Jan Krynicki
| Data i miejsce urodzenia | 1797 Zwienigorodok |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 12 września 1838 Gieorgijewsk |
| profesor | |
| Specjalność: mineralogia, zoologia | |
| Alma Mater | Uniwersytet Wileński |
| Nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia | Cesarski Uniwersytet Charkowski |
| Okres zatrudn. | 1825-38 |
Jan Krynicki (ur. 1797 w Zwienigorodoku, zm. 12 września 1838 w Gieorgijewsku) – polski mineralog i zoolog, profesor Uniwersytetu w Charkowie.
Życiorys
Urodził się w 1797 w jako syn Jędrzeja w miasteczku Zwienigorodok w guberni kijowskiej. Pierwsze nauki pobierał w gimnazjum księży bazylianów w Humaniu. Następnie w 1819 wstępuje na Uniwersytet Wileński na wydział fizyko-matematyczny. Był uczniem Ludwika Bojanusa i Stanisława Bonifacego Jundziłła i wspólnie z Józefem Jundziłłem odbył w 1821 wyprawę naukową z Wilna przez Kowno, doliną rzeki Wilii i w kierunku morza do Połągi.
W 1823 został aresztowany za przynależność do filaretów, po zwolnieniu z więzienia został deportowany w głąb Rosji. Dzięki staraniom i zabiegom profesora Andrzeja Dudycza rektora Uniwersytetu charkowskiego w grudniu 1824 przybył do Charkowa.
Z początkiem marca następnego roku rozpoczął wykłady z mineralogii, w następnym roku został adiunktem, w 1829 profesorem nadzwyczajnym i w 1835 profesorem zwyczajnym Cesarskiego Uniwersytetu Charkowskiego. 1 stycznia 1837 powołana została katedra mineralogii i geologii w której został profesorem.
Prowadził również od 1834 wykłady z zoologii i dostał nominację na dyrektora gabinetu zoologicznego. Dzięki jego zaangażowaniu i pracy kolekcja gabinetu powiększyła się czterokrotnie. Za włożoną pracę w tej dziedzinie dostał specjalną nagrodę pieniężną oraz pierścień z brylantem.
Nie posiadając dzieci opiekował się wraz z żoną młodzieżą polską przybywającą do Charkowa.
W 1838 odbył podróż naukową na Kaukaz i okolice mórz: Czarnego i Kaspijskiego, w drodze powrotnej zachorował i zmarł dnia 12 września 1838 w Gieorgijewsku.
Opublikował m in. Spis celniejszych owadów zebranych w okolicach Charkowa i Odessy 1828, całość dorobku obejmuje 30 prac w językach: polskim, łacińskim, francuskim i rosyjskim.
Upamiętnienie
Na jego cześć zostało nazwane kilka gatunków:
- spośród ptaków Garrulus glandarius krynicki,
- z mięczaków Krynickia melanocephala,
- z owadów Anchomenus krynicki,
- Carabus krynicki,
- Hister krynicki,
- Balanus krynicki.
Bibliografia
- Marian Skowyra, Jak Polacy Charków budowali. Część XL, Kurier Galicyjski, Lwów , 12 grudnia 2018 [dostęp 2021-01-30] (pol.).
- Artur Kijas. Uczeni wileńscy na Uniwersytecie Charkowskim w pierwszej połowie XIX wieku.. „Biuletyn Historii Wychowania”. n. 5/6, s. 27-42, 1997-01-14. DOI: 10.14746/bhw.1997.5.6.4 (pol.). [dostęp 2021-01-30].