Jan Kupecký

Autoportret, 1711

Jan Kupecký (ur. 1667 w Pezinku, zm. 16 lipca 1740 w Norymberdze) – słowacki malarz, reprezentant realistycznego nurtu malarstwa późnobarokowego.

Życie i twórczość

Pochodził z prostej rodziny tkaczy, którzy z powodów religijnych, jako protestanci, musieli opuścić Czechy i osiedlili się w Pezinku koło Bratysławy, wówczas należącym do Węgier. W wieku lat piętnastu, wbrew woli ojca, rozpoczął naukę malarstwa, początkowo na Morawach na zamku Holič, gdzie jego pierwszym nauczycielem został szwajcarski malarz Benedikt Clauss (1636-1707). Następnie, w 1684, wraz ze swoim nauczycielem wyjechał do Wiednia.

Po trzech latach przeniósł się do Włoch, gdzie przez Wenecję dotarł i osiadł w Rzymie. W 1700 otworzył w Rzymie własne atelier, podejmując pracę jako portrecista, jednocześnie zapoznając się z osiągnięciami malarstwa włoskiego, niemieckiego i holenderskiego oraz poszukując własnego sposobu wyrazu artystycznego. Pobyt we Włoszech ostatecznie ukształtował osobowość artystyczną Kupeckiego.

Po 20 latach opuścił Włochy i w 1707 zamieszkał w Wiedniu, stając się znanym i modnym portrecistą oraz nawiązując ściślejsze kontakty ze środowiskiem czeskich artystów. W tym okresie ożenił się z córką swego dawnego nauczyciela Benedykta Clausa – Zuzanną, z którą miał dwoje dzieci (córkę i syna), które jednak nie dożyły pełnoletniości. W 1711 portretował w Karlowym Warach cara Piotra I. W 1716 spotkał się w Pradze z Piotrem Brandlem.

Rywalizacja pomiędzy wiedeńskimi malarzami oraz strach przed prześladowaniami religijnymi spowodowały, że w 1723 Kupecký wraz z żoną i synem wyjechał z Wiednia do Norymbergi, gdzie również osiągnął sukces. Przez następne dziesięć lat odbył kilka podróży, podczas których wykonywał liczne portrety na zamówienie dostojników świeckich i kościelnych.

W listopadzie 1733 zmarł w wieku siedemnastu lat syn Kupeckiego – Christoph Johann Friedrich. Ta nagła śmierć załamała artystę. Przez ostatnie siedem lat swojego życia nie opuszczał już Norymbergi, odmawiając zleceń poza miastem. Z wiekiem zaczął chorować na podagrę, co w znacznym stopniu utrudniało mu malowanie. Jan Kupecký zmarł w Norymberdze i został pochowany na cmentarzu przy kościele św. Jana.

Chociaż w swoim dorosłym życiu tylko krótkie okresy spędzał w Czechach, to do końca życia podkreślał swój związek z ojczyzną - w dokumentach z epoki pojawiają się takie jego określenia jak Mahler aus Böhmen czy Pictor boemus (Malarz czeski).

Kupecký uważany jest obecnie za największego środkowoeuropejskiego mistrza portretu barokowego[1]. W jego twórczości przeplatają się wpływy portretu francuskiego, pełne barokowego patosu i dopełniane gloryfikującą alegoryką, z odmienną w swym wyrazie, pogłębioną psychologicznie, intymną tradycją portretu holenderskiego, przy czym ta druga konwencja wydaje się bliższa sercu artysty.

Galeria

Przypisy

  1. Izabela Rusianiak, Jan Kupecký. Mistrz barokowego portretu

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Aleksander Benedykt Sobieski.jpg
Aleksander Benedykt Sobieski, son of John III Sobieski, dressed in Polish costume (red żupan).
Jan Kupecký 003.jpg
Porträt einer jungen Polin
Tárogató.jpg
Kupeczky János: Tárogatón játszó férfi. Kupeczky Jánosnak két festménye van a Szépművészeti Múzeumban, egy nyílt tekintetű, meleg tónusokban festett ülő férfi portréja, továbbá egy még biztosabb kézzel, erőteljesebben festett, tárogatón játszó férfi. Mindkét kép a Szépművészeti Múzeum újabb szerzeményei közé tartozik.