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2016-03-23].
  7. Kronika. „Gazeta Sanocka”, s. 3, Nr 40 z 3 października 1904. 
  8. a b c d e f g Z żałobnej karty. Ś. p. Jan Killar. „Przegląd Pedagogiczny”, s. 87, Nr 5 z 15 marca 1939. 
  9. Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy C. K. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi”, s. 382, Nr 22 z 14 września 1907. 
  10. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum II. z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1908/9. Tarnopol: 1909, s. 51.
  11. Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy c. k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi”. Nr 21, s. 391, 20 lipca 1910. 
  12. Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 1023.
  13. XXXV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sanoku za rok szkolny 1920/1921 wraz z dodatkiem za lata 1917, 1918, 1919 i 1920. Sanok: Fundusz Naukowy, 1921, s. 38.
  14. XXXV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sanoku za rok szkolny 1920/1921 wraz z dodatkiem za lata 1917, 1918, 1919 i 1920. Sanok: Fundusz Naukowy, 1921, s. 35, 46.
  15. XXXVI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1921/1922. Sanok: 1922, s. 1.
  16. XXXVI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1922/1923. Sanok: 1923, s. 1.
  17. XXXVII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1923/1924. Sanok: 1924, s. 17.
  18. XXXVIII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1924/1925. Sanok: 1925, s. 1.
  19. XLIV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1930/31. Sanok: 1931, s. 2.
  20. XLV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1931/32. Sanok: 1932, s. 2.
  21. XLVI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1932/33. Sanok: 1933, s. 2.
  22. Zdzisław Peszkowski: Z grodu nad krętym Sanem w szeroki świat. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2004, s. 43. ISBN 83-919305-3-X.
  23. a b c d Jasiu. W: Stefan Stefański: Kartki niedawnej przeszłości Sanoka. 1993, s. 60-62. Profesor „Jasiu”. W: Stefan Stefański: Kartki z przeszłości Sanoka. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sanoku, 2005, s. 149. ISBN 83-919470-9-2.
  24. a b c Maria Tarnawska. „Belfrowie” – Nostri Magistri. „Rocznik Sanocki”. VII, s. 174, 1995. 
  25. Stefan Stefański: Kartki z przeszłości Sanoka rozdział = Nasza „buda”. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sanoku, 2005, s. 53. ISBN 83-919470-9-2.
  26. XXXVII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1923/1924. Sanok: 1924, s. 20.
  27. XXXVIII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1924/1925. Sanok: 1925, s. 1, 4.
  28. XXXIX. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1925/1926. Sanok: 1926, s. 1, 4.
  29. XLI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1927/1928. Sanok: 1928, s. 11, 14.
  30. Maria Tarnawska. Z dziejów Miejskiego Prywatnego Seminarium Nauczycielskiego Żeńskiego w Sanoku w latach 1923-1934. „Rocznik Sanocki”. VII, s. 189, 1995. 
  31. Edward Zając, Oświata i szkolnictwo. Życie kulturalne. Miejskie Prywatne Seminarium Nauczycielskie Żeńskie w Sanoku, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 575.
  32. Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. R. 2. Warszawa / Lwów: 1926, s. 374.
  33. XLVII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1933/34. Sanok: 1934, s. 5-6.
  34. XLVII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1933/34. Sanok: 1934, s. 5.
  35. Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Lwowskiego”, s. 178, Nr 3 z 25 marca 1934. 
  36. Edward Zając, Oświata i szkolnictwo. Życie kulturalne. Organizacje o charakterze gospodarczym, społecznym, kulturalnym i sportowym w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 609.
  37. a b c Śp. druh Jan Killar. „Sokół Małopolski”. 3, s. 28, 1939. 
  38. Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 151, 153. ISBN 978-83-939031-1-5.
  39. Anna Sebastiańska: Członkowie TG „Sokół” w Sanoku 1889–1946. sokolsanok.pl, 2009-11-29. [dostęp 2016-02-16].
  40. Zarząd. sokolsanok.pl, 31 maja 2009. [dostęp 2016-02-16].
  41. Sprawozdanie Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" w Sanoku za rok administracyjny 1932. 1933: Sanok, s. 2, 10.
  42. Tadeusz Miękisz: Zarys historii Tow. Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku w 50-tą rocznicę jego istnienia. Sanok: Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, 1939, s. 25.
  43. Edward Zając, Oświata i szkolnictwo. Życie kulturalne. Organizacje o charakterze gospodarczym, społecznym, kulturalnym i sportowym w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 596.
  44. Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998, s. 199. ISBN 83-909787-0-9.
  45. Kronika sanocka. Zjazd oświatowy T. S. L. w Sanoku. „Ilustrowany Kuryer Codzienny”, s. 12, Nr 126 z 8 maja 1932. 
  46. Edward Zając, Oświata i szkolnictwo. Życie kulturalne. Organizacje o charakterze gospodarczym, społecznym, kulturalnym i sportowym w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 598, 599.
  47. Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998, s. 195. ISBN 83-909787-0-9.
  48. Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. R. 2. Warszawa / Lwów: 1926, s. 497.
  49. Wojciech Sołtys, Miasto i jego władze, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 516.
  50. Wojciech Sołtys, Stosunki społeczno-polityczne, Pomiędzy wojnami światowymi 1918-1939, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 563.
  51. Edward Zając, Oświata i szkolnictwo. Życie kulturalne. Związek Nauczycielstwa Polskiego, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 582.
  52. Sprawozdanie Polskiego Towarzystwa Opieki nad Grobami Bohaterów (Towarzystwa Polskiego Żałobnego Krzyża) Zarządu Oddziału Wojewódzkiego we Lwowie za rok 1926. Lwów: Polskie Towarzystwo Opieki nad Grobami Bohaterów, 1927, s. 38.
  53. Wojciech Sołtys, Miasto i jego władze, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 511.
  54. Marek Drwięga. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Samorząd miejski Sanoka w latach 1918–1939. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 41, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  55. Jasiu. W: Stefan Stefański: Kartki niedawnej przeszłości Sanoka. 1993, s. 62.
  56. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. Indeks do ksiąg zmarłych od roku 1914. Sygn. 110/21.
  57. Tadeusz Miękisz: Zarys historii Tow. Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku w 50-tą rocznicę jego istnienia. Sanok: Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, 1939, s. 32.
  58. Stefan Stefański: Cmentarze sanockie. Sanok: 1991, s. 15.
  59. Stefan Stefański: Kartki z przeszłości Sanoka. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sanoku, 2005, s. 27. ISBN 83-919470-9-2.
  60. 6. Cmentarz, Epilog. [dostęp 2015-04-27].
  61. Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Białymstoku (1944) 1983-1990. Marian Killar. inwentarz.ipn.gov.pl. [dostęp 2016-03-04].
  62. Sprawozdanie 130-lecie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. sokolsanok.pl, 2019. [dostęp 2019-08-04].
  63. 130 lat sanockiego „Sokoła” 1889-2019. Druhowie zasłużeni dla „SokołaA” i Sanoka. sokolsanok.pl. [dostęp 2019-08-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-04)].

Media użyte na tej stronie

Jan Killar (1936).jpg
Jan Killar (1936)
Tomb of Killar family at Central Cemetery in Sanok 2015a.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Grobowiec rodziny Killar na Cmentarzu Centralnym w Sanoku.