Jan Podhorski

Jan Podhorski
Jan Diering
Zygzak, Marciniak
Ilustracja
Gen. bryg. Jan Podhorski (2016)
generał brygady generał brygady
Data i miejsce urodzenia

21 czerwca 1921
Budzyń

Przebieg służby
Lata służby

19391944

Siły zbrojne

Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie
Kotwica symbol.svg Armia Krajowa
Sign (cross) of Narodowe Siły Zbrojne (NSZ) at plaque in Sanok.jpg Narodowe Siły Zbrojne
NSZ-ZJ.jpg Związek Jaszczurczy

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa:

działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce

Późniejsza praca

specjalista ekonomiki przemysłu, rzecznik patentowy

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920-1941) Warszawski Krzyż Powstańczy Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego (nadany po 1992) Krzyż Partyzancki Krzyż Armii Krajowej Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939 Medal za Warszawę 1939–1945 Medal „Pro Memoria” POL Medal Pamiatkowy 70 Roczn Powstania Warszawskiego BAR.svg

Jan Henryk Podhorski (nazwisko rodowe Diering), ps. Zygzak, Marciniak (ur. 21 czerwca 1921 w Budzyniu) – polski działacz konspiracyjny, generał brygady Wojska Polskiego w stanie spoczynku. Z wykształcenia leśnik, wiele lat związany ze spółdzielczością pracy oraz rzecznik patentowy. Podczas kampanii wrześniowej walczył jako ochotnik w batalionie Obrony Narodowej, w okresie II wojny światowej był członkiem Związku Jaszczurczego, Narodowych Sił Zbrojnych oraz Armii Krajowej. Uczestnik powstania warszawskiego i powojennej konspiracji antykomunistycznej, represjonowany oraz więziony przez władze stalinowskie.

Życiorys

Młodość

Jan Podhorski urodził się w Budzyniu w powiecie chodzieskim. Jego ojciec, Maksymilian Diering (1891–1928), podczas I wojny światowej służył w armii niemieckiej, był ciężko ranny na froncie niemiecko-francuskim, walczył następnie w powstaniu wielkopolskim, otrzymując za męstwo Krzyż Walecznych. W odrodzonej Polsce został komendantem Policji Państwowej w Budzyniu. W maju 1926 bronił wraz z wielkopolskimi oddziałami policji legalnego rządu prezydenta Stanisława Wojciechowskiego, czego następstwem była dymisja z urzędu i przyspieszona emerytura. Matka, Magdalena z domu Marciniak, pochodziła z zasobnej rodziny rolniczej[1]. Jan miał młodszego brata Władysława (1923–1952)[2][3].

W 1927 cała rodzina przeprowadziła się do Rakoniewic w powiecie wolsztyńskim, gdzie Jan uczęszczał do szkoły podstawowej oraz gimnazjum. W 1933 wstąpił do Związku Harcerstwa Polskiego, którego był w okresie międzywojennym aktywnym członkiem. Działał w drużynie Harcerskiej im. Tadeusza Kościuszki[4]. Do chwili rozpoczęcia wojny zdobył 33 sprawności i funkcję przybocznego w 30-osobowej drużynie. Naukę gimnazjalną i licealną kontynuował w Wolsztynie. Tam też dał się poznać jako działacz społeczny należąc do sześciu organizacji szkolnych.

II wojna światowa

24 sierpnia 1939 jako ochotnik zgłosił się do batalionu Obrony Narodowej „Opalenica”, w szeregach którego walczył podczas kampanii wrześniowej. Uczestniczył m.in. w akcji internowania Niemców w Rakoniewicach. 12 września 1939 w walkach pod Sompolnem brał udział w walce na bagnety. Pięć dni później wraz z otoczoną pod Sannikami jednostką dostał się do niewoli. Okres jeniecki trwał dla niego kilka miesięcy, zakończył się w Cytadeli w Poznaniu, gdzie dzięki fortelowi powrócił do domu. Wrócił do Rakoniewic, gdzie wkrótce przyjechało po niego gestapo. Jak się okazało, najważniejszym powodem aresztowania był udział Jana w internowaniu Niemców na początku wojny. Cudem udało mu się uciec z aresztu po brutalnym przesłuchaniu. Po krótkiej rekonwalescencji uciekł na rowerze do Koźmina[5].

W styczniu 1940 był jednym z założycieli harcerskiej organizacji konspiracyjnej „Orły”. Pod pseudonimem Marciniak, działał w grupie redagującej i drukującej gazetkę „Orły”. Po dwóch latach działalności w kwietniu 1942 przedostał się do Generalnego Gubernatorstwa. Tam złożył przysięgę w Organizacji Wojskowej Związek Jaszczurczy. Po scaleniu organizacji jako żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych trafia do Grójca. Tam kontynuował przerwaną naukę w tajnym Liceum Ogólnokształcącym. Po ukończeniu konspiracyjnej szkoły wojskowej wraz z wieloma mu podobnymi miał być przerzucony w Bory Tucholskie.

Po wybuchu powstania warszawskiego trafił na punkt kontaktowy w Domu Technika przy ul. Czackiego 3/5 w Warszawie. Walczył w szeregach pułku NSZ im. gen. Władysława Sikorskiego, następnie w 2. kompanii batalionu AK „Miłosz” śródmiejskiej Grupy „Radwan”[6]. 23 sierpnia 1944 jako dowódca jednej z grup szturmowych wziął udział w zdobyciu Komendy Policji i kościoła świętego Krzyża, a z początkiem września szukał możliwości przebicia się wraz z oddziałem poza Warszawę, kierując się na południe[7][8][9]. Po zakończeniu powstania, będąc już w stopniu podporucznika, więziony był przez w Stalagu IV B w Muehlbergu nad Łabą. 23 kwietnia 1945 obóz został wyzwolony przez wojska radzieckie.

Okres powojenny

Po przyjeździe do Poznania początkowo rozpoczął studia medyczne, ale szybko przeniósł się na leśnictwo. Jako przeciwnik sowietyzacji kraju wstępuje do konspiracji i współorganizuje działalność konspiracyjną Młodzieży Wszechpolskiej[10], w której zajmował się sprawami wojskowymi[11]. W maju 1946 w związku z wydarzeniami w Krakowie zainicjował wybuch pierwszego strajku studenckiego w Poznaniu. Strajkujący żądali wtedy uwolnienia aresztowanych w dniu 3 maja w Krakowie. Strajk skończył się aresztowaniami. Został mu odebrana legitymację studencka, ale jemu samemu – udało mu się uciec z gmachu posterunku milicji. Po rozbiciu grupy przez Urząd Bezpieczeństwa w grudniu 1946, po 6-miesięcznym pobycie w areszcie, został skazany na 7 lat pozbawienia wolności (po uwzględnieniu amnestii na 3 lata)[10]. Więziony był Zakładzie Karnym we Wronkach. Po wyjściu na wolność powrócił na studia. W 1959 ukończył studia na Wydziale Leśnym Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu. Pracował w spółdzielczości, m.in. jako specjalista kosztów i cen, był także rzecznikiem patentowym[10]. W okresie PRL-u był ciągle inwigilowany przez SB. Jego nazwisko znajdowało się na wykazach osób podejrzanych przez komunistów jeszcze w połowie lat 80[12].

Aż do 1989 nie ujawniał swojej NSZ-towskiej przeszłości. W latach 1993–2013 był prezesem Okręgu „Wielkopolska” Związku Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych w Poznaniu, obecnie jest prezesem Rady Naczelnej Związku Żołnierzy NSZ oraz członkiem Rady Kombatanckiej przy Marszałku Województwa Wielkopolskiego i Związku Powstańców Warszawskich[13][14].

W lutym 2016 został awansowany na stopień generała brygady w stanie spoczynku[15][16]. Również w 2016 r. został laureatem nagrody honorowej „Świadek Historii” przyznanej przez Instytut Pamięci Narodowej[17].

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. Płk. Jan Podhorski "Zygzak", żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych, powstaniec warszawski, wyklęty - mianowany generałem brygady! Wniosek podpisał min. Macierewicz [dostęp 2017-11-28].
  2. Wspomnienia Jana Podhorskiego o Rakoniewicach «  Historia Rakoniewic, www.historiarakoniewic.pl [dostęp 2017-12-16] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-17] (pol.).
  3. Parafia Rakoniewice, szukaj grobów swoich bliskich, parafiarakoniewice.pl [dostęp 2019-05-15] (pol.).
  4. Żołnierz NSZ, powstaniec warszawski, wyklęty, płk Jan Podhorski "Zygzak" generałem - Polish Club Online, „Polish Club Online”, 6 stycznia 2016 [dostęp 2017-11-28] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-01] (pol.).
  5. Administrator, Weretan NSZ Jan Podhorski ps. "Zygzak" został awansowany na generała - NSZ - Narodowe Siły Zbrojne, nsz.com.pl [dostęp 2017-12-19] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-22] (pol.).
  6. Jan Podhorski. [w:] Powstańcze Biogramy [on-line]. 1944.pl. [dostęp 2016-01-04].
  7. Rafał Sierchuła: Zapomniany Oddział (fragment książki). ipn.gov.pl. [dostęp 2016-01-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-26)].
  8. Sebastian Bojemski: Narodowe Siły Zbrojne w Powstaniu Warszawskim (1 VIII – 2 X 1944). Warszawa: Fronda, 1999, s. 170.
  9. Jan Podhorski, Krystyna Łuczak, Pułk Narodowych Sił Zbrojnych im. Gen. Władysława Sikorskiego. Byłem jego żołnierzem, ISBN 978-83-935102-1-4.
  10. a b c Płk. Jan Podhorski "Zygzak", żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych, powstaniec warszawski, wyklęty – mianowany generałem brygady! Wniosek podpisał min. Macierewicz. wpolityce.pl. s. 2016-01-03. [dostęp 2016-01-04].
  11. Jan Podhorski. [w:] Archiwum Historii Mówionej [on-line]. ahm.1944.pl. [dostęp 2016-01-04].
  12. Bohater obok nas - WolnyPoznań24, „WolnyPoznań24”, 1 lipca 2015 [dostęp 2017-12-19] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-17] (pol.).
  13. Wspomnienia żołnierza zapomnianego powstańczego oddziału NSZ [WIDEO] - Niezłomni.com, „Niezłomni.com”, 19 kwietnia 2016 [dostęp 2017-11-28] (pol.).
  14. Urodziny bohatera-kombatanta! Gen. Jan Podhorski „Zygzak” kończy dziś 96 lat [dostęp 2017-11-28].
  15. Jan Podhorski "Zygzak”, powstaniec warszawski, żołnierz ZJ, AK i NSZ, otrzymał nominację generalską. polskatimes.pl. s. 2016-01-04. [dostęp 2016-01-04].
  16. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 lutego 2016 r. nr 112.2.2016 w sprawie mianowania na stopień generała brygady (M.P. z 2016 r. poz. 269).
  17. XII edycja Nagrody Honorowej Prezesa IPN „Świadek Historii” – zgłoszenia do 14 maja 2021. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2021-10-26]. (pol.).
  18. M.P. z 2004 r. nr 56, poz. 937
  19. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 9 lipca 1999 r. o nadaniu orderów i odznaczenia (M.P. z 1999 r. nr 31, poz. 481)
  20. Medale dla Wielkopolan z Powstania Warszawskiego. faktykaliskie.pl, 2015-03-20. [dostęp 2017-08-01].

Media użyte na tej stronie

Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Kotwica symbol.svg
Autor: Liftarn, Licencja: CC BY-SA 2.5
Kotwica symbol
Sign (cross) of Narodowe Siły Zbrojne (NSZ) at plaque in Sanok.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Znak Narodowych Siły Zbrojnych (NSZ) na tablicy pamiątkowej w Sanoku
POL Krzyż Walecznych (1920) BAR.svg
Baretka: Krzyż Walecznych (1920).
POL Krzyż Partyzancki BAR.svg
Baretka: Krzyż Partyzancki
POL Krzyż Armii Krajowej BAR.svg
Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape .
POL Medal Za udział w wojnie obronnej 1939 BAR.svg
Baretka: Medal Za udział w wojnie obronnej 1939
POL Krzyz Kampanii Wrzesniowej 1939 BAR.svg
Baretka Krzyża Kampanii Wrześniowej 1939.
POL Za Warszawę 1939-1945 BAR.svg
Baretka: Medal za Warszawę 1939-1945
POL Medal Pamiatkowy 70 Roczn Powstania Warszawskiego BAR.svg
Baretka: Medal pamiątkowy z okazji 70. rocznicy Powstania Warszawskiego – ustanowiony i nadawany przez Związek Powstańców Warszawskich.
Gen. Jan Podhorski ,,Zygzak”.jpg
Autor: Tomasz Wachowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Gen. Jan Podhorski. Murowana Goślina, Stare Probostwo, teren Historycznych Widowisk - „Widowiska Dzieje”, gość honorowy biegu Tropem Wilczym dla uczczenia Niezłomnych Żołnierzy, Bohaterów II konspiracji.
POL Warszawski Krzyż Powstańczy BAR.svg
Baretka: Warszawski Krzyż Powstańczy
POL Krzyz Narodowego Czynu Zbrojnego BAR.svg
Baretka Krzyża Narodowego Czynu Zbrojnego.
POL Medal Pro Memoria BAR.png
Baretka Medalu "Pro Memoria"