Jan Rerutko

Jan Rerutko

Drzazga

podporucznik piechoty
Data urodzenia	24 lipca 1918
Data śmierci	6 listopada 1943
Przebieg służby
Lata służby	1935–1943
Siły zbrojne	Wojsko Polskie ZWZ–AK
Jednostki	80 pułk piechoty oddział „Krwawa Łuna”
Stanowiska	dowódca plutonu dowódca oddziału
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa

Jan Kanty Włodzimierz Antoni Rerutko ps. „Drzazga” (ur. 24 lipca 1918, zm. 6 listopada 1943) – podporucznik piechoty Wojska Polskiego i Związku Walki Zbrojnej–Armii Krajowej.

Upamiętnienie na Mauzoleum w Sanoku

Życiorys

Urodził się 24 lipca 1918^[1]. Pochodził z Krakowa^[2]. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 października 1938 i 226. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[1]. W marcu 1939 pełnił służbę w 80 pułku piechoty w Słonimie na stanowisku dowódcy plutonu w 1. kompanii strzeleckiej^[3].

Po wybuchu II wojny światowej w 1939 i nastaniu okupacji niemieckiej zaangażował się w działalność konspiracyjną, przyjmując pseudonim „Drzazga”^[4][2]. Od 1940 do 1942 był zatrudniony jako gajowy u boku leśniczego w Kalnicy, Jana Marciaka, prowadzącego tamże punkt kontaktowy na tej trasie^[5][6]. W tym czasie działał w służbie kurierskiej i przy organizowaniu tras kurierskich z ziemi polskiej na Węgry^[2][6]. Pełnił funkcję zastępcy szefa łączności trasy kurierskiej pod kryptonimem „Bronisława”, Aleksandra Rybickiego ps. „Jacek”^[7][2]. W tym czasie często przebywał w Sanoku, na punkcie kontaktowym w domu u zatrudnionego w miejscowym Stadtverwaltung działacza konspiracji Arnolda Andrunika^[2][8]. W tym mieście 20 sierpnia 1941 zostali aresztowani przez Niemców członkowie konspiracji: Kazimierz Andrunik ps. „Rybak” (w jego mieszkaniu przy ul. Sanowej 6), Władysław Łykowski ps. „Olcha” i Jan Rerutko ps. „Drzazga”, który jako jedyny z nich został następnie zwolniony z uwagi na swoje miejsce pracy^[9][10][11]. Pod koniec września 1941 podczas przejścia trasą kurierską „Las” został aresztowany wraz z kurierką Marią Szerocką ps. „Mucha” i młodym przewodnikiem „Jankiem” w lesie nieopodal Stariny (niefortunnie trafili na polowanie urządzone przez węgierskiego komendanta straży granicznej, podczas którego w łowieckiej nagonce brało udział około 60 funkcjonariuszy tej służby)^[12][13]. Wraz z zatrzymanymi trafił do aresztu posterunku ukraińskiej policji w Cisnej, skąd zdołał uciec^[14][13]. Następnie powiadomił przełożonych o zatrzymaniu ww. kurierki, w listopadzie 1941 wspomagał „Jacka” w uwolnieniu jej ze szpitala w Sanoku, a pięć dni później ubezpieczał transport kurierki poza Sanok^[15][16][17]. W 1942 kontynuował działalność kurierską, m.in. przechodząc przez punkt kontaktowy w Krakowie i kontaktując się ponownie z Arnoldem Andrunikiem, przebywającym wówczas w tym mieście^[18].

W sierpniu 1943 objął po Henryku Cybulskim oddział polskiej samoobrony na Wołyniu, po czym był dowódcą tegoż, nazwanego „Krwawa Łuna” i działającego w powiecie łuckim (Obwód Łuck AK) w strukturze Inspektoratu AK Łuck^[19][20][21]. W połowie sierpnia 1942 został skierowany do obrony Przebraża^[22]. Jego oddział liczył 107 ludzi^[23][22]. Nie zgodził się na podporządkować sowietom mimo nakłaniania przez nich i zaoferowania „nagrody”^[24]. Ze swoim adiutantem został zaproszony na spotkanie przez komendanta sowieckiego oddziału partyzanckiego, ps. „Bohun” celem uzgodnienia wspólnej akcji przeciw Niemcom^[20]. 6 listopada 1943 został zamordowany w okolicach Hermanówki, a ciało jego i kilku polskich żołnierzy odnaleziono potem w miejscu, w którym przebywał wcześniej ww. oddział sowieckich partyzantów^{[25][19][20][24]}.

Upamiętnienie

W 1962 Jan Rerutko został upamiętniony wśród innych osób wymienionych na jednej z tablic Mauzoleum Ofiar II Wojny Światowej na obecnym Cmentarzu Centralnym w Sanoku.

Zobacz też

• Piotr Rerutko

Przypisy

Bibliografia

• Aleksander Rybicki: Po trzydziestu latach. Aleksander Rybicki – „Jacek” o kurierskiej działalności „Muchy”. W: Alfons Filar: Bohaterowie zielonych granic. Warszawa: Książka i Wiedza, 1974, s. 381-391.
• Andrzej Brygidyn: Kryptonim „San”. Żołnierze sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: Społeczny Komitet Wydawniczy „San”, 1992, s. 1-291.
• Arnold Andrunik (red. Krystyna Chowaniec): Zapiski z osobistych przeżyć w czasie II wojny światowej i okupacji. Sanok: Stowarzyszenie Wychowawców „Eleusis” w Sanoku, 2018, s. 1-168.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.