Jan Ryżewski

Grób Profesora Jana Ryżewskiego na cmentarzu Powązkowskim

Jan Ryżewski (ur. 29 marca 1926 w Trabach^[1] - zm. 24 lipca 2008^[2] w Warszawie) – polski patofizjolog, profesor nauk medycznych, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk, członek Armii Krajowej.

Życiorys

Brał udział w konspiracji na Wileńszczyźnie, jako członek AK uczestniczył w wyzwoleniu Wilna, ukrywał się przed obławą NKWD.

W latach 1945–1950 studiował na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego w Warszawie (obecnie jest to Warszawski Uniwersytet Medyczny). W 1951 uzyskał dyplom lekarza^[2]. Podczas studiów rozpoczął pracę w Zakładzie Patologii Ogólnej i Doświadczalnej pod kierunkiem profesora Juliana Walawskiego. W 1955 r. uzyskał tytuł doktora, a w 1960 r. doktora habilitowanego^[3]. Tytuł profesora nauk medycznych nosił od 1967^[4] - w 1967 tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1977 profesora zwyczajnego^[3].

W 1967 przy Instytucie Reumatologii w Warszawie powstał Zakład Patofizjologii i Immunologii, który prof. Ryżewski współtworzył i którym następnie kierował do 1996. W latach 1983-1988 był zastępcą dyrektora ds. nauki w Instytucie Reumatologicznym, a w latach 1988-1996 r. jego dyrektorem^[3].

Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 136, rząd 6, miejsce 28)^[5].

Jego żoną była prof. Alicja Ryżewska.

Dorobek naukowy

Specjalizował się w takich dziedzinach jak patofizjologia i neuroimmunomodulacja^[3].

W swoich pracach opisywał proces regulacji podstawowych czynności ustroju przez autonomiczny układ nerwowy. Prowadził także badania nad kompensacyjnym działaniem układu nerwowego w ostrej chorobie popromiennej, a także nad immunosupresyjnym działania cysteiny. Jego badania doprowadziły do identyfikacji kaskady molekularnej przenoszenia sygnałów z aktywowanych receptorów cholinergicznych do wnętrza komórek immunoreaktywnych i mechanizmu uwalniania w nich jonów wapnia^[3][1][2].

W połowie lat osiemdziesiątych wykazał istnienie cholinergicznych receptorów muskarynowych i nikotynowych w błonie limfocytów. Brał również udział w późniejszych badaniach, które doprowadziły do wykrycia tych receptorów w monocytach i granulocytach obojętnochłonnych; jak również w kolejnych badaniach, w których zidentyfikowane zostały podtypy receptorów cholinergicznych w tych komórkach^[2][1].

Wypromował 15 doktorów i patronował czterem przewodom habilitacyjnym. Dwóch jego doktorantów (w tym prof. Włodzimierz Maśliński^[6][7]) zostało profesorami^[1].

Był współredaktorem i współautorem podręcznika Patofizjologia (wraz z prof. Sławomirem Maślińskim). Wydał ponad 200 publikacji^[1].

Członkostwa

• Polskie Towarzystwo Immunologiczne^[2]
• Towarzystwo Naukowe Warszawskiego^[2]
• Transplantation Society^[1]
• Polskie Towarzystwo Fizjologiczne (od 1949)^[3]
• Societe Belge de Physiologie et de Pharmacologie (od 1958)^[3]
• Komitet Nauk Fizjologicznych Polskiej Akademii Nauk (od 1969)^[3], którego w latach 1969-1977 - przez trzy kadencje - był przewodniczącym^[2]
• Polska Akademia Nauk - od 1989 roku był członkiem korespondentem, a od 2007 członkiem rzeczywistym tejże instytucji^[8]
• oraz innych rad naukowych w różnych jednostkach badawczo-rozwojowych^[3].

Nagrody

• nagrody Ministra Zdrowia, Sekretarza PAN, Państwowej Rady ds. Pokojowego Wykorzystywania Energii Atomowej oraz Wydziału Nauk Medycznych PAN^[2],
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski za zasługi dla nauki i kraju^[2]
• Złoty Krzyż Zasługi^[2],
• Medal Edukacji Narodowej^[2],
• Krzyż Armii Krajowej^[2],
• Krzyż Partyzancki^[2],
• Medale za Zasługi dla Obronności Kraju^[2]
• Krzyże Oficerski Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla rozwoju medycyny^[9]

Przypisy