Jan Kreczmar
 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód | |
| Współmałżonek | |
| Lata aktywności | |
| Odznaczenia | |
     | |
Jan Kreczmar (ur. 6 maja 1908 w Warszawie, zm. 29 sierpnia 1972 tamże) – polski aktor filmowy i teatralny, pedagog.
Kariera zawodowa
Jan Kreczmar urodził się 6 maja 1908 roku w Warszawie. Był synem Jana Kreczmara, założyciela warszawskiego gimnazjum. Przed II wojną światową ukończył na Uniwersytecie Warszawskim wydział humanistyczny, a ponadto był absolwentem oddziału dramaturgicznego Konserwatorium Muzycznego w Warszawie. Zadebiutował w 1929 roku w teatrze wileńskim Aleksandra Zelwerowicza w roli Guślarza w Dziadach Adama Mickiewicza. Następnie występował w Teatrze Polskim w Poznaniu, gdzie zagrał m.in. Romea w Romeo i Julii Szekspira i Gucia w Ślubach panieńskich Aleksandra Fredry, pracował w lwowskim teatrze Wilama Horzycy, a od 1933 roku do wybuchu II wojny w Teatrze Polskim Arnolda Szyfmana. Przed II wojną światową zagrał ponad 70 ról[1].
Po wybuchu II wojny światowej i zajęciu miasta przez Niemców Kreczmar przeprowadził się do Warszawy – pracował jako barman i brał udział w konspiracji. Był wykładowcą podziemnego Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej oraz wchodził w skład Tajnej Rady Teatralnej. W 1944 roku zagrał w premierowym spektaklu Teatru Wojska Polskiego w Lublinie. Z teatrem tym, działającym wówczas w Łodzi, był związany do 1946. W 1945 zadebiutował jako reżyser wystawiając Dożywocie Aleksandra Fredry. W 1946 roku powrócił do Warszawy i latach 1946–1963 występował w Teatrze Polskim, a od 1964 roku do śmieci w Teatrze Współczesnym, współpracując z innymi warszawskimi tetrami, m.in. Klasycznym i Narodowym. W międzyczasie w latach 1953–1955, razem z Janem Świderskim, był kierownikiem artystycznym Teatru Nowej Warszawy[1].
W roku 1951 otrzymał I nagrodę na Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu za rolę profesora Mokrzyckiego w sztuce Próba sił Jerzego Lutowskiego w reżyserii Aleksandra Bardiniego, a w 1966 nagrodę Komitetu d/s Radia i Telewizji[1].
Jako pedagog w latach 1945–1946 prowadził wykłady w łódzkim Państwowym Instytucie Teatralnym, a od 1947 roku pracował w Państwowej Szkole Teatralnej (Państwowa Szkoła Dramatyczna) w Warszawie, gdzie pełnił funkcje[1]:
- 1947–1949: zastępcy dyrektora
- 1947–1948: wykładowcy
- 1949–1950 i 1956–1967: rektora
Jan Kreczmar zmarł 29 sierpnia 1972 w Warszawie[1]. Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 190–V–24/25) w grobowcu rodzinnym[2].
Życie prywatne
Jego żoną była aktorka Justyna Kreczmarowa. Jan Kreczmar był bratem reżysera Jerzego Kreczmara i ojcem Małgorzaty Janiny Kreczmar oraz poety Adama Kreczmara, a także wujem Zbigniewa Zapasiewicza[1]. Jego zięciem jest satyryk Krzysztof Daukszewicz, a wnukiem Grzegorz Daukszewicz.
Filmografia
- 1938: Strachy – Dwierycz
- 1962: Rodzina Milcarków – dyktator
- 1963: Pasażerka – Walter, mąż Lizy
- 1963: Mansarda – książę
- 1965: Powrót doktora von Kniprode – Heinrich von Kniprode
- 1965: Podziemny front – Heinrich von Kniprode, szef Gestapo
- 1966: Szyfry – Tadeusz
- 1967: Szach i mat! – Anglik, właściciel automatu do gry w szachy
- 1968: Lalka – Tomasz Łęcki
- 1969: Urząd – ksiądz Devos
- 1970: Życie rodzinne – ojciec
- 1971: Piłat i inni – Poncjusz Piłat
- 1971: Jeszcze słychać śpiew. I rżenie koni... – pułkownik Józef Królikiewicz
- 1971: Rola – ojciec
- 1971: Za ścianą – profesor
Odznaczenia
- Order Sztandaru Pracy II klasy (1949)[3][1]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1951)[4]
- Złoty Krzyż Zasługi (1953)[5][1]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)[6]
- Order Sztandaru Pracy I klasy (1964)[1]
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i Monika Mokrzycka-Pokora, Jan Kreczmar 6.05.1908 – 29.08.1972, culture.pl, 2005 [dostęp 2022-08-19] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-06].
- ↑ Cmentarz Powązkowski w Warszawie. (red.). Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984. ISBN 83-03-00758-0.
- ↑ M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58.
- ↑ M.P. z 1951 r. nr 74, poz. 1007.
- ↑ 13 listopada 1953 „w związku z 40-leciem pracy Państwowego Teatru Polskiego w Warszawie” M.P. z 1953 r. nr 106, poz. 1422.
- ↑ 15 stycznia 1955 M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400, s. 1631.
Linki zewnętrzne
- Jan Kreczmar w bazie IMDb (ang.)
- Jan Kreczmar w bazie Filmweb
- Jan Kreczmar w bazie filmpolski.pl
- Jan Kreczmar, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-09].
- Jan Kreczmar, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-11].
- Jan Kreczmar w bazie TerazTeatr.pl
- Biografia Jana Kreczmara w portalu Culture.pl
- Jan Kreczmar we wspomnieniach Tadeusza Łomnickiego
- O Janie Kreczmarze i Szkole Teatralnej rozdział w książce „Spotkania Teatralne” Tadeusza Łomnickiego
- Materiały związane z Janem Kreczmarem w bibliotece Polona
Media użyte na tej stronie
Baretka: Order Sztandaru Pracy I klasy
Jan Kreczmar (1908-1972)
Aleksander Zelwerowicz and Jan Kreczmar at the Polish Radio
Janina Romanówna i Jan Kreczmar w sztuce "Penelopa" Ludwika Hieronima Morstina
Grób Jana Kreczmara