Jan Parys

Jan Parys

Data urodzenia	23 grudnia 1950
Minister obrony narodowej
Okres	od 23 grudnia 1991 do 23 maja 1992
Poprzednik	Piotr Kołodziejczyk
Następca	Romuald Szeremietiew (p.o.)
Odznaczenia

Jan Stanisław Parys (ur. 23 grudnia 1950) – polski polityk, socjolog i publicysta, w latach 1991–1992 minister obrony narodowej, w latach 2015–2018 szef gabinetu politycznego ministra spraw zagranicznych.

Życiorys

Jest absolwentem XXVII Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Czackiego w Warszawie^[1]. Studiował filozofię na Uniwersytecie Warszawskim. W 1973 ukończył studia socjologiczne na Wydziale Nauk Społecznych UW. Uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych w dziedzinie socjologii. W latach 1975–1988 pracował w Polskiej Akademii Nauk^[2]. Zajmował się problematyką krajów trzeciego świata. Współautor wydanego w formie książkowej wywiadu z Józefem M. Bocheńskim pt. Między logiką a wiarą, opracowanej na podstawie rozmowy przeprowadzonej we Fryburgu w 1986.

W 1989 rozpoczął pracę w Centralnym Urzędzie Planowania na stanowisku dyrektora gabinetu szefa tego urzędu, a następnie pracował jako dyrektor generalny CUP, odpowiedzialny za politykę gospodarczo-obronną.

W grudniu 1991 z rekomendacji Porozumienia Centrum objął stanowisko ministra obrony narodowej w rządzie Jana Olszewskiego. Opowiadał się za zbliżeniem Polski do struktur NATO i jak najszybszym opuszczeniem terytorium Polski przez jednostki armii rosyjskiej oraz weryfikacją kadry dowódczej Wojska Polskiego pod kątem jej poparcia dla integracji z NATO. Popadł w konflikt z prezydentem Lechem Wałęsą dążącym do utrzymania osobistej kontroli prezydenta nad siłami zbrojnymi.

Jedną z pierwszych decyzji personalnych na stanowisku ministra było przeniesienie w stan spoczynku poprzedniego ministra, wiceadmirała Piotra Kołodziejczyka. Decyzja ta odbyła się bez konsultacji z prezydentem Lechem Wałęsą, który planował powołać byłego ministra na stanowisko generalnego inspektora SZ (stanowisko to nigdy nie zostało utworzone). 6 kwietnia 1992 Jan Parys wygłosił na spotkaniu z oficerami Sztabu Generalnego WP oświadczenie, w którym mówił o niekonsultowanych z nim spotkaniach polityków z oficerami WP i oferowaniu im wysokich stanowisk dowódczych w zamian za poparcie wojska dla działań politycznych. W swoich wypowiedziach krytykował głównie prezydenta i ministrów z Kancelarii Prezydenta RP: Mieczysława Wachowskiego i Jerzego Milewskiego. Powołana przez Sejm komisja pod przewodnictwem Aleksandra Bentkowskiego (z PSL), badająca problemy poruszone w wypowiedzi Jana Parysa, stwierdziła, że zarzuty postawione przez ministra były bezzasadne. 23 maja 1992 Jan Parys został odwołany ze stanowiska.

W maju 1992 zaczęły powstawać tzw. Komitety Obrony Parysa, które przekształcono następnie w Ruch Trzeciej Rzeczypospolitej, na czele tej partii stanął były minister. W wyborach parlamentarnych w 1993 bez powodzenia kandydował do Sejmu z ramienia PC. W 1995 RTR wszedł w skład utworzonego pod przewodnictwem Jana Olszewskiego Ruchu Odbudowy Polski, jednak tuż przed wyborami parlamentarnymi w 1997 partia ta przeszła do Akcji Wyborczej Solidarność. Lider RTR w tych wyborach kandydował bez powodzenia z listy ROP (otrzymał 15 467 głosów), a rok później z ramienia AWS został radnym sejmiku mazowieckiego I kadencji.

W latach 1999–2003 był wiceprezesem Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie. Odszedł ze stanowiska po kontroli NIK, po której izba zarzuciła członkom zarządu fundacji pobranie nienależnych w jej ocenie premii kwartalnych^[3]. Jan Parys twierdził, że premie były wypłacane z odsetek od lokat albo z puli przeznaczonej na administrowanie przekazywanymi pieniędzmi, ich wypłata nie uszczuplała wypłat z funduszu kombatanckiego^[4]. Sprawa zakończyła się oskarżeniem polityka o wyrządzenie fundacji znacznej szkody majątkowej dla osiągnięcia korzyści majątkowej. W pierwszej instancji w 2008 zapadł wyrok skazujący^[3]. W postępowaniu odwoławczym w 2009 wyrok ten został zmieniony przez sąd okręgowy, a Jan Parys prawomocnie uniewinniony^[5]. Równocześnie z procesem karnym toczyła się sprawa cywilna o zwrot premii, która zakończyła się w 2009 wyrokiem zasądzającym od Jana Parysa zwrot kwoty około 130 tys. zł^[6].

Po odejściu z fundacji pracował jako doradca w Miejskim Przedsiębiorstwie Taksówkowym w Warszawie. Po śmierci Ryszarda Kuklińskiego wraz z Józefem Szaniawskim sprowadził do Polski jego prochy. Wszedł w skład Obywatelskiego Komitetu Pamięci Pułkownika Ryszarda Kuklińskiego. Występował jako oskarżyciel posiłkowy w procesie byłego oficera Służby Bezpieczeństwa i Urzędu Ochrony Państwa Jana Lesiaka, któremu zarzucano inwigilowanie w latach 1991–1997 ugrupowań opozycyjnych (m.in. Ruchu Trzeciej Rzeczypospolitej). Do grudnia 2015 był rektorem Toruńskiej Szkoły Wyższej^[7][8].

W 2015 został członkiem rady Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. W latach 2015–2018 był szefem gabinetu politycznego ministra spraw zagranicznych Witolda Waszczykowskiego^[9][10]. Od stycznia do kwietnia 2018 pracował jako wykładowca w Akademii Dyplomatycznej MSZ^[10][11].

Publikacje

• Prawica dla Polski, Wydawnictwo „Antyk” – Marcin Dybowski, Komorów 1993^[12].

Odznaczenia

Zarządzeniem prezydenta RP na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego z 11 listopada 1990 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski^[13]. Postanowieniami prezydenta RP Andrzeja Dudy z 25 maja 2017 oraz 22 listopada 2017 został odznaczony odpowiednio Krzyżem Wolności i Solidarności^[14] oraz Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski^[15].

Przypisy

Bibliografia

• Jan Parys w serwisie „Ludzie Wprost”. [dostęp 2016-01-24].
• Dr Jan Parys, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2016-01-24] .