Jan Okołowicz

Jan Okołowicz

Data urodzenia	1800
Data i miejsce śmierci	7 marca 1878 Sanok
Naczelnik gminy Sanok
Okres	od 10 listopada 1868 do 20 sierpnia 1872
Poprzednik	Erazm Łobaczewski
Następca	Cyryl Jaksa Ładyżyński

Jan Okołowicz^[a] (ur. 1800, zm. 7 marca 1878 w Sanoku) – polski ziemianin, kupiec, przedsiębiorca, powstaniec listopadowy, naczelnik gminy Sanoka.

Życiorys

Pochodził z obszaru Litwy^[1]. Był synem Szymona i Magdaleny z domu Rutkowskiej^[2][3][4][5] (zm. 1835 w wielu 72 lat^[6]). Został ziemianinem^[7]. Jego posiadłość znajdowała się na ziemi litewskiej nad Niemnem w okolicach Grodna^[7][8][9]. Uczestniczył w powstaniu listopadowym, po którym w ramach represji władze carskie skonfiskowały jego majątek, a on sam był zmuszony udać się emigrację^{[7][10][9][11]}. Przebywał we Francji, a następnie przybył na obszar zaboru austriackiego^[7][10][9]. Trafił do Sanoka i tam osiadł^[7][10][9]. Nabył obszar, stanowiący pozostałości areału wcześniej należącego do rodziny Tchorznickich, położony na zachodniej granicy miasta z Dąbrówką Polską^{[7][10][9][11]}. Zamieszkiwał w centrum miasta przy ulicy Floriańskiej^[12][9][b]. Jego dom w latach 30. mieścił się pod numerem konskrypcyjnym 86^{[4][13][14][15]} (wraz z nim, prócz żony i dzieci, mieszkała tam też jego matka^[6]), a w latach 70. pod numerem 270^[16]; według stanu z 1931 istniał budynek przy ul. Floriańskiej 12 (nr konskrypcyjny 38) należał do Jana Okołowicza^[17].

W latach 30. był kupcem w Sanoku^[4][13][5]. Pełnił funkcję drugiego nieegzaminowanego ławnika (niem. ungeprüfter Beisitzer) i kontrolera kasy miasta Sanoka około lat 1839/1842^[18][19][20], następnie ponownie od około 1847^[21][22], od około 1848 był honorowym nieegzaminowanym ławnikiem^{[23][24][25][26][27][28][29]}. Był radnym miejskim (pierwsza kadencja 1867)^[30]. 14 marca 1867 wybrany zastępcą zwierzchnika (naczelnika) gminy Sanoka, Erazma Łobaczewskiego^{[31][32][33][34]}. Po ustąpieniu tegoż w dniu 10 listopada 1868^[c] został wybrany przez Radę Miejską na urząd naczelnika gminy Sanok^[35][36][37] (prócz niego kandydowali wtedy na stanowisko Teofil Lewicki i Seweryn Popiel^[9]). 14 czerwca 1869 Rada Miejska nie przyjęła jego rezygnacji z urzędu burmistrza^[38]. Ponownie wybrany został w drugiej kadencji Rady Miejskiej 14 kwietnia 1870 (jego kontrkandydatem był ponownie Teofil Lewicki)^[39]. Zastępcami Okołowicza byli Mateusz Beksiński (od 10 listopada 1868^[9] do 14 kwietnia 1870^[40]), następnie od 14 kwietnia 1870 Teofil Lewicki^[41], od 12 czerwca 1871 Jan Zarewicz^[42], w 1872 ponownie M. Beksiński^[43]. Podczas jego urzędowania w maju 1869 ustalono regulamin poboru drewna z lasu miejskiego. W mieście zorganizowano obchody 300. rocznicy unii lubelskiej z 1569, które odbyły się 11 sierpnia 1869. W 1868 był zastępcą przewodniczącego komitetu kościelnego w Sanoku, Wilhelma Kwiatkowskiego^[44]. Wraz z Wilhelmem Kwiatkowskim był fundatorem szkoły muzycznej w Sanoku w 1871^[9]. Był założycielem stworzonego w 1872 Stowarzyszenia Ochotniczej Straży Ogniowej Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka, którego celem była ochrona życia i mienia mieszkańców^[7][45][9]. W jej ramach założył pierwszą w mieście orkiestrę dętą^{[46][7][45][9]}.

10 stycznia 1872, na jego wniosek Roman Zdankiewicz otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka^[47]. Dokonał zakupu budynku Ramerówka od Ichla Ramera mając w zamiarze stworzenie w nim Czytelni Mieszczańskiej^[7][48][9]. Jednakże remont gmachu wymagał pokaźnych nakładów i trwał długo^[7][48][9]. Burmistrza spotkała krytyka, a Komisja Finansów wykazała niegospodarność jego działań^[7][48][11]. Ponadto w mieście miał miejsce wielki pożar 9/10 maja 1872, po którym władze namiestnictwa dokonały rozwiązania rady miasta^{[49][50][51][9]}. Okołowicz podał się do dymisji i ustąpił ze stanowiska^[7][48][11]. Pełnił obowiązki burmistrza do 20 sierpnia 1872^[7][10]. Ponadto był radnym Rady c. k. powiatu sanockiego, wybierany z grupy gmin miejskich i pełnił funkcję wydziałowego (1862)^[52] i zastępcy członka wydziału (1871, 1872, 1873, 1874)^{[53][54][55][56]}.

Grobowiec rodzinny Okołowiczów

Panorama osiedla Okołowiczówka

W latach 60. rozpoczął poszukiwanie nafty w podsanockich Płowcach, gdzie posiadał swój majątek (początkowo bez powodzenia, a potem z sukcesem)^[57]. Według stanu z 1872 figurował jako właściciel dóbr tabularnych Zahutyń^[58]. W Sanoku posiadał destylarnię nafty^[59]. Zgłoszony do udziału w Wystawie Powszechnej w Wiedniu 1873 przedstawiał w grupie III (industria chemiczna) wyrób swojej fabryki: biały tłuszcz (smarowidło) z olejów nafty, służący do oliwienia wozów i maszyn^{[60][61][62][63][64]}.

Zmarł 7 marca 1878, a dwa dni później odbył się jego pogrzeb^[16][11]. Jego żoną od około 1824 była Julia z domu Niemczewska^{[2][3][13][5][16]} (ur. 1803, zmarła dwa miesiące po mężu, 16 maja 1878^[65])^[7][48][9]. Ich dziećmi byli: Waleria (ur. około 1827, od 1848 żona Franciszka Kisslinga^[66]), Natalia Katarzyna (ur. 1828)^[2], Ignacy (ur. ok. 1829, zm. 1837^[15]), Jakub Ignacy (ur. 1831^[3]), Józef Antoni (1833-1834^[4][67]), Wilhemina Joanna (1834-1837^[5][68]), Norbert Antoni Hieronim (ur. 1837)^[13], Wilhelmina Aniela (1839-1840^[14][69]), Sylwian Zygmunt wzgl. Zygmunt Sylwan^[d] (ur. 1843^[70], zm. 1875^[71]), Hipolit Marian (1845-1886^[72], właściciel dóbr^[73], żonaty z Marceliną Łęcką^{[74][7][48][9]}). Grobowiec rodzinny Okołowiczów znajduje się na północnym krańcu cmentarza przy ul. Jana Matejki w Sanoku^[7][9][e]. Prócz członków rodziny Okołowicz w tym miejscu został pochowany także Kazimierz Łęcki (powinowactwo obu rodzin wynikało z faktu, że jego córka Marcelina Łęcka została żoną Hipolita Okołowicza tj. syna Jana Okołowicza^[75]).

Teren należący pierwotnie do Okołowicza, położony na obszarze Dąbrówki Polskiej, w połowie XIX wieku został wraz z Dąbrówką Ruską połączony w jedną wieś Dąbrówkę^[76], a 1 stycznia 1962 wieś przyłączono do miasta Sanoka i od tego czasu stanowi dzielnicę Dąbrówka.

Osiedle mieszkaniowe w sanockiej dzielnicy Dąbrówka, położone na obszarze dawniej należącym do Jana Okołowicza, nosi zwyczajową nazwę Okołowiczówka^{[7][10][77][78]}. W ramach tego osiedla istnieje ulica Okołowiczówka^[79].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Edward Zając. Jan Okołowicz – burmistrz Sanoka (1868–1872). „Tygodnik Sanocki”. Nr 28 (192), s. 7, 14 lipca 1995. 
• Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka. Kraków: Secesja, 1995. ISBN 83-86077-57-3.
• Edward Zając: Szkice z dziejów Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1998, s. 1-277. ISBN 83-909787-0-9.
• Edward Zając. Przyjaciel twórcy poloneza. „Tygodnik Sanocki”. Nr 50 (579), s. 6, 13 grudnia 2002. 
• Franciszek Oberc. Burmistrzowie Sanoka (przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, naczelnicy). „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990r, s. 339-349, 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.