Jan Liberda
| Pełne imię i nazwisko | Jan Konrad Liberda | ||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 26 listopada 1936 | ||||||||||||||||||||||||
| Data i miejsce śmierci | 6 lutego 2020 | ||||||||||||||||||||||||
| Wzrost | 168 cm | ||||||||||||||||||||||||
| Pozycja | |||||||||||||||||||||||||
| Kariera juniorska | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| Kariera seniorska | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| Kariera reprezentacyjna | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| Kariera trenerska | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Jan Konrad Liberda (ur. 26 listopada 1936 w Bytomiu, zm. 6 lutego 2020 tamże) – polski piłkarz występujący na pozycji napastnika, związany przez niemal całą karierę z Polonią Bytom, trener. Dwukrotny mistrz Polski, zdobywca Pucharu Intertoto i Pucharu Ameryki, dwukrotny król strzelców ekstraklasy, reprezentant Polski.
Kariera klubowa
Jako młody chłopak chciał zostać piłkarzem bytomskiej Polonii, nie był jednak dostrzegany przez trenerów dziecięcych zespołów tego klubu[1]. W 1949 zapisał się wobec tego do Budowlanych Chorzów, gdzie występował pod nazwiskiem Bartłamowicz. W kolejnym roku został w końcu członkiem Polonii, występującej w latach 1950–1955 pod szyldem Ogniwa Bytom. Do afiliacji doszło 2 maja 1950[2]. Idolem Liberdy w pierwszej drużynie był Kazimierz Trampisz, od którego przejął kresowy akcent[1].
W I lidze Liberda zadebiutował 5 września 1954 w meczu z Ogniwem Kraków (0:1). Spotkanie zostało później unieważnione i powtórzone, jednak za ten występ został mistrzem Polski 1954. Przez kilkanaście kolejnych lat był podstawowym graczem Polonii, w której występował w linii ataku na pozycji lewego łącznika. Dwukrotnie zdobył tytuł króla strzelców ekstraklasy: w 1959 zdobył 21 bramek (tyle samo co Ernest Pol), a w 1962 wystarczyło mu 16 trafień. W 1962 zdobył z Polonią drugie mistrzostwo Polski – w finałowym dwumeczu o tytuł z Górnikiem Zabrze (4:1, 1:2) zdobył dwie bramki – a w 1965 europejski Puchar Intertoto, zwyciężając w finale z SC Leipzig (0:3, 5:1). Polonia to jedyna w historii polska drużyna, która zdobyła jakiekolwiek kontynentalne trofeum[3]. Również w 1965 Ślązacy sięgnęli po Puchar Ameryki, triumfując w finale amerykańsko-europejskich rozgrywek International Soccer League (Interliga) rozgrywanym z Duklą Praga (2:0, 1:1). Liberda został wybrany najlepszym zawodnikiem tamtej edycji Interligi.
Mimo przeciętnych warunków fizycznych[4] Liberda słynął z techniki, pracowitości i skuteczności oraz talentu przywódczego i waleczności. Z powodu swojego charakteru bywał zawieszany za dyskusje z sędziami i działaczami. W 1958 poprzez pobyt w Śląsku Wrocław chciała go przejąć Legia Warszawa, jednak jej zamiary udaremnił I sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Katowicach Edward Gierek. Liberda w ciągu swojej kariery miał wiele propozycji z innych polskich klubów, wszystkie jednak odrzucał[1]. W I lidze zagrał dla Polonii 304 razy, zdobył najwięcej bramek w historii klubu – 146. W sezonie 1962 jego szesnaście goli stanowiło 5,86% wszystkich trafień ligowych piłkarzy tamtej edycji MP – po nim już nikt nie osiągnął takiego współczynnika. Pozostaje też ostatnim, który w jednym sezonie polskiej ligi strzelił więcej goli niż było kolejek do rozegrania oraz jedynym w historii, który w pięciu kolejnych edycjach ekstraklasy trafiał do siatki co najmniej piętnaście razy[3]. Przez wielu uznawany jest za najlepszego piłkarza Polonii w historii[2].
W 1969 wyjechał za ocean, gdzie krótko bronił barw polonijnego zespołu Chicago Eagles. Pod koniec tamtego roku został graczem holenderskiego AZ '67. W sezonie 1969/70 osiągnął z tym zespołem ćwierćfinał pucharu kraju, jednak już rok później drużyna spadła z ekstraklasy. Liberda zagrał w Holandii w lidze i pucharze 51 razy, zdobywając dwie bramki[5].
Pod koniec rundy wiosennej sezonu 1970/71 wrócił na krótko do Polonii, by w kolejnym sezonie zostać grającym asystentem trenera drugoligowego GKS Katowice. Rychło zakończył karierę.
Kariera międzynarodowa
W 1955 znalazł się w kadrze prowadzonej przez Kazimierza Górskiego reprezentacji Polski U-18 na rozgrywany we Włoszech Turniej Młodzieżowy UEFA[1]. Zorganizowano w nim wyłącznie fazę grupową; Polacy w grupie C zajęli trzecie miejsce, za Bułgarią i Hiszpanią, a przed Irlandią Północną[6]. W kolejnych latach Liberda występował też w państwowej drużynie młodzieżowej (U-23).
W pierwszej reprezentacji Polski zadebiutował 20 maja 1959 w rozegranym w Hamburgu meczu z Niemcami Zachodnimi[7] (1:1). Bramkę dla Polaków Krzysztof Baszkiewicz zdobył z podania Liberdy[2].
W 1960 zdobył jedną z bramek w spotkaniu kadry Polski z brazylijskim klubem Santos FC (2:5) na Stadionie Śląskim w Chorzowie. Dwukrotnie dla gości trafił Pelé, wówczas młoda gwiazda światowego futbolu[8]. W 1966 podczas tournée polskiego zespołu po Ameryce Południowej Liberda zdobył wszystkie trzy bramki dla biało-czerwonych w dwóch spotkaniach z Brazylią (1:4, 1:2) i Argentyną (1:1). Drugi pojedynek z Canarinhos (w ich składzie znaleźli się m.in. Pelé i Garrincha) rozegrano na obiekcie Maracanã; Liberda jest jedynym Polakiem, który strzelił gola na tym stadionie. Mecz ten obserwowało ponad 130 000 widzów, co jest rekordem polskiej reprezentacji. Po spotkaniach z Latynosami bytomianin zyskał przydomek Biały Pelé[4].
Łącznie w reprezentacyjnym zespole A zagrał 35 razy, zdobywając osiem goli. Występował w meczach towarzyskich oraz eliminacjach do mistrzostw świata, Europy i zawodów olimpijskich. Międzynarodową karierę zakończył w 1967 po meczu z ZSRR (0:1) w eliminacjach olimpijskich. Nie pojechał pociągiem na rewanż do Moskwy po tym, jak poczuł się zlekceważony przez sztab szkoleniowy odmową podejścia któregoś z jego członków do telefonu, gdy dzwonił do niego z Rzepina, niedaleko przejścia granicznego, oczekując na sprowadzanego z Niemiec Zachodnich Forda Taunusa[8]. Za tę zuchwałą reakcję niektórzy działacze domagali się dla zawodnika wieloletniej dyskwalifikacji, lecz po raz kolejny pomógł mu Edward Gierek, wyciszając aferę. Piłkarz w reprezentacji więcej jednak nie zagrał.
Kariera trenerska
Po krótkim epizodzie w Katowicach, w latach 1972–1975 pracował jako szkoleniowiec w pierwszoligowym Zagłębiu Sosnowiec. Był asystentem Antoniego Brzeżańczyka, Czesława Uznańskiego i Nándora Bányaia, prowadził też zespół samodzielnie oraz w duetach z Uznańskim i Kazimierzem Trampiszem[9].
W kolejnych latach pracował w CKS Czeladź oraz klubach zachodnioniemieckich: TuS Schloß Neuhaus (1977–1978[10] oraz krótko na przełomie grudnia 1982 i stycznia 1983[11]) i VfB Oldenburg (1983–1984).
Drugoligową bytomską Polonię obejmował dwukrotnie, jej piłkarzy szkolił najpierw w latach 1980–1982, a następnie w rundzie jesiennej sezonu 1991/92[12].
Życie prywatne
Liberda pochodził z polskiej rodziny osiadłej w bytomskiej dzielnicy Rozbark w ówczesnych granicach Niemiec[2]. Miał dwóch braci. W 1975 został absolwentem AWF w Katowicach, uzyskując tytuł trenera II klasy. Posiadał też wykształcenie technika górnika i ślusarza. Miał żonę Teresę oraz syna.
Przez długie lata, od początków XXI wieku cierpiał na chorobę Alzheimera, przez którą po jakimś czasie stracił kontakt z rzeczywistością[8]. Zmarł w rodzinnym mieście w wieku 83 lat[13]. Pochowany został 11 lutego 2020 na cmentarzu Świętej Trójcy w Bytomiu[14].
Statystyki
Klubowe
| Klub | Sezon | Liga | Liga | Puchar[b] | Europa[c] | Inne[d] | Suma | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mecze | Bramki | Mecze | Bramki | Mecze | Bramki | Mecze | Bramki | Mecze | Bramki | |||
| Ogniwo Bytom | 1954 | I liga | 1[e] | 0 | 0 | 0 | – | – | 1 | 0 | ||
| Polonia Bytom | 1955 | I liga | 14 | 2 | 2 | 1 | – | – | 16 | 3 | ||
| 1956 | II liga | 3 | 3 | – | – | |||||||
| 1957 | I liga | 22 | 9 | – | – | – | 22 | 9 | ||||
| 1958 | I liga | 20 | 5 | – | 2 | 0 | – | 22 | 5 | |||
| 1959 | I liga | 22 | 21 | – | – | – | 22 | 21 | ||||
| 1960 | I liga | 22 | 15 | – | – | – | 22 | 15 | ||||
| 1961 | I liga | 26 | 15 | – | – | – | 26 | 15 | ||||
| 1962 | I liga | 14[f] | 16 | 3 | 2 | – | – | 17 | 18 | |||
| 1962/1963 | I liga | 26 | 16 | 4 | 4 | 1 | – | 26 | 20 | |||
| 1963/1964 | I liga | 25 | 13 | 1 | – | 25 | 14 | |||||
| 1964/1965 | I liga | 26 | 12 | 0 | – | 26 | 12 | |||||
| 1965/1966 | I liga | 24 | 8 | 0 | – | 24 | 8 | |||||
| 1966/1967 | I liga | 26 | 8 | 0 | – | 26 | 8 | |||||
| 1967/1968 | I liga | 13 | 2 | 0 | – | 13 | 2 | |||||
| 1968/1969 | I liga | 20 | 3 | 0 | – | – | 20 | 3 | ||||
| Ogólnie | 301 | 145 | 8 | 11 | 6 | 1 | 315 | 157 | ||||
| AZ '67 | 1969/1970 | Eredivisie | 16 | 1 | 3 | 1 | – | – | 19 | 2 | ||
| 1970/1971 | Eredivisie | 30 | 0 | 2 | 0 | – | – | 32 | 0 | |||
| Ogólnie | 46 | 1 | 5 | 1 | – | – | – | – | 51 | 2 | ||
| Polonia Bytom | 1970/1971 | I liga | 3 | 1 | 0 | 0 | – | 0 | 0 | 3 | 1 | |
| GKS Katowice | 1971/1972 | II liga | 0 | – | – | |||||||
| Ogólnie w karierze | 350 | 147 | 13 | 12 | 6 | 1 | 369 | 160 | ||||
Międzynarodowe
| Polska | ||
|---|---|---|
| Rok | Mecze | Gole |
| 1959 | 5 | 2 |
| 1960 | 2 | 0 |
| 1961 | 2 | 0 |
| 1962 | 3 | 0 |
| 1964 | 3 | 2 |
| 1965 | 8 | 0 |
| 1966 | 10 | 4 |
| 1967 | 2 | 0 |
| Ogólnie | 35 | 8 |
| Lp. | Data | Miejsce | Występ | Przeciwnik | Gol na | Wynik | Rozgrywka |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. | 21 czerwca 1959 | Stadion Olimpijski, Wrocław, Polska | 2 |  Izrael | 3:0 | 7:2 | Towarzyski |
| 2. | 7:2 | ||||||
| 3. | 7 października 1964 | Råsunda, Solna, Szwecja | 15 |  Szwecja | 2:2 | 3:3 | |
| 4. | 3:2 | ||||||
| 5. | 5 czerwca 1966 | Estádio Magalhães Pinto, Belo Horizonte, Brazylia | 26 |  Brazylia | 1:0 | 1:4 | |
| 6. | 8 czerwca 1966 | Maracanã, Rio de Janeiro, Brazylia | 27 | 1:2 | 1:2 | ||
| 7. | 11 czerwca 1966 | Estadio Monumental, Buenos Aires, Argentyna | 28 |  Argentyna | 1:1 | 1:1 | |
| 8. | 2 października 1966 | Stadion Pogoni, Szczecin, Polska | 31 |  Luksemburg | 2:0 | 4:0 | ME 1968 – eliminacje |
Sukcesy
Klub
- Polonia Bytom[a]
- I liga Mistrz: 1954, 1962
- I liga Wicemistrz: 1958, 1959, 1961
- I liga Trzecie miejsce: 1965/1966, 1968/1969
- Puchar Polski Finał: 1963/1964
- Puchar Intertoto Zwycięstwo: 1964/1965
- Puchar Intertoto Finał: 1963/1964
- International Soccer League Zwycięstwo: 1965
- II liga Mistrzostwo i awans do I ligi: 1956
Indywidualne
- Polonia Bytom
- I liga Król strzelców: 1959 (21 bramek), 1962 (16 bramek)
- Złote Buty: 1962
- Piłkarz Roku Przeglądu Sportowego: 1966
Uwagi
- ↑ a b W latach 1950–1955 jako Ogniwo Bytom.
- ↑ Do sezonu 1962 włącznie mecze Pucharu Polski rozgrywanego w systemie jesień-wiosna przypisano rozgrywkom ligowym zgodnie z rokiem kalendarzowym.
- ↑ Uwzględniono: Puchar Europy – 6 (1).
- ↑ Uwzględniono: Puchar Intertoto, International Soccer League.
- ↑ Uwzględniono mecz unieważniony i powtarzany.
- ↑ Uwzględniono: Baraż o MP – 2 (2).
Przypisy
- ↑ a b c d BYTOMSKI PELE. WSPOMNIENIE JANA LIBERDY. ks.poloniabytom.com.pl, 2020-02-07. [dostęp 2020-02-09]. (pol.).
- ↑ a b c d Czesław Ludwiczek. Jan Liberda. Znakomity napastnik. „Tygodnik Kibica”, 2009-06-24. Ryszard Drewniak. (pol.).
- ↑ a b Wojciech Bajak: Zmarł Jan Liberda. ekstraklasa.org, 2020-02-07. [dostęp 2020-02-09]. (pol.).
- ↑ a b JAN LIBERDA. ks.poloniabytom.com.pl. [dostęp 2020-02-09]. (pol.).
- ↑ Jan Liberda overleden. az.nl, 2020-02-07. [dostęp 2020-02-09]. (niderl.).
- ↑ Erik Garin, Tony Jordan, Mikael Jönsson: UEFA Youth Tournament Under 18, 1955. rsssf.com. [dostęp 2020-02-09]. (ang.).
- ↑ ZMARŁ JAN LIBERDA. pzpn.pl, 2020-02-06. [dostęp 2020-02-09]. (pol.).
- ↑ a b c Antoni Bugajski: ZMARŁ JAN LIBERDA. BYŁ SYMBOLEM NAJMOCNIEJSZEJ POLONII BYTOM. przegladsportowy.pl, 2020-02-06. [dostęp 2020-02-09]. (pol.).
- ↑ Jan Liberda nie żyje!. zaglebie.eu, 2020-02-07. [dostęp 2020-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-15)]. (pol.).
- ↑ Frank Beineke: SC Paderborn trauert um Ex-Trainer Jan Liberda. nw.de, 2020-02-07. [dostęp 2020-02-09]. (niem.).
- ↑ TuS Schloss Neuhaus 1982/83. skladyfutbol.pl. [dostęp 2020-02-09]. (pol.).
- ↑ Polonia Bytom 1991/92. skladyfutbol.pl. [dostęp 2020-02-09]. (pol.).
- ↑ Jan Liberda nie żyje. 90minut.pl, 2020-02-06. [dostęp 2020-02-09]. (pol.).
- ↑ Jacek Sroka: Pogrzeb Jana Liberdy: Gwiazdę Polonii Bytom żegnali koledzy z boiska i piłkarscy kibice. dziennikzachodni.pl, 2020-02-11. [dostęp 2020-02-11]. (pol.).
Bibliografia
- Andrzej Gowarzewski: Mistrzostwa Polski. Ludzie (1945-1962). 100 lat prawdziwej historii (3), Wydawnictwo GiA, Katowice 2017, s. 110.
- Andrzej Gowarzewski: Mistrzostwa Polski. Mecze – Kluby – Sezony (1945-1955). 100 lat prawdziwej historii (4). Katowice: Wydawnictwo GiA, 2018, s. 230–257.
- Andrzej Gowarzewski: Mistrzostwa Polski. Mecze – Kluby – Sezony (1956-1962). 100 lat prawdziwej historii (5). Katowice: Wydawnictwo GiA, 2018, s. 60–207.
Linki zewnętrzne
- Jan Liberda w bazie National Football Teams (ang.)
- Jan Liberda w bazie Worldfootball.net (ang.)
- Jan Liberda w bazie Wikiliga.pl
- J. Liberda, [w:] baza Soccerway (zawodnicy) [online] [dostęp 2021-01-02].
- Jan Liberda, [w:] baza Transfermarkt (zawodnicy) [online] [dostęp 2020-11-24].
- Jan Liberda w bazie Eu-football.info
Media użyte na tej stronie
Pictograms of Olympic sports - Football. This is unofficial sample picture. Images of official Olympic pictograms for 1948 Summer Olympics and all Summer Olympics since 1964 can be found in corresponding Official Reports.
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Israel. Shows a Magen David (“Shield of David”) between two stripes. The Shield of David is a traditional Jewish symbol. The stripes symbolize a Jewish prayer shawl (tallit).
.svg)
