Jan Rogowski (nauczyciel)

Jan Rogowski

Chodakowski, Lechosław

Jan Rogowski przed 1939
podporucznik rezerwy piechoty
Data i miejsce urodzenia	13 września 1894 Ostrów
Data i miejsce śmierci	28 marca 1980 Katowice
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie, Armia Krajowa
Formacja	Legion Wschodni, Legiony Polskie,
Jednostki	5 Pułk Artylerii Polowej, Okręg Lwów AK, Korpus Kadetów Nr 1, Okręg Lwów AK
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-ukraińska (obrona Lwowa), wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa (kampania wrześniowa: obrona Lwowa)
Odznaczenia

Jan Rogowski^[a] ps. „Chodakowski”, „Lechosław” (ur. 13 września 1894 w Ostrowie^[1], zm. 28 marca 1980 w Katowicach) – podporucznik piechoty Wojska Polskiego II RP, oficer Związku Walki Zbrojnej–Armii Krajowej. Nauczyciel, działacz kombatancki i społeczny, pisarz.

Życiorys

Jan Rogowski urodził 13 września 1894^[2]. Był synem Jana i Bronisławy z domu Wyrostkiewicz. W 1913 chlubnie ukończył VIII klasę i chlubnie zdał egzamin dojrzałości w oddziałach równorzędnych C.K. IV Gimnazjum we Lwowie (w jego klasie był m.in. Stefan Mękarski)^[3]. Działał w Polskich Drużynach Strzeleckich. Organizował ruch skautingowy w Częstochowie.

Po wybuchu I wojny światowej służył w Legionie Wschodnim, a później wstąpił do Legionów Polskich w jednostkach w składzie II Brygady, w których został mianowany sekcyjnym 8 czerwca 1915. Odniósł rany w walkach na froncie karpackim, przebywał na leczeniu. Ukończył Szkołę Podoficerskiej Legionów Polskich. Awansowany na kaprala służył w Departamencie Wojskowym Naczelnego Komitetu Narodowego odkomenderowany do Biura Werbunkowego w Busku (od października 1915 do 1917). Był wykładowcą na kursie dla przyszłych nauczycieli w Busku. Mianowany sierżantem 19 listopada 1916. Współorganizował Polską Organizację Wojskową na ziemi buskiej i został komendantem obwodu buskiego POW. Później był żołnierzem Krajowego Inspektoratu Zaciągu Wojska Polskiego i Polskiego Korpusu Posiłkowego. W 1918 został aresztowany i internowany przez Austriaków.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został przyjęty do Wojska Polskiego w listopadzie 1918. Uczestniczył w wojnie polsko-ukraińskiej i wojnie polsko-bolszewickiej w szeregach 5 pułku artylerii polowej. Został awansowany do stopnia podporucznika rezerwy ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919^[4][5]. W 1923, 1924 był oficerem rezerwowym 83 pułku Strzelców Poleskich w garnizonie Kobryń^[6][7].

Pod koniec 1920 podjął przerwane studia na Wydziale Filozoficznym polskiego Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, które ukończył w 1923 uzyskując tytuł doktora filozofii w specjalizacji geografia (praca doktorska pt. Przyczynek do problemu granic politycznych, promotor: prof. Franciszek Bujak). W międzyczasie w 1931 był delegatem Polskiego Komitetu Plebiscytowego we Lwowie. Pracował jako nauczyciel w Korpusie Kadetów Nr 1 we Lwowie. Ponadto został zatrudniony w Gimnazjum Narcyzy Żmichowskiej i Gimnazjum Juliusza Słowackiego oraz w VII Państwowym Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki we Lwowie i w 1934 został dyrektorem tej szkoły pełniąc to stanowisko do końca istnienia II Rzeczypospolitej w 1939.

Działał społecznie. Pełnił funkcję prezesa okręgu lwowskiego Związku Legionistów Polskich (ponownie wybrany w czerwcu 1932^[8]). Wygłaszał wykłady i odczyty^[9][10]. Był redaktorem czasopisma „Panteon Polski”^[11].

Po wybuchu II wojny światowej brał udział w obronie Lwowa w trakcie kampanii wrześniowej jako oficer dowództwa artylerii. Po nastaniu okupacji sowieckiej, a od połowy 1941 okupacji niemieckiej działał w konspiracji. Zaangażował się w tajne nauczanie, a także funkcjonował jako szef Biura Informacji i Propagandy Okręgu Lwów Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej.

Po zakończeniu wojny, w toku przymusowych wysiedleń ludności polskiej ze Lwowa, zamieszkał w październiku 1945 w Bytomiu. Był nauczycielem w śląskich szkołach: Gimnazjum i Liceum w Piekarach Śląskich, w Państwowych Szkołach Budownictwa w Bytomiu, Technikum Drogowym w Bytomiu, Technikum Samochodowym w Gliwicach.

Zarówno w okresie II RP, jak w czasie PRL publikował dzieła w zakresie historii, publicystyki, powieści, sztuki. Publikował także w pismach „Katolik”, „Kierunki”, „Wrocławski Tygodnik Katolików”, „Gość Niedzielny”, „Dziennik Zachodni”.

W 1954 odszedł na emeryturę. Zmarł 28 marca 1980 w Katowicach. Został pochowany w Katowicach.

Publikacje

• Polska a morze (1925)
• Mazurzy pruscy (1926)
• Dzieje wojska polskiego na Syberii (1927)
• Z walk o Lwów (1929)
• Dzieje Legionów Polskich w zarysie w dwudziestolecie ich czynu (1934)
• Leonidas. Powieść na tle historii (1935)
• Jakub Strepa. Zbiór opowiadań dla młodzieży (1937)
• Pod zielonym dachem (1970)
• Córka rycerza Sławomira

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Niepodległości
• Złoty Krzyż Zasługi (1938)^[12]
• Krzyż Obrony Lwowa

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Wykaz Legionistów Polskich 1914-1918. Jan Rogowski. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2015-08-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
• Jan Rogowski – filozof, historyk i literat. Życie Bytomskie. [dostęp 2015-08-25].
• Jan Rogowski – publikacje w bazie Google Books. google.pl. [dostęp 2015-08-25].