Jan Killar

Jan Killar
Ilustracja
Jan Killar (1936)
Data i miejsce urodzenia24 czerwca 1884
Jurowce
Data i miejsce śmierci20 lutego 1939
Sanok
Miejsce spoczynkuCmentarz Centralny w Sanoku
Zawód, zajęcienauczyciel
Narodowośćpolska
RodziceLeopold
MałżeństwoKarolina
DzieciMieczysława, Marian
Faksymile

Jan Killar (ur. 24 czerwca 1884 w Jurowcach, zm. 20 lutego 1939 w Sanoku) – polski nauczyciel, działacz społeczny.

Grobowiec Killarów w Sanoku

Życiorys

Jan Killar[1] urodził się 24 czerwca 1884 w Jurowcach pod Sanokiem[2][3]. Był synem Leopolda, rządcy w pobliskich Kostarowcach[2]. W 1903 zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Jan Rajchel, Franciszek Wanic, Władysław Żarski)[4][5][6]. Jako student filozofii w 1904 był członkiem Komitetu Młodzieży Polskiej w Sanoku[7]. Studiował filologię germańską na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego oraz na Uniwersytecie Wiedeńskim[8].

Został nauczycielem. Zdał egzamin na nauczyciela języka niemieckiego (i filologii klasycznej jako przedmiotu pobocznego) w szkole średniej[3]. Od września 1907 został mianowany przez C. K. Radę Szkolną Krajową zastępcą nauczyciela w C. K. I Gimnazjum w Tarnopolu[8][9]. W roku szkolnym 1908/1909 pracował jako zastępcą nauczyciela w C. K. Gimnazyum II z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu, uczył języków niemieckiego i greckiego[10]. Jako zastępca nauczyciela latem 1910 został przeniesiony z II Gimnazjum w Tarnopolu do C. K. Gimnazjum w Stryju[11]. W 1918 był profesorem C. K. Państwowej Szkoły Realnej w Rawie Ruskiej z polskim językiem wykładowym[12]. Stamtąd rozporządzeniem Rady Szkolnej Krajowej z 26 września 1919 jako profesor z Rawy Ruskiej przydzielony do Gimnazjum w Samborze, został przeniesiony do Gimnazjum Męskiego w Sanoku[8][13]. W sanockim gimnazjum na przełomie lat 20./30. uczył języka polskiego, języka łacińskiego, języka greckiego, języka niemieckiego, historii, kaligrafii[3][14][15][16][17][18][19][20][21][22][23][24]. Wśród uczniów gimnazjum zyskał przydomek „Jasiu”[23][25]. Od września 1923 uczył w gimnazjum w zniżonej liczbie godzin w związku z odjęciem kierownictwa seminarium żeńskiego miejskiego w Sanoku[26][27]. Urlopowany z posady profesora gimnazjalnego został powołany na stanowisko dyrektora Miejskiego Prywatnego Seminarium Nauczycielskiego Żeńskiego w Sanoku[3][28][29], które sprawował od 1923 do 1929[30][31] (szkoła działała w budynku późniejszego II Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie w Sanoku)[32]. Rozporządzeniem Kuratorium Okręgu Szkolnego Lwowskiego z 21 września 1933 otrzymał urlop zdrowotny od 14 września do 14 grudnia 1933[33]. Rozporządzeniem KOSL z 9 stycznia 1934 został zaszeregowany do grup VII w zawodzie, a rozporządzeniem KOSL z 24 lutego 1934 został przeniesiony w stan spoczynku[34][35].

Działał społecznie[24][36]. Należał do wielu organizacji i towarzystw w Sanoku, regularnie brał udział w wydarzeniach i akcjach narodowych w mieście[37]. Był wieloletnim sympatykiem, aktywistą i członkiem (1920, 1921, 1922, 1924, lata. 30)[38][39][40], a od 1927 do 1936 był prezesem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”[8][37][41][42][43][44] (ze stanowiska ustąpił z uwagi na stan zdrowia). Był działaczem koła Towarzystwa Szkoły Ludowej w Sanoku[45][46][47], pod koniec lat 30. został jego prezesem[8]. Został działaczem Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych[8], a po przekształceniu Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych, w którym był zastępcą członków z prowincji zarządu okręgowego we Lwowie[48]. Zaangażował się w ruch endecji[49], był przewodniczącym koła endeckiego w Sanoku, działającego przy ulicy Zamkowej[8][50][51]. W latach 20. był członkiem zarządu ekspozytury powiatowej w Sanoku Polskiego Towarzystwa Opieki nad Grobami Bohaterów[52]. W 1931 był jednym z reprezentantów gminy Posada Olchowska w komisjach, które miały prowadzić rozmowy w Wydziale Powiatowym w sprawie przyłączenia gminy do miasta Sanoka[53][54].

Hobbystycznie kolekcjonował stare monety[23]. Zamieszkiwał w domu przy ulicy Rymanowskiej w Sanoku pod Górą Parkową[23]. Postać Jana Killara została uwieczniona w rzeźbie drewnianej autorstwa sanockiego artysty i oficera, Józefa Sitarza[24][55].

Zmarł 20 lutego 1939 w Sanoku[37][56][57]. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku[58][59][60].

Jego żoną była Karolina (1886-1943). Ich dziećmi byli Mieczysława (1917-1998) i Marian (1918-1982, lekarz i oficer)[61].

Podczas uroczystości 130-lecia gniazda TG „Sokół” w Sanoku 29 czerwca 2019 na gmachu tegoż została odsłonięta tablica upamiętniająca 10 działaczy zasłużonych dla organizacji sokolej i Sanoka, w tym Jana Killara[62][63].

Przypisy

  1. ↑ W ewidencji urzędników Austro-Węgier był określany w języku niemieckim jako „Johann Killar”.
  2. ↑ a b CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1901/1902 (zespół 7, sygn. 29). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 637.
  3. ↑ a b c d Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. R. 2. Warszawa / Lwów: 1926, s. 157.
  4. ↑ 22. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1902/1903. Sanok: 1903, s. 41.
  5. ↑ Kronika. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 156 z 1 lipca 1903. 
  6. ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2016-03-23].
  7. ↑ Kronika. „Gazeta Sanocka”, s. 3, Nr 40 z 3 października 1904. 
  8. ↑ a b c d e f g Z żałobnej karty. Ś. p. Jan Killar. „Przegląd Pedagogiczny”, s. 87, Nr 5 z 15 marca 1939. 
  9. ↑ Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy C. K. Rady Szkolnej Krajowej w Galicyi”, s. 382, Nr 22 z 14 września 1907. 
  10. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum II. z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1908/9. Tarnopol: 1909, s. 51.
  11. ↑ Wiadomości osobiste. „Dziennik Urzędowy c. k. Rady szkolnej krajowej w Galicyi”. Nr 21, s. 391, 20 lipca 1910. 
  12. ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 1023.
  13. ↑ XXXV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sanoku za rok szkolny 1920/1921 wraz z dodatkiem za lata 1917, 1918, 1919 i 1920. Sanok: Fundusz Naukowy, 1921, s. 38.
  14. ↑ XXXV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sanoku za rok szkolny 1920/1921 wraz z dodatkiem za lata 1917, 1918, 1919 i 1920. Sanok: Fundusz Naukowy, 1921, s. 35, 46.
  15. ↑ XXXVI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1921/1922. Sanok: 1922, s. 1.
  16. ↑ XXXVI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1922/1923. Sanok: 1923, s. 1.
  17. ↑ XXXVII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1923/1924. Sanok: 1924, s. 17.
  18. ↑ XXXVIII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1924/1925. Sanok: 1925, s. 1.
  19. ↑ XLIV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1930/31. Sanok: 1931, s. 2.
  20. ↑ XLV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1931/32. Sanok: 1932, s. 2.
  21. ↑ XLVI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1932/33. Sanok: 1933, s. 2.
  22. ↑ Zdzisław Peszkowski: Z grodu nad krętym Sanem w szeroki świat. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2004, s. 43. ISBN 83-919305-3-X.
  23. ↑ a b c d Jasiu. W: Stefan Stefański: Kartki niedawnej przeszłości Sanoka. 1993, s. 60-62. Profesor „Jasiu”. W: Stefan Stefański: Kartki z przeszłości Sanoka. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sanoku, 2005, s. 149. ISBN 83-919470-9-2.
  24. ↑ a b c Maria Tarnawska. „Belfrowie” – Nostri Magistri. „Rocznik Sanocki”. VII, s. 174, 1995. 
  25. ↑ Stefan Stefański: Kartki z przeszłości Sanoka rozdział = Nasza „buda”. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sanoku, 2005, s. 53. ISBN 83-919470-9-2.
  26. ↑ XXXVII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1923/1924. Sanok: 1924, s. 20.
  27. ↑ XXXVIII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1924/1925. Sanok: 1925, s. 1, 4.
  28. ↑ XXXIX. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1925/1926. Sanok: 1926, s. 1, 4.
  29. ↑ XLI. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1927/1928. Sanok: 1928, s. 11, 14.
  30. ↑ Maria Tarnawska. Z dziejów Miejskiego Prywatnego Seminarium Nauczycielskiego Żeńskiego w Sanoku w latach 1923-1934. „Rocznik Sanocki”. VII, s. 189, 1995. 
  31. ↑ Edward Zając, Oświata i szkolnictwo. Życie kulturalne. Miejskie Prywatne Seminarium Nauczycielskie Żeńskie w Sanoku, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 575.
  32. ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. R. 2. Warszawa / Lwów: 1926, s. 374.
  33. ↑ XLVII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1933/34. Sanok: 1934, s. 5-6.
  34. ↑ XLVII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku za rok szkolny 1933/34. Sanok: 1934, s. 5.
  35. ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Lwowskiego”, s. 178, Nr 3 z 25 marca 1934. 
  36. ↑ Edward Zając, Oświata i szkolnictwo. Życie kulturalne. Organizacje o charakterze gospodarczym, społecznym, kulturalnym i sportowym w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 609.
  37. ↑ a b c Śp. druh Jan Killar. „Sokół Małopolski”. 3, s. 28, 1939. 
  38. ↑ Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 151, 153. ISBN 978-83-939031-1-5.
  39. ↑ Anna Sebastiańska: Członkowie TG „Sokół” w Sanoku 1889–1946. sokolsanok.pl, 2009-11-29. [dostęp 2016-02-16].
  40. ↑ Zarząd. sokolsanok.pl, 31 maja 2009. [dostęp 2016-02-16].
  41. ↑ Sprawozdanie Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" w Sanoku za rok administracyjny 1932. 1933: Sanok, s. 2, 10.
  42. ↑ Tadeusz Miękisz: Zarys historii Tow. Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku w 50-tą rocznicę jego istnienia. Sanok: Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, 1939, s. 25.
  43. ↑ Edward Zając, Oświata i szkolnictwo. Życie kulturalne. Organizacje o charakterze gospodarczym, społecznym, kulturalnym i sportowym w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 596.
  44. ↑ Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998, s. 199. ISBN 83-909787-0-9.
  45. ↑ Kronika sanocka. Zjazd oświatowy T. S. L. w Sanoku. „Ilustrowany Kuryer Codzienny”, s. 12, Nr 126 z 8 maja 1932. 
  46. ↑ Edward Zając, Oświata i szkolnictwo. Życie kulturalne. Organizacje o charakterze gospodarczym, społecznym, kulturalnym i sportowym w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 598, 599.
  47. ↑ Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998, s. 195. ISBN 83-909787-0-9.
  48. ↑ Zygmunt Zagórowski: Spis nauczycieli szkół wyższych, średnich, zawodowych, seminarjów nauczycielskich oraz wykaz zakładów naukowych i władz szkolnych. R. 2. Warszawa / Lwów: 1926, s. 497.
  49. ↑ Wojciech Sołtys, Miasto i jego władze, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 516.
  50. ↑ Wojciech Sołtys, Stosunki społeczno-polityczne, Pomiędzy wojnami światowymi 1918-1939, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 563.
  51. ↑ Edward Zając, Oświata i szkolnictwo. Życie kulturalne. Związek Nauczycielstwa Polskiego, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 582.
  52. ↑ Sprawozdanie Polskiego Towarzystwa Opieki nad Grobami Bohaterów (Towarzystwa Polskiego Żałobnego Krzyża) Zarządu Oddziału Wojewódzkiego we Lwowie za rok 1926. Lwów: Polskie Towarzystwo Opieki nad Grobami Bohaterów, 1927, s. 38.
  53. ↑ Wojciech Sołtys, Miasto i jego władze, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 511.
  54. ↑ Marek Drwięga. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Samorząd miejski Sanoka w latach 1918–1939. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 41, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  55. ↑ Jasiu. W: Stefan Stefański: Kartki niedawnej przeszłości Sanoka. 1993, s. 62.
  56. ↑ Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. Indeks do ksiąg zmarłych od roku 1914. Sygn. 110/21.
  57. ↑ Tadeusz Miękisz: Zarys historii Tow. Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku w 50-tą rocznicę jego istnienia. Sanok: Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, 1939, s. 32.
  58. ↑ Stefan Stefański: Cmentarze sanockie. Sanok: 1991, s. 15.
  59. ↑ Stefan Stefański: Kartki z przeszłości Sanoka. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sanoku, 2005, s. 27. ISBN 83-919470-9-2.
  60. ↑ 6. Cmentarz, Epilog. [dostęp 2015-04-27].
  61. ↑ Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Białymstoku (1944) 1983-1990. Marian Killar. inwentarz.ipn.gov.pl. [dostęp 2016-03-04].
  62. ↑ Sprawozdanie 130-lecie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. sokolsanok.pl, 2019. [dostęp 2019-08-04].
  63. ↑ 130 lat sanockiego „Sokoła” 1889-2019. Druhowie zasłużeni dla „SokołaA” i Sanoka. sokolsanok.pl. [dostęp 2019-08-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-04)].

Media użyte na tej stronie

Jan Killar (1936).jpg
Jan Killar (1936)
Tomb of Killar family at Central Cemetery in Sanok 2015a.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Grobowiec rodziny Killar na Cmentarzu Centralnym w Sanoku.