Jan Rokycana

Ten artykuł od 2010-05 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Jan Rokycana
Arcybiskup
Data i miejsce urodzenia	ok. 1396 Rokycany
Data i miejsce śmierci	21 lutego 1471 Praga
Miejsce pochówku	Kościół Najświętszej Marii Panny przed Tynem
Arcybiskup praski
Okres sprawowania	1435–1471
Wyznanie	husytyzm
Kościół	Kościół utrakwistyczny
Prezbiterat	1424
Nominacja biskupia	21 października 1435

Rokycany tablica na ratuszu

Jan Rokycana, właśc. Jan z Rokycan (ur. ok. 1396 w Rokycanach, zm. 21 lutego 1471 w Pradze) – czeski duchowny i kaznodzieja, teolog husycki, utrakwista.

Młodość

W młodości wstąpił do zakonu augustianów w rodzinnych Rokycanach, który dość szybko opuścił by podjąć studia w Pradze. Tam też w 1415 uzyskał stopień licencjata (bakałarza). Przystąpił do ruchu przeciwko Janowi Želivskiemu, zanim ten uciekł z Pragi. Występował także przeciwko taborytom, przede wszystkim w Konopiszte w 1423 roku, a następnie w Pradze przeciwko Janowi Żiżce, który pokonał wspieraną przez Rokycanę koalicję umiarkowanych husytów i katolików w bitwie pod Malešovem.

Wikariusz kościoła tyńskiego

W 1427 został wikariuszem kościoła tyńskiego w Pradze. Był przeciwnikiem księcia Zygmunta Korybuta. W 1429 jako wikariusz generalny archidiecezji praskiej stał się správcem duchovenstva podobojí. W 1430 zdobył tytuł magistra, a następnie, w 1435 został rektorem Uniwersytetu Karola. W tym samym roku, 21 października w kościele tyńskim został przez utrakwistów obrany arcybiskupem Pragi.

Działalność po wyborze

4 października 1441 zwołał synod w Kutnej Horze, który ogłosił podstawowe prawdy wiary husyckiej. W 1442 zawarł porozumienie z Janem z Příbrami. W 1444 taboryci mimo sprzyjającej sytuacji, jednogłośnie odmówili uznania tych decyzji i ich doktryna została potępiona.

W 1449 Rokycana rozpoczął regularną korespondencję z papieżem Mikołajem V w sprawie udzielenia święceń biskupich. W końcu postanowił spotkać się z papieżem osobiście, okazało się to jednak niemożliwe, gdyż musiałby przebyć tereny Niemiec. Z tego też powodu w 1451 rozpoczął negocjacje z Konstantynopolem w sprawie możliwej współpracy husytów z Kościołami prawosławnymi, jednakże zrezygnował z tego po zdobyciu Konstantynopola przez Turków w 1453 roku.

Królowi Władysławowi Pogrobowcowi (1440–1457) nie odpowiadał porządek dnia Rokycany, toteż nie uczęszczał na jego kazania. W 1457 arcybiskup rozpoczął ponowną korespondencję bezpośrednio z papieżem (wówczas z Kalikstem III), którą przerwał z powodu śmierci Władysława.

Panowanie Jerzego z Podiebradów

Sytuacja w pewnym stopniu uległa poprawie po przejęciu władzy przez Jerzego z Podiebradów. Mimo że ograniczył on władzę Kościoła, Rokycana w swych publicznych wypowiedziach opowiedział się za jego elekcją. Arcybiskup początkowo udzielił poparcia polityce prowadzonej przez Jerzego i nakazał dzwonić we wszystkich kościołach na znak pojednania. W odpowiedzi król rozważał kandydaturę jego osoby jako reprezentanta Kościoła oraz uczęszczał naprzemiennie na msze Rokycany i msze w katedrze św. Wita.

W 1461 Jerzy z Podiebradów zaczął zabiegać o tron Świętego Cesarstwa Rzymskiego, który z pewnością miał być wykorzystany na korzyść husytyzmu. Wówczas jednak Rokycana wypowiedział się w kazaniu przeciwko królowi. 7 lutego 1465 odbył rozmowy z królewskimi ministrami, zakończone zobowiązaniem, że król nawiąże ponownie współpracę z Kościołem.

Rok później, w 1466 Rokycana doznał udaru mózgu, po którym miał trudności z mówieniem. Zmarł 21 lutego 1471 roku i pochowany został w Pradze, w kościele Marii Panny przed Tynem, z którym przez wiele lat był związany.

Jan Rokycana jest jednym z epizodycznych bohaterów powieści historyczno-fantastycznej Andrzeja Sapkowskiego Boży bojownicy, stanowiącej drugi tom tzw. Trylogii husyckiej.

Dorobek

Kościół tyński w Pradze, miejsce pochówku arcybiskupa Rokycany

• Postilla – zebrane przez jego uczniów wypowiedzi i wystąpienia publiczne arcybiskupa z lat 1453–1457, stanowiące obraz życia codziennego tamtych czasów i problemów przeciętnego człowieka.
• Latinská postilla
• Výklad zjevení svatého Jana – dyskusja o Apokalipsie św. Jana
• Kázání u Kutné Hory – kazania wygłoszone w Kutnej Horze
• Řeči pronesené na koncilu Basilejském – przemówienia wygłoszone na Soborze w Bazylei
• Synodální řeči – przemówienia na synodzie
• O sedmi vášních a vadách – Siedem namiętności i wad
• Acta synodální – akta synodu
• Latinský slovník – słownik łaciński
• Tractatus de eucharista
• Tractatus de septem sacramentis
• Contra sex propositiones trivolas doctorum apostatarum

Rokycana jest również autorem pieśni religijnych:

• Vítaj milý Jezu Kriste
• Zdrávas dievko
• Cierkev svatá v posledních dnech velmi neznamenitá – słowa i muzyka

Zobacz też

• taboryci
• utrakwiści
• wojny husyckie

Biskupi i arcybiskupi prascy, prymasi Czech

Biskupi prascy (973-1344)	bp Thietmar (Dětmar, Dietmar) (973–982) bp Wojciech Sławnikowic (Vojtěch, Adalbert) (982–996) bp Strachkwas Chrystian (elekt) (996) bp Thiadag (998–1017) bp Ekkhard (Ekkehard, Ekhard, Helicardus) (1017–1023) bp Hyza (Hyzo, Hizzo, Izzo) (1023–1030) bp Severus (Šebíř) (1030–1067) bp Jaromir Gebhart (Gebehard, Jaromír) (1068–1089) bp Kosmas (1090–1098) bp Herman (Heřman) (1099–1122) bp Meinhard (Menhart) (1122–1134) bp Jan I (1134–1139) bp Sylwester (Silvestr) (elekt, zrezygnował) (1139–1140) bp Otto (Ota) (1140–1148) bp Daniel I (1148–1167) bp Gothard (Goltpold, Hotart, Gotpold) (elekt) (1168) bp Bedřich z Puttendorfu (1168–1179) bp Valentin (Veliš) (1179–1182) bp Henryk Brzetysław (Jindřich Břetislav) (książę Czech) (1182–1197) bp Daniel II (Milík z Talmberka) (1197–1214) bp Andrzej (Ondřej) (1214–1224) bp Peregrin (Pelhřim z Vartenberka) (1124–1125) bp Budislav (Budivoj, Budilov) (1225–1226) bp Jan II (1226–1236) bp Bernhard Kaplíř ze Sulevic (Buchard) (1236–1240) bp Mikołaj z Riesenburgu (Mikuláš z Reisenburku) (1240–1258) bp Jan III z Dražic (1258–1278) bp Tobiasz z Bechyně (Tobiáš z Bechyně) (1278–1296) bp Řehoř Zajíc z Valdeka (1296–1301) bp Jan IV z Dražic (1301–1343) bp Arnoszt z Pardubic (1343-1344)
Arcybiskupi prascy (1344-1471)	abp Arnoszt z Pardubic (1344–1364) abp Jan Očko z Vlašimi (1364–1379) abp Jan z Jenštejna (1379–1396) abp Olbram ze Škvorce (Volfram ze Škvorce) (1369–1402) abp Mikuláš Puchník z Černic (elekt) (1402) abp Zbyněk Zajíc z Hasenburka (1403–1411) abp Zygmunt Albík z Uničova (1411–1412) abp Konrád z Vechty (1413–1431) abp Jan Rokycana (Jan z Rokycan) (1435-1471)
Arcybiskupi prascy (od 1561)	abp Antonín Brus z Mohelnice (1561-1580) abp Martin Medek (1581–1590) kard. Zbyněk Berka z Dubé (1592–1606) abp Karel z Lamberka (1607–1612) abp Jan Lohelius (1612-1622) kard. Ernst Adalbert von Harrach (1623-1627)
Arcybiskupi prascy, prymasi Czech (od 1627)	kard. Ernst Adalbert von Harrach (1627-1667) abp Jan Vilém Libštejnský (1667-1668) abp Matouš Ferdinand Sobek z Bílenberka (1669-1675) abp Jan Bedřich z Valdštejna (1675-1694) abp Jan Josef Breuner (1695-1710) abp Franz Ferdinand von Kuenburg (1713-1731) abp Daniel Josef Mayer (1732-1733) abp Jan Adam Vratislav z Mitrovic (1733-1733) abp Jan Mořic Gustav Manderscheid–Blankenheim (1733-1763) abp Antonín Petr Příchovský z Příchovic (1764-1793) abp Vilém Florentin Salm (1793-1810) abp Václav Leopold Chlumčanský (1815-1830) abp Alois Josef Krakovský z Kolowrat (1831-1833) abp Andrzej Alojzy Ankwicz (1834-1838) abp Alois Josef Schrenk (1838-1849) kard. Friedrich Josef von Schwarzenberg (1850-1885) kard. Franz von Schönborn (1885-1899) kard. Lev Skrbenský z Hříště (1899-1916) abp Pavel Huyn (1916-1919) abp František Kordač (1919-1931) kard. Karel Kašpar (1931-1941) kard. Josef Beran (1946-1969) kard. František Tomášek (1977-1991) kard. Miloslav Vlk (1991-2010) kard. Dominik Duka (od 2010 r.)

(c) I, SajoR, CC BY-SA 2.5