Jan Niemojewski

Jan Niemojewski
Data i miejsce urodzenia

ok. 1526–1530
Niemojewo

Data i miejsce śmierci

8 marca 1598
Lublin

Narodowość

polska

Język

polski

Alma Mater

Uniwersytet Albrechta w Królewcu

Dziedzina sztuki

Literatura - teologia

Epoka

Renesans - reformacja

Ważne dzieła

Ukazanie, iż kościół rzymski papieski nie jest apostolski ani święty, ani jeden, ani powszechny

Jan Niemojewski herbu Szeliga (ur. ok. 1526–1530 w Niemojewie, zm. 8 marca 1598 w Lublinie) – sędzia inowrocławski w latach 1562-1568[1], polski prawnik, działacz i teolog braci polskich.

W 1603 roku jako autor trafił do pierwszego polskiego Indeksu Ksiąg Zakazanych powstałego z inicjatywy biskupa Bernarda Maciejowskiego[2].

Życiorys

Pochodził ze znanej nie tylko na Kujawach rodziny szlacheckiej. Był synem Mikołaja Niemojewskiego sędziego inowrocławskiego i bratem Jakuba Niemojewskiego. Studiował teologię i prawo (od 1545) na Uniwersytecie Albertina w Królewcu.

Wielokrotny poseł, w tym na sejm piotrkowski 1562/1563 roku. Popierał tam program egzekucjonistów. Poseł brzeski na sejm warszawski 1563/1564 roku[3]. Poseł inowrocławski na sejm piotrkowski 1565 roku[4]. Poseł na sejm lubelski 1566 roku z województwa inowrocławskiego i ziemi dobrzyńskiej[5].

Niemojewski był początkowo kalwinistą, a dopiero po przyjeździe w 1564 z Wilna na Kujawy Marcina Czechowica przyjął społeczne i teologiczne poglądy antytrynitaryzmu. W 1566 oficjalnie przystąpił do braci polskich po chrzcie przez ponurzenie w Niemojewie. Wyzbył się majątku, a otrzymaną gotówkę rozdał biednym. W roku tym na obrady sejmowe do Lublina pojechał bez szabli i służby.

Około 1568 zrzekł się godności sędziego ziemskiego inowrocławskiego. Później przebywał w Rakowie. Uczestniczył tam w organizowaniu utopijnej gminy, gdy eksperyment się nie powiódł, przeniósł się do Lublina. W Lublinie był od około 1570, gdzie jako aktywny senior świecki kierował lubelskim zborem razem z Marcinem Czechowicem. Niemojewski cieszył się wielkim autorytetem, a przed dyskusjami z nim przedstawiciele innych wyznań mieli respekt. Dopiero po śmierci Niemojewskiego zbór w Lublinie dostosował się w pełni do poglądów głoszonych przez Fausta Socyna, a Marcin Czechowic przestał być ministrem zboru. W dziele pod tytułem Ukazanie, iż kościół rzymski papieski nie jest apostolski ani święty, ani jeden, ani powszechny uznaje Kościół katolicki za antychrysta i neguje zasadność określeń stosowanych wobec niego: apostolski, święty, jeden i powszechny używanych przez Kościół katolicki. Oczekuje też na przyjście Jezusa Chrystusa z nadzieją że ten zgładzi Kościół katolicki[6].

Wybrane publikacje

  • Odpowiedź na potwarz Wilkowskiego (1583)
  • Obrona przeciw niesprawiedliwemu obwinieniu (1583)
  • Ukazanie, iż kościół rzymski papieski nie jest apostolski ani święty, ani jeden, ani powszechny (1584)[6][7].

Przypisy

  1. ↑ Urzędnicy kujawscy i dobrzyńscy XVI-XVIII wieku. Spisy. Oprac. Krzysztof Mikulski i Wojciech Stanek przy współudziale Zbigniewa Górskiego i Ryszarda Kabacińskiego. Kórnik 1990, s. 254.
  2. ↑ Piotr Guzowski. Pierwszy polski indeks ksiąg zakazanych. „Studia Podlaskie”. 12, s. 173-202, 2002. 
  3. ↑ Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 142.
  4. ↑ Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 156.
  5. ↑ Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 163.
  6. ↑ a b Jerzy Besala: Jak Polska zbawiała świat. Mesjasze i prorocy. Bellona Warszawa 2018, s.68.
  7. ↑ Jan Niemojewski, Vkazanie, iż Koscioł rzymski papieski nie iest apostolski, ani swiety, ani ieden, ani powszechny przez Jana Niemoiewskiego. Przytym odpowiedź na potwarzy doktora Wilkowskiego, którymi zbór Pana Christusow zelzyć y ochydzić chce, zmyslaiąc sobie niesprawiedliwe przyczyny swego niepobożnego y nieporządnego odstania., Kraków: Aleksy Rodecki, [1584].

Bibliografia

  • Wacław Urban, Epizod reformacyjny, KAW, Kraków 1998 ISBN 83-03-02501-5
  • Słownik biograficzny historii powszechnej do XVII stulecia, Wiedza Powszechna, Warszawa 1968
  • Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, PWN, Warszawa, 1985, ISBN 83-01-01520-9 t.1-2, ISBN 83-01-05369-0 t. 2
  • Encyklopedyczny słownik sławnych Polaków, Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”, Warszawa 1996 ISBN 83-85207-90-2