Jan Rostafiński

Jan Rostafiński

Data i miejsce urodzenia	13 lutego 1882 Kraków
Data i miejsce śmierci	6 lipca 1966 Warszawa
profesor nauk zootechnicznych
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Doktorat	1907 Uniwersytet Jagielloński
Profesura	1935
Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński SGGW Uniwersytet Wileński
Dziekan Wydziału Rolnego SGGW
Odznaczenia

Grób Jana Rostafińskiego na cmentarzu Powązkowskim

Jan Kazimierz Rostafiński (ur. 13 lutego 1882 w Krakowie^[1], zm. 6 lipca 1966 w Warszawie) – polski zootechnik i agronom, specjalista w zakresie anatomii, fizjologii i hodowli zwierząt, wieloletni profesor i dziekan Wydziału Rolnego SGGW w Warszawie, encyklopedysta.

Życiorys

Był synem wybitnego botanika i popularyzatora tej nauki w Polsce, długoletniego profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego i dyrektora krakowskiego Ogrodu Botanicznego, Józefa Rostafińskiego, a także ojcem Wojciecha Rostafińskiego, inżyniera i naukowca pracującego dla NASA.

W 1901 r. ukończył gimnazjum oo. Jezuitów w Chyrowie^[2]. Po rocznej praktyce w gospodarstwie rolnym przez dwa następne lata studiował rolnictwo na Studium Rolniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego, a następnie fizjologię zwierząt na tej samej uczelni, pod kierunkiem Napoleona Cybulskiego. W 1907 r. uzyskał stopień doktora. Kolejne dwa lata spędził w Akademii Rolniczej w Bonn-Poppelsdorf, studiując oraz pracując jako asystent w Instytucie Fizjologii i Anatomii Zwierząt. Po zakończeniu I wojny został mianowany profesorem nadzwyczajnym w SGGW. Profesor Józef Mikułowski-Pomorski, ówczesny rektor SGGW, powołał go na kierownika katedry Hodowli Zwierząt. W tym samym czasie Rostafiński aktywnie uczestniczył w staraniach o utworzenie Wydziału Weterynaryjnego, a następnie prowadził tam wykłady^[2].

W roku akademickim 1922/23 był dziekanem Wydziału Rolnego SGGW, a w 1935 r. uzyskał tytuł profesora zwyczajnego. Prowadził też wykłady na Wydziale Rolnym Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Zajmował się organizacją hodowli w Polsce. Pełnił funkcję kierownika Wydziału Hodowlanego Centralnego Towarzystwa Rolniczego, kierował związkami hodowców bydła, trzody chlewnej i owiec. Był jednym z założycieli Polskiego Towarzystwa Zootechnicznego i długoletnim członkiem komitetu redakcyjnego „Przeglądu Hodowlanego”^[2]. W l. 30. prowadził pogadanki radiowe dla młodzieży, w których poruszał tematykę przyrodniczą, tatrzańską i in.^[3]

Był również encyklopedystą, edytorem Praktycznej encyklopedii gospodarstwa wiejskiego. Napisał w ramach tego cyklu encyklopedycznego tom nr 2-3, Owce: pochodzenie i rasy^[4],

W czasie okupacji wraz z drem Januszem Królikowskim założył w Warszawie Miejską Szkołę Ogrodniczo-Rolniczą II stopnia i był jej dyrektorem. Wykładali w niej profesorowie i asystenci SGGW (27 osób) oraz innych uczelni (7 osób), zaś uczniami byli studenci wyższych uczelni warszawskich. W laboratoriach szkoły studenci tajnych kompletów SGGW i Wydziału Medycznego Uniwersytetu Warszawskiego odbywali ćwiczenia z chemii i botaniki. Profesor włączył się również w akcję pomocy Żydom^[2]. Działalność tę przerwało aresztowanie w dniu 30 stycznia 1943 roku przez gestapo.

Profesor Rostafiński był przetrzymywany na Pawiaku. Nie przyjął zaproponowanej współpracy z okupantem, lecz mimo to został zwolniony. Powtórnie aresztowano go 8 grudnia 1943 r. wraz z żoną i córką w związku z działalnością synów Rostafińskich w ruchu oporu (AK, uniknęli aresztowania).

Dnia 25 maja 1944 r. został wysłany w transporcie więźniów z więzienia na Pawiaku do obozu koncentracyjnego Stutthof. Żona i córka, z którymi został aresztowany, zostały wywiezione początkowo do obozu Ravensbrück, a później do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie.

Rostafiński (nr obozowy 35941) był znany wśród więźniów jako „Profesor”. W obozowej społeczności cieszył się wielkim autorytetem moralnym i intelektualnym. Robił wszystko, by współwięźniów podnieść na duchu. Bardzo oczekiwane były jego pogadanki i odczyty, podczas których mówił m.in. o tym, jak najefektywniej wykorzystywać nikłe obozowe racje żywnościowe, ale także opowiadał o swoich egzotycznych podróżach. Ze względu na doskonałą znajomość języka niemieckiego i autorytet wśród więźniów profesor Rostafiński potrafił przeciwstawić się obozowym kapo, którzy maltretowali innych osadzonych w obozie. Między innymi udało mu się zwolnić najstarszych więźniów od męczących ćwiczeń fizycznych.

Rostafiński został ewakuowany z obozu w styczniu 1945. W trakcie „Marszu śmierci” dalej udzielał w miarę możliwości pomocy innym. Wycieńczony został wyzwolony w Pucku w marcu 1945 roku^[5].

Natychmiast po zakończeniu wojny podjął pracę w SGGW na stanowisku kierownika Katedry Hodowli Szczegółowej i Żywienia Zwierząt. Był jednak inwigilowany przez służby bezpieczeństwa i w 1950. został przeniesiony na przymusową emeryturę. Jako emeryt podjął pracę w redakcji zootechnicznej Państwowego Wydawnictwa Rolniczego i Leśnego. W 1959. przywrócono go do pracy jako czynnego profesora, jednak wówczas zdrowie nie pozwoliło mu już na tak aktywną działalność zawodową. Pracował w tym czasie nad indeksami wartości użytkowych koni, żywieniem trzody chlewnej, wydajnością pastwisk i kontrolą mleczności krów^[2].

Był przewodniczącym warszawskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Przyrodników, członkiem Komisji Rolnej PAU, Komitetu Nauk Zootechnicznych PAN, członkiem korespondentem Akademii Nauk Rolniczych w Helsinkach^[1] oraz członkiem rady Międzynarodowego Instytutu Rolniczego w Rzymie^[1]. Pracował społecznie, jako prezes zarządu Polskiego Związku Byłych Więźniów Ideowo-Politycznych, członek Rady Naczelnej ZBOWiD i członek Rady Głównej PCK. Był współzałożycielem Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Fińskiej.

Był zamiłowanym turystą górskim. Często bywał w Zakopanem, gdzie jego ojciec miał dom. W Tatrach uprawiał turystykę, taternictwo i narciarstwo. Należał do pionierów narciarstwa polskiego. W 1904 odbył wycieczkę narciarską do Czarnego Stawu Gąsienicowego z Kazimierzem Brzozowskim i przewodnikiem Klimkiem Bachledą – opisał to później we wspomnieniu pt. Na Klimkowych "wirstlach" ("Wierchy" 5, 1927). Był członkiem Sekcji Turystycznej Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i Klubu Wysokogórskiego. Wiele podróżował turystycznie po różnych krajach Europy, a także Turcji i Algierii (z ojcem)^[3].

Był odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski i Komandorią Orderu Białej Róży Finlandii.

Pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 23-5-21)^[6].

Pamięć o prof. dr. Janie Rostafińskim jest podtrzymywana przez Muzeum Obozu Koncentracyjnego w Sztutowie, a także przez Miasto Stołeczne Warszawę, które z inicjatywy SGGW nazwało ulicę na obrzeżach Pola Mokotowskiego imieniem Jana i Józefa Rostafińskich.

Przypisy

Bibliografia

• Jan Rostafiński: Owce: pochodzenie i rasy. Warszawa: Księgarnia Rolnicza, Wydział Rolny T-wa Straży Kresowej, "Rola" J. Buriana, 1921.
• Mierzecka W.: Jan Rostafiński – profesorski ród . Zasłużeni Polacy, w: „Rolniczy Magazyn Elektroniczny”, wrzesień 2006, nr 15;
• Podlaski Sławomir: Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego podczas oblężenia Warszawy w 1939 roku, w okresie okupacji i pierwszych latach powojennych, Wydział Rolnictwa i Biologii SGGW, Katedra Fizjologii Roślin, Warszawa, marzec 2015, s. 17-20 [1]
• Radwańska-Paryska Zofia, Paryski Witold Henryk: Wielka Encyklopedia Tatrzańska, hasło Rostafiński Jan. Wydawnictwo Górskie, Poronin 1995, ISBN 83-7104-008-3, s. 1027;