Jan Offenberg

Jan Jakub Offenberg
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

21 lutego 1867
Bacewicze

Data i miejsce śmierci

15 grudnia 1953
Warszawa

Miejsce spoczynku

cmentarz Powązkowski w Warszawie

Zawód, zajęcie

lekarz

Miejsce zamieszkania

Warszawa (od 1885, poza okresem 1890–1920)

Narodowość

polska

Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Rodzice

Cezary i Leonida z Łuckiewiczów

Małżeństwo

Aleksandra z Żylińskich

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowej
Grób Jana Offenberga na cmentarzu Powązkowskim

Jan Jakub Offenberg (ur. 21 lutego 1867 w Bacewiczach, zm. 15 grudnia 1953 w Warszawie) – polski lekarz, działacz niepodległościowy i społeczny

Życiorys

Po ukończeniu 8-klasowego gimnazjum klasycznego w Mińsku w 1885 roku i maturze rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Po studiach rozpoczął pracę jako lekarz w Radoszkowiczach na Wileńszczyźnie, jednocześnie studiował uzupełniająco internę i choroby kobiece, m.in. w Wiedniu. W 1898 roku osiedlił się w Mińsku, gdzie od 1904 roku zarządzał szpitalem Mińskiego Towarzystwa Dobroczynności. W czasie I wojny światowej był naczelnym lekarzem szpitala Czerwonego Krzyża tego towarzystwa[1].

Po przyjeździe do Warszawy (po utracie Mińska) pracował jako ordynator szpitala mokotowskiego (przez rok, od sierpnia 1920 roku). W latach 1921–1928 pracował w szpitalu św. Ducha w Warszawie, następnie w Ubezpieczalni Społecznej (do około 1934 roku[2]), wreszcie w prywatnej specjalistycznej przychodni „Omega” przy Alejach Jerozolimskich. Prowadził też prywatną praktykę[1].

Działalność niepodległościowa i społeczna

W czasie nauki w gimnazjum założył z bratem Stefanem pierwsze po powstaniu styczniowym tajne polskie kółko samokształceniowe, które przetrwało do 1920 roku. W czasie studiów w Warszawie aktywnie uczestniczył w kółkach samokształceniowych. Należał do grupy studentów, którzy po wysłuchaniu przybyłego ze Szwajcarii Józefa Balickiego 28 listopada 1886 roku, przyjęli przywieziony przez niego projekt organizacji „Zet”, powołując do życia Koło Braterskie w Warszawie, jeszcze przed zjazdem w Krakowie 14 stycznia 1887 roku, na którym formalnie utworzono trójzaborową organizację „Zet”. Offenberg brał czynny udział w pracach organizacji od początku, w roku 1889/1890 był trzecim z kolei starszym grupy warszawskiej, w kolejnym roku ustąpił tę funkcję Romanowi Dmowskiemu, którego wprowadził do „Zet”-u. W roku 1888/1889 był sekretarzem (przewodniczącym) Komitetu Centralnego (Centralizacji) „Zet”-u. Był też członkiem Ligi Polskiej i Ligi Narodowej. Wystąpił z tej ostatniej w 1905 roku, nie godząc się z jej linią ideowo-polityczną[1].

Pracując w Mińsku był aktywny społecznie: był członkiem Rady Mińskiego Towarzystwa Dobroczynności, współzałożycielem i wiceprezesem zalegalizowanego w 1906 roku Polskiego Towarzystwa „Oświata”, działał w Zarządzie Ligi do Walki z Gruźlicą (1911–1912), był prezesem Rady Nadzorczej Macierzy Polskiej Ziemi Mińskiej (od 1917 roku), prezesem Stowarzyszenia Lekarzy i Przyrodników w Mińsku (od 1917 roku), współzałożycielem i wiceprezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauk (od 1918 roku). Był członkiem Komitetu Związków i Organizacji Polskich (utworzonego w 1918 roku z inicjatywy Władysława Raczkiewicza), członkiem Rady Okręgowej miasta Mińska (od 1918 roku). Jako pełnomocnik i prezes mińskiego oddziału PCK zorganizował szpital PCK i wszedł do zarządu Polskiej Rady Szkolnej Ziemi Mińskiej. Był też przewodniczącym Mińskiego Zarządu Okręgowego Towarzystwa Straży Kresowej, członkiem Rady Polskiej Ziemi Mińskiej i wiceprezesem Rady Zarządzającej z siedzibą w Warszawie. Współpracował też z POW[1].

W okresie międzywojennym działał społecznie, należał do Związku Seniorów OMN i ZPMD[1]. W 1936 roku był członkiem Komitetu Honorowego Zjazdu na 50-lecie „Zet”-u[1][3].

Niósł bezpłatną pomoc w czasie wojny[3]. W czasie powstania warszawskiego (w wieku 77 lat) uczestniczył w cywilnej służbie sanitarnej Śródmieście-Południe[1].

Życie osobiste

Jan Offenberg urodził się w rodzinie szlacheckiej, był synem Cezarego i Leonidy z Łuckiewiczów. Miał starszego (przyrodniego[4]?) brata Stefana (1864–1939). 12 października 1906 roku ożenił się z Aleksandrą z Mordas-Żylińskich h. Lubicz (1866–1955). Nie mieli dzieci[1][5][6].

Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 83-3-23)[1][7].

Ordery i odznaczenia

Awanse

  • Major (przed sierpniem 1920 roku)

Publikacje

Jan Offenberg opublikował ponad 20 prac naukowych i pozycji wspomnieniowo-historycznych, w tym:

  • Z dziejów Mińskiego Towarzystwa Dobroczynności (1906)
  • Z dziejów Organizacji Polskiej Młodzieży Szkolnej na Kresach (1922)
  • Morszyn pod względem leczniczym (1923)
  • O stosunku metody osłuchowo-dotykowej w rozpoznaniu schorzeń jamy brzusznej (1925)
  • Stan umysłów wśród młodzieży akademickiej Uniwersytetu Warszawskiego w latach 1885–1890 (1929)
  • Z teorii i praktyki kurczu wpustu (Cardiospasmus) (1936)
  • Ostatnia choroba Adama Mickiewicza (1939)
  • Wspomnienie o lekarzu Janie Malkiewiczu (1949)

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j Edward Muszalski, Offenberg Jan Jakub, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 23, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1978, s. 586–587.
  2. Tomasz Piskorski, Pamiętniki, zeszyt 362 (1935), Archiwum Akt Nowych, 2019.
  3. a b Tadeusz Wacław Nowacki, I. Na drogach do niepodległości, [w:] Tadeusz Wacław Nowacki (red.), ZET w walce o niepodległość i budowę państwa − szkice i wspomnienia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 42, ISBN 83-01-12142-4.
  4. Marek Minakowski, Profil Stefana Offenberga na stronie Wielkiej Genealogii Minakowskiego, www.wielcy.pl [dostęp 2019-01-26].
  5. Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania, s. 218–219. Przedruk niewydanej w 1939 roku książki, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa, 1984.
  6. Jan Jakub Offenberg, geni_family_tree [dostęp 2021-08-24] (pol.).
  7. Cmentarz Stare Powązki: STEFAN OFFENBERG, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2019-01-25].
  8. M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  9. M.P. z 1929 r. nr 276, poz. 638 „za zasługi na polu pracy narodowej i społecznej”.

Media użyte na tej stronie

Jan Offenberg - grób.jpg
Autor: Krzem Anonim, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Jana Offenberga na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 83, rząd 3, grób 23)
Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowe1.png
Autor: Olerys, Licencja: CC BY-SA 4.0
Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowe
Jan Offenberg.jpg
Autor: Brak, Licencja: CC0
Jan Jakub Offenberg - lekarz, działacz niepodległościowy i społeczny