Jan Klemens Gołaszewski

Jan Klemens Gołaszewski

Data i miejsce urodzenia	23 listopada 1748 Kowalewszczyzna
Data i miejsce śmierci	8 marca 1820 Warszawa
Biskup diecezjalny sejneński
Okres sprawowania	1818–1820
Biskup diecezjalny wigierski
Okres sprawowania	1809–1818
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Śluby zakonne	24 listopada 1766
Prezbiterat	1771
Nominacja biskupia	26 czerwca 1805
Sakra biskupia	5 marca 1809
Odznaczenia

Jan Klemens Gołaszewski herbu Kościesza (ur. 23 listopada 1748 w Kowalewszczyźnie, zm. 8 marca 1820) – duchowny rzymskokatolicki, biskup diecezjalny wigierski w latach 1809–1818, biskup diecezjalny sejneński w latach 1818–1820, senator Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego.

Życiorys

Urodził się 23 listopada 1748 w Kowalewszczyźnie^[1]. Kształcił się w kolegium pijarów w Szczuczynie^[2], następnie pracował jako guwerner^[1]. W 1764 wstąpił do Zgromadzenia Księży Misjonarzy w Warszawie. 24 listopada 1766 złożył śluby zakonne, a w 1771 przyjął święcenia prezbiteratu^[1].

Był nauczycielem i kaznodzieją w macierzystym zgromadzeniu do wystąpienia z niego w 1774. Od 1781 pracował jako proboszcz najpierw w Pawłowicach, potem w Waniewie, został również mianowany dziekanem w Bielsku Podlaskim. W czasie insurekcji kościuszkowskiej wszedł w skład bielskiej komisji porządkowej^[1]. Po III rozbiorze Polski w latach 1798–1800 administrował częścią diecezji łuckiej leżącą w granicach zaboru pruskiego jako wikariusz na obszarze Podlasia biskupa diecezjalnego płockiego Onufrego Kajetana Szembeka. W 1800 został wydelegowany przez biskupa płockiego do dokonania aktu erekcyjnego diecezji wigierskiej. Należąc do najbliższych współpracowników biskupa Michała Franciszka Karpowicza, był od 1800 wikariuszem generalnym i oficjałem konsystorza diecezjalnego na terenie Podlasia, a w 1803 po utworzeniu dwóch konsystorzy stanął na czele administracji w Waniewie^[3]. W 1804 otrzymał godność opata komendatoryjnego w Trzemesznie^[1].

24 marca 1804 uzyskał nominację króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III na urząd biskupa diecezjalnego diecezji wigierskiej^[4]. 26 czerwca 1805^[5] został prekonizowany przez papieża Piusa VII^[4]. Z powodu braku środków potrzebnych na pokrycie opłat urzędowych wymaganych przez Stolicę Apostolską i wobec niestabilnej sytuacji politycznej w następstwie wojen napoleońskich^[2] święcenia biskupie otrzymał dopiero 5 marca 1809 w katedrze św. Jana Chrzciciela w Warszawie^[6]. Konsekrował go Ignacy Raczyński, arcybiskup metropolita gnieźnieński i administrator diecezji warszawskiej^[6], któremu asystowali Tymoteusz Gorzeński, biskup diecezjalny smoleński, i Antonin Malinowski, biskup pomocniczy żmudzki^[7]. Stwierdziwszy niskie wykształcenie księży diecezjalnych i wpływ prądów wolnomyślicielskich w diecezji, wydawał zarządzenia do kapłanów i listy pasterskie do świeckich, w których nakazywał regularne katechizowanie wiernych oraz organizowanie misji i rekolekcji parafialnych prowadzonych przez przygotowanych kaznodziejów. Samodzielnie przeprowadzał wizytacje i kontrolował wprowadzanie swoich zarządzeń. Zabiegał o utworzenie w diecezji seminarium duchownego^[1]. Zajmował się sprawami edukacji elementarnej na wsi^[1], a ⅓ swojej pensji przeznaczał na rzecz ubogich^[2].

W 1807 Komisja Rządząca Księstwa Warszawskiego mianowała go sędzią pokoju w powiecie suraskim. Od 1809 z mocy Konstytucji Księstwa Warszawskiego zasiadał w Senacie. Sygnował dwa memoriały biskupów do Fryderyka Augusta z zażaleniami i postulatami w związku z aspiracjami duchowieństwa do odzyskania dawnej pozycji w państwie i w reakcji na wprowadzenie w Kodeksie Napoleona świeckiego prawa małżeńskiego^[1]. Po wybuchu wojny z Rosją w 1812 został powołany do Rady Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego^[5] jako zastępca Adama Kazimierza Czartoryskiego^[3], a w liście pasterskim zachęcał diecezjan do przystępowania do niej^[1]. Po wkroczeniu wojsk rosyjskich do Księstwa Warszawskiego w 1813 wraz z innymi przedstawicielami władz udał się do Krakowa^[3], gdzie nie przyjął oferowanej mu diecezji krakowskiej po zmarłym biskupie Andrzeju Gawrońskim. Zanim powrócił do swej diecezji, rok spędził w klasztorze w Staniątkach. Dążąc do uniezależnienia Kościoła od władzy świeckiej, zabiegał o dobre relacje z nową władzą^[1], witając na ziemiach polskich Konstantego Romanowa^[3], a także apelując do kleru diecezjalnego o odprawianie nabożeństw dziękczynnych za pomyślność kraju po ogłoszeniu Królestwa Kongresowego. Od 1815 należał do Komisji Wydziału Oświecenia i Spraw Wyznań Religijnych Królestwa Polskiego, został także członkiem Senatu^[1]. W związku z prowadzoną działalnością polityczną rządy biskupie sprawował głównie z Warszawy przy pomocy wikariuszy generalnych: Baltaraza Paszkiewicza i Polikarpa Augustyna Marciejewskiego^[3].

30 czerwca 1818 po utworzeniu przez Piusa VII^[4] diecezji sejneńskiej w miejsce zniesionej diecezji wigierskiej został mianowany jej biskupem diecezjalnym^[5]. Na polecenie władz świeckich dokonał reorganizacji sieci dekanalnej, dostosowując ją do nowych granic diecezji, w wyniku czego zostały wydzielone regiony: litewski i łomżyński^[3].

Konsekrował biskupa kujawsko-pomorskiego Franciszka Skarbka-Malczewskiego (1815), biskupa diecezjalnego krakowskiego Jana Pawła Woronicza (1816) i biskupa pomocniczego gnieźnieńskiego Daniela Ostrowskiego (1816). Był współkonsekratorem podczas sakry biskupa pomocniczego gnieźnieńskiego Józefa Gembarta (1814)^[7].

W 1819 wystarał się o nominację Polikarpa Augustyna Marciejewskiego na swojego biskupa pomocniczego^[4], któremu schorowany na początku 1820 przekazał całą władzę^[1]. Zmarł 8 marca 1820 w Warszawie. 11 marca 1820 został pochowany w podziemiach miejscowego kościoła św. Krzyża. Jego grobowiec został zniszczony w czasie powstania warszawskiego^[1].

Odznaczenia

W 1816 został odznaczony Orderem Świętego Stanisława I klasy^[1].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Jan Klemens Gołaszewski w bazie catholic-hierarchy.org (ang.) [dostęp 2015-06-04]