Jan Papadopulos

Święty
Jan Kukuzeles

Jan Papadopulos
Ilustracja
Św. Jan Papadopulos przedstawiony w XV-wiecznym kodeksie muzycznym w klasztorze Wielkiej Ławry
Data i miejsce urodzeniaok. 1280
Dirachion
Data i miejsce śmierci1375
Athos
Czczony przezCerkiew prawosławna
Wspomnienie1 października?/14 października
Patronśpiewaków kościelnych[1]

Jan Papadopulos (in. Ioannis Papadopoulos Koukouzelis, Kukuzeles, Koukuzeles; ur. ok. 1280 w Dirachionie, Bułgaria, zm. 1375 na Górze Athos, Grecja) – bułgarski śpiewak na dworze cesarskim w Konstantynopolu, kompozytor, teoretyk muzyki, twórca notacji neobizantyńskiej.

Życiorys

O jego życiu nie mamy żadnych informacji źródłowych, a jedynie dwie wersje życiorysu oraz liczne wzmianki w późniejszych rękopisach[2].

Jan Papadopulos urodził się w Dirachionie, na terenach ówczesnej Bułgarii (obecnie Durrës, Albania), i jako dziecko przeniósł się do Konstantynopola. Tam był śpiewakiem na dworze cesarskim i ze względu na swój głos uzyskał miano Angelophōnos („anielski głos”)[3]. Przezwisko Koukouzelis („fasola i groch”), zostało mu nadane po tym, jak na pytanie, co jadł na obiad na pełnych przepychu ucztach na dworze cesarskim, odparł „fasolę i groch”[1]. Podczas pobytu na dworze pobierał nauki w zakresie muzyki u Jana XIII Glykysa[2]. Następnie wstąpił do monastyru Wielka Ławra, w którym zarówno wykonywał, jak i komponował utwory muzyczne[2]. Po śmierci w 1375 roku został pochowany w kaplicy archanioła w monastyrze Wielka Ławra[2].

Działalność kompozytorska

Jako kompozytor wprowadził muzykę bizantyńską w nowy okres, który trwał aż do końca XVIII wieku i jest określany mianem „drugiego źródła muzyki greckiej” (po św. Janie z Damaszku)[3]. Stworzył między innymi tak zwany wielki ison śpiewu papadiczewskiego (zbiór 60 formuł śpiewów bizantyńskich o charakterze dydaktycznym), układał księgi śpiewów (akoluthia) oraz pisał utwory ze wszystkich gatunków muzyki bizantyńskiej[2]. Jako teoretyk muzyki napisał Hermenēja tēs parallagēs tou trochou, usystematyzował neumy i zwiększył ich liczbę, tworząc notację neobizantyńską[2].

Kult

W późniejszym okresie Jan Papadopulos został uznany za świętego Kościoła prawosławnego, jego wspomnienie przypada 1?/14 października[1][4].

Imię Jana Papadopulosa nosi szkoła muzyczna w Durrës[5] oraz zatoka Kukuzela na wyspie Livingstona (Szetlandy Południowe)[6].

Przypisy

  1. a b c Venerable John (Koukouzelis) the Hymnographer of Mt. Athos, Albania (ang.). The Orthodox Church in America. [dostęp 2017-08-09].
  2. a b c d e f Elżbieta Dziębowska (red.): Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 4: Część biograficzna: hij. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1993, s. 407-408. ISBN 83-224-0453-0.
  3. a b Eno Koço: A Journey of the Vocal Iso(n). Cambridge Scholars Publishing, 2015, s. 24. ISBN 978-1-4438-7578-3.
  4. St. John Kukuzelis (ang.). Orthodox America. [dostęp 2017-08-09].
  5. Durres hosts eighth classical music biennale. „Tirana Times”, 2017-07-28 (ang.). 
  6. Kukuzel Cove (ang.). SCAR Composite Gazetteer of Antarctica. [dostęp 2017-08-09].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Ioannis Koukouzelis.jpg
Saint Ioannis Koukouzelis depicted on a 15th century musical codex from the Megisti Lavra Monastery, Mount Athos, Greece.