Jan Mieczkowski

Adam Mickiewicz
Stanisław Moniuszko, ok. 1865
Helena Modrzejewska w roli Marii Stuart I, 1872
Julian Ochorowicz, ok. 1880

Jan Nepomucen Józef Mieczkowski (ur. 30 września 1830 w Warszawie[1], zm. 14 października 1889 w Wiedniu) – fotograf.

Uwaga: Jan Nepomucen Józef Mieczkowski urodził się 31 października 1830 r. we wsi Słowik, parafia Ozorków, powiat łęczycki (obecnie województwo łódzkie). Był synem Kazimierza, posesora wsi Słowik i Tekli z Chorkowskich[2].

Właściciel zakładów fotograficznych w Warszawie, przez krótki okres również w Paryżu, w których zajmował się głównie wykonywaniem portretów. Na swoich zdjęciach uwiecznił m.in. Adama Mickiewicza, Deotymę i Stanisława Moniuszkę.

Wczesna działalność i pierwszy zakład

Pochodził z rodziny ziemiańskiej, zamieszkałej w okolicach Łęczycy, używającej h. Bończa. Wcześnie osierocony przez rodziców, Kazimierza i Teklę z Chorzkowskich[1], miał – zdaniem jego biografów – zdobyć wykształcenie i majątek dzięki sile własnego charakteru[3]. Był uczniem w zakładzie dagerotypii dr. Karola Szczodrowskiego w Warszawie. W 1847 r. podjął się pracy w charakterze wędrownego dagerotypisty. W 1853 r. przy ul. Senatorskiej w Warszawie, w lokalu zajmowanym wcześniej przez atelier Mikołaja Stroińskiego, otworzył własny zakład dagerotypowy. Wkrótce (tj. co najmniej od 1855 r.) zdjęcia wykonywał w technice kolodionowej. Oferował m.in. portrety w formacie carte de visite, o czym informował w prasie:

BILETY WIZYTOWE FOTOGRAFICZNE! Podług najlepszych ulepszeń Paryzkich, wyobrażające na każdym Bilecie Portret w kształcie herbu, oraz ulicę i Nr zamieszkania osoby. Zdejmują się po kop: 25 za sztukę, przy ulicy Senatorskiej pod Nr. 463, obok gmachu PP. Kanoniczek, z Zakładzie Fotograficznym Jana Mieczkowskiego[4].

W 1855 r. skromne atelier zostało powiększone o przeszklone atelier, a firma zyskała wspólnika – malarza P. Górskiego.

Zakład w Hotelu Europejskim

W 1856 r. zakład został przeniesiony do niedawno ukończonego Hotelu Europejskiego, o czym informowano na łamach prasy:

Zamiast używanej w innych tego rodzaju [zakładach] szklanej altany do zdejmowania portretów, widzimy tu obszerną i wysoką salę, oświetloną kolosalnem oknem ze stosownemi reflexami, urządzonemi za pomocą zwierciadeł, przedstawiającą naturalne salonowe oświetlenie [...] O samym zakładzie, którego właściciel wróciwszy z powtórnej w tym roku wycieczki do celniejszych miast Europy dla zaopatrzenia się we wszystkie do jego zakładu należące szczegóły, w tych dniach ten swój nowy zakład otworzył, powiemy więcej innym razem[5].

W nowym zakładzie wykonywano zdjęcia czarno-białe i kolorowane (retuszowaniem i podkolorowywaniem zajmował się sprowadzony z Berlina malarz), także dagerotypy. Mieczkowski sprzedawał również sprowadzane z zagranicy materiały fotograficzne. Wkrótce jednak (prawdopodobnie w drugiej połowie 1857 r.) Mieczkowski zamknął zakład (co być może spowodowane było przez zbyt brawurowe inwestycje) i wyjechał z Warszawy. Przez kilka lat działał jako wędrowny fotograf m.in. w Lublinie, Wilnie, Radomiu, Suwałkach, po czym w 1861 r. powrócił do Warszawy.

Zakład przy ul. Miodowej

Na dziedzińcu kamienicy przy ul. Miodowej 5 wzniósł szklane atelier. Nowy zakład, zatrudniający 23 pracowników[6], na masową skalę wytwarzał zdjęcia typu carte de visite, przedstawiające wizerunki odwiedzających zakład osób, ale również portrety znanych postaci czy reprodukcje dzieł sztuki, sprzedawane następnie bezpośrednio w zakładzie oraz w księgarniach i sklepach. Za swoje portrety Mieczkowski otrzymał wyróżnienie na wystawie światowej w Londynie w 1862 r. Zajmował się fotografią pejzażową (w 1862 r. miał wykonane stereoskopowe widoki Warszawy), a także kontynuował sprzedaż zagranicznych materiałów i aparatów fotograficznych.

W lipcu 1863 r. Mieczkowski wycofał się na pewien czas z zawodu, oddając zakład pod opiekę Ludwika Mulerta. W 1864 r. został członkiem Société française de photographie. Obok prowadzenia atelier zajmował się także innymi rodzajami działalności. Od 1875 wydawał pismo „Antrakt”, później noszące tytuł „Kurier Poranny”, które w 1877 odsprzedał F. Fryzemu. Ponadto w Dobieszowie prowadził hodowlę zbóż selekcyjnych, od 1879 wytwórnię krochmalu z ziemniaków „Mieczków”.

Około 1880 r. ponownie zbankrutował, co spowodowane było nadmiernymi inwestycjami i stratami, jakie poniósł w wyniku defraudacji dokonanej przez adwokata Dwernickiego.

Zakład w Paryżu

W grudniu 1880 r. Mieczkowski wraz z żoną i dziećmi przyjechał do Paryża. Wynajął mieszkanie i lokal w kamienicy przy 57, rue Saint Roch (na rogu z rue Gomboust, niedaleko avenue de l’Opéra, która – jako bardziej prestiżowa od rue Saint Roch – widniała na winietach firmowych paryskich zdjęć Mieczkowskiego). Zakład zaczął działać w marcu lub kwietniu 1881 r., jednak nie przynosił oczekiwanych dochodów. W czerwcu 1881 r. Mieczkowski zawiązał więc spółkę z fotografem Maximem Benardem (stąd nowa nazwa firmy: „Mieczkowski & Cie”), jednak wspólnik nie wywiązał się ze swoich zobowiązań, spółkę rozwiązano, a Mieczkowski ogłosił bankructwo. W 1881 r. Mieczkowski opuścił potajemnie Paryż, ale firma pod nazwą „Mieczkowski & Cie” działała – prowadzona przez różnych fotografów – do ok. 1886 r.

W Paryżu Mieczkowski wykonywał fotografie portretowe (w formatach carte de visie i gabinetowym), głównie przedstawiające polskich emigrantów, takich jak Teofil Kwiatkowski czy Teodora Kazimiera Mikułowska (w zbiorach Biblioteki Polskiej w Paryżu). Porażka paryskiego przedsięwzięcia Mieczkowskiego wynikała z kilku czynników: dużej konkurencji, nieznajomości języka, a także nieuczciwości wspólnika.

Ponowna działalność w Warszawie

Po powrocie do Polski Mieczkowski wznowił działalność fotograficzną. Szybko dorobił się majątku, a zakład przeniósł do domu własnego przy ul. Miodowej 3.

Pod koniec życia działał wyłącznie jako fotograf. Po jego śmierci działalność zakładu kontynuował jego syn, Jan.

Przypisy

  1. ↑ a b Data narodzin i imiona rodziców zostały ustalone przez Grąbczewką na podst. pisma z 25.10.1882 znajdującego się w Archives de Paris, D 11 U3 1029, dossier 11128. Za: M. M. Grąbczewska, Paryski sen Mieczkowskiego, „Dagerotyp” nr 18/2009, s. 86.
  2. ↑ M. Kosicka, Zagadkowe zdjęcia, "Skarpa Warszawska", nr 3/2022, s. 64
  3. ↑ M. M. Grąbczewska, Paryski sen Mieczkowskiego, „Dagerotyp” nr 18/2009, s. 82–83.
  4. ↑ „Kurier Warszawski” nr 99, 15.04.1855, s. 469. Za: W. Mossakowska, Początki fotografii w Warszawie (1839-1863), t. I, Warszawa 1994, s. 163 (przypis 616).
  5. ↑ „Kurier Warszawski” nr 319, 3.12.1856, s. 1638. Za: W. Mossakowska, Początki fotografii w Warszawie (1839-1863), t. I, Warszawa 1994, s. 163 (przypis 638).
  6. ↑ W. Mossakowska, Początki fotografii w Warszawie (1839-1863), t. I, Warszawa 1994, s. 132.

Bibliografia

  • J. Garztecki, Jan Mieczkowski, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XX/4, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1975, s. 728–729.
  • M. M. Grąbczewska, Paryski sen Mieczkowskiego, „Dagerotyp” nr 18/2009, s. 81–93.
  • W. Mossakowska, Początki fotografii w Warszawie (1839-1863), Warszawa 1994.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie