Jan Pryziński

Jan Janusz Pryziński

Jan Pryziński (ok. 1919)
pułkownik dyplomowany kawalerii
Data i miejsce urodzenia	21 czerwca 1879 Tarnów
Data i miejsce śmierci	6 lutego 1959 Komorów
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	II Brygada Legionów Polskich 2 Pułk Szwoleżerów Rokitniańskich 6 Dywizja Piechoty Dowództwo Okręgu Korpusu nr VI we Lwowie 9 Pułk Ułanów Małopolskich
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka III powstanie śląskie II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Jan Janusz Pryziński (ur. 21 czerwca 1879 w Tarnowie, zm. 6 lutego 1959 w Komorowie) – oficer Legionów Polskich, pułkownik dyplomowany kawalerii Wojska Polskiego.

Życiorys

Jan Janusz^[a] Pryziński urodził się 21 czerwca 1879 w rodzinie Leona i Elżbiety z d. Heller^[1]. Był absolwentem I Gimnazjum w Tarnowie (1899) i studiów na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego (1905)^[2]. od 1902 do 1914 był nauczycielem w c. k. Gimnazjum Realnego (IV.) w Krakowie, od 1912 organizatorem i instruktorem Polskich Drużyn Strzeleckich w Krakowie^[2].

Po wybuchu I wojny światowej walczył od 16 sierpnia 1914^[1] w Legionach Polskich^[2]. Był dowódcą plutonu w 3 szwadronie kawalerii II Brygady Legionów, a w czerwcu 1915 dowódcą 6 szwadronu 2 pułku ułanów. w 1917 dowódca polowego szpitala koni a następnie szef 1 szwadronu w 2 pułku ułanów. 21 lutego 1918 wraz z pułkiem został internowany i przewieziony do Włoch, skąd następnie uciekł 10 lipca^[1].

Od listopada 1918 w szeregach odrodzonego Wojska Polskiego^[1]. Podczas walk w obronie Śląska Cieszyńskiego pełnił funkcję szefa 4 szwadronu 2 pułku szwoleżerów^[3].

W 1920, w czasie wojny z bolszewikami był szefem sztabu 6 Dywizji Piechoty.

„22 V 1920 w nocy przeprowadził baon szturmowy dywizji na wyznaczone pozycje w rejonie wsi Kalita na wsch. od Duniłowicz, ratując I baon 12 pp odcięty od reszty 6 DP. Za czyn ten został odznaczony Orderem Virtuti Militari”^[4].

Brał udział w III powstaniu śląskim^[4]. W latach 1922–1923 był słuchaczem Kursu Doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Z dniem 15 października 1923, po ukończeniu kursu i uzyskaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, przydzielony został do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie, na stanowisko zastępcy szefa sztabu^[5]. W listopadzie 1924 przeniesiony został do Inspektoratu Armii Nr V na stanowisko I referenta^[6], pozostając oficerem nadetatowym 2 pułku szwoleżerów^[7]. 21 czerwca 1926 przeniesiony w stan spoczynku^[4]. 23 maja 1927 został przeniesiony z byłego Inspektoratu Armii Nr V do 9 pułku ułanów w Trembowli na stanowisko dowódcy^[8]. 28 stycznia 1928 roku został przeniesiony do kadry oficerów kawalerii z równoczesnym oddaniem do dyspozycji Ministra Spraw Wewnętrznych^[9]. Z dniem 30 czerwca 1928 przeniesiony został w stan nieczynny na okres 12 miesięcy^[10] i mianowany starostą powiatu zamojskiego^[11]. Stanowisko pełnił do połowy 1932, gdy został powołany na funkcję inspektora wojewódzkiego w Urzędzie Wojewódzkim w Lublinie (jego stanowisko w Zamościu zajął mjr Leon Zamecznik)^[12]. Z jego inicjatywy zbudowane zostało lotnisko Zamość-Mokre. We wrześniu 1932 został przeniesiony w stan nieczynny, w 1933 w stan spoczynku^[2]. Następnie pracował jako notariusz w Łomży (1933) i Sochaczewie (1933–1935) oraz jako pisarz hipoteczny przy Wydziale Hipotecznym Sądu Okręgowego w Łomży (1935–1939)^[2]. W 1934 pozostawał na ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III z przydziałem mobilizacyjnym do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr I, w grupie reklamowanych na 12 miesięcy, w stopniu pułkownika dyplomowanego ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 i 4. lokatą na liście starszeństwa oficerów stanu spoczynku kawalerii^[13].

W kampanii wrześniowej w Dowództwie Frontu Południowego^[14]. 11 września kontrolował stan załóg w Stryju i Drohobyczu. W meldunku sporządzonym tego dnia do generała Rudolfa Pricha informował: w drodze powrotnej szofer zaspany przestraszył się serii strzałów oddanych z lasu w kierunku mego wozu i począł z wozem uciekać, co spowodowało rozbicie maszyny. Jestem dość poważnie ranny i leżę w szpitalu wojennym Kurkowa 31, wobec czego w najbliższych dniach nie jestem w możliwości zameldować się do służby^[15]. Brał udział w obronie Lwowa, uniknął aresztowania przez NKWD a następnie przedostał się do Warszawy^[4].

Po II wojnie światowej zamieszkał u syna w Komorowie. Zmarł tamże 6 lutego 1959^[2]. Pochowany został w Pęcicach.

Życie prywatne

Był żonaty z Heleną z d. Baum. Mieli troje dzieci: Jan Bohdan (ur. 1907) był żołnierzem Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, a po wojnie radcą prawnym, Krystyna Ewa vel Ewa Stojowska (1908–1996), aktorka, żołnierz Armii Krajowej, pierwsza żona Wiktora Budzyńskiego, i druga córka Aleksandra, Maria (ur. 1925)^[4].

Awanse

• chorąży – 29 września 1914
• podporucznik – 2 listopada 1914
• porucznik – 11 listopada 1915^[16]
• kapitan – 1 grudnia 1919^[4]
• major – zatwierdzony 9 września 1920 z dniem 1 kwietnia 1920^[17]
• podpułkownik – 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów jazdy
• pułkownik – 1 stycznia 1928 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 i 8. lokatą w korpusie oficerów kawalerii^[18]

Odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 8178 (1921)^[19][1],
• Krzyż Niepodległości (25 lutego 1932)^[20][4],
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie)^[4],
• Krzyż za Obronę Śląska Cieszyńskiego I kl. (2 października 1919)^[21],
• Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych (12 maja 1936).

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1934. [dostęp 2016-06-11].
• Ryszard Dalecki: Armia „Karpaty” w wojnie obronnej 1939 r.. Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989. ISBN 83-03-02830-8.
• Dokumenty obrony Lwowa 1939. Artur Leinwand (oprac.). Warszawa: Instytut Lwowski, 1997. ISBN 83-910659-0-1.
• Piotr Stawecki, O dominacji wojskowych w państwowym aparacie cywilnym w Polsce w latach 1926-1939, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 3 (35), Warszawa 1965.
• Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.

Linki zewnętrzne

• Lidia Kulczyńska-Pilich, Ludzie i ich domy, wywiad z Małgorzatą Słodkowską, wnuczką płk. dypl. Jana Janusza Pryzińskiego, Magazyn Parafialny Parafii NMP w Komorowie Nr 3 (88) z 31 V 2009. magazynparafialny.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-27)].