Jan Rządkowski

Jan Rządkowski

tytularny generał broni
Pełne imię i nazwisko	Jan Piotr Rządkowski
Data i miejsce urodzenia	14 lipca 1860 Belsk, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	17 lutego 1934 Suchorzew, Polska
Przebieg służby
Lata służby	1880–1923
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie
Jednostki	Okręg Generalny „Lublin” 1 Dywizja Litewsko-Białoruska I Korpus Wojsk Litwy Środkowej Okręg Generalny „Łódź” Oficerski Trybunał Orzekający
Stanowiska	d-ca okręgu generalnego d-ca dywizji piechoty dowódca korpusu przewodniczący trybunału
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia

płk Jan Rządkowski

Uroczystości z okazji przyłączenia Wileńszczyzny do Polski; Wilno 18 kwietnia 1922. Przedstawiciele rządu polskiego i członkowie Tymczasowej Komisji Rządzącej Litwy Środkowej; gen. Jan Rządkowski siedzi 1. z lewej

Grób Jana Rządkowskiego na Powązkach Wojskowych

Jan Piotr Rządkowski (ur. 14 lipca 1860 w Belsku, powiat grójecki, zm. 17 lutego 1934 w Suchorzewie) – tytularny generał broni Wojska Polskiego, uczestnik walk o niepodległość Polski w I wojnie światowej i wojnie polsko-bolszewickiej.

Życiorys

Pochodził ze starego, szlacheckiego rodu posiadającego liczne majątki w okolicach Łomży. Z powodów bliżej nieznanych rodzina ta musiała opuścić Podlasie i Kurpie (prawdopodobnie chodziło o represje po powstaniu listopadowym) i przenieść się do centralnej Polski. Jego rodzicami byli Wojciech i Rozalia z Ogrodnickich^[1], a dziadkami Feliks i Petronela z Psarskich. Przyszły generał zawarł związek małżeński z Katarzyną Łazowską, nie mieli dzieci^[1].

Po ukończeniu sześcioklasowego gimnazjum w Łowiczu, w wieku 20 lat (1 września 1880), wstąpił ochotniczo do armii rosyjskiej. Przez 34 kolejnych lat służbę wojskową pełnił w 71 pułku piechoty. W wymienionym oddziale osiągnął stanowiska dowódcy batalionu i zastępcy dowódcy pułku.

W ostatniej dekadzie maja 1915 mianowany został dowódcą Legionu I Puławskiego, który od lutego 1915 został przemianowany na 739 Nowoaleksandryjską Drużynę Pospolitego Ruszenia. W drugiej połowie września 1915 pozostałość Legii, po walkach pod Michałowem, wsią na południe od Pakosławia (15 czerwca), Władysławowem (17 lipca), Kolonią Chechelską, Nurcem i Czeremchą (20 sierpnia) oraz Zelwą (10 września) wycofano z frontu do Słucka, a następnie do Bobrujska. W Bobrujsku na bazie Dowództwa 104 Brygady Strzeleckiej Pospolitego Ruszenia i 739 Nowoaleksandryjskiej Drużyny Pospolitego Ruszenia oraz 104 i 105 Konnej Sotni Pospolitego Ruszenia sformowano Brygadę Strzelców Polskich. Dowódcą brygady został gen. mjr Piotr Szymanowski. Jan Rządkowski objął dowództwo jednego z czterech batalionów brygady. Od 8 lutego 1917 pełnił funkcję zastępcy dowódcy Dywizji Strzelców Polskich w I Korpusie Polskim w Rosji. W okresie od stycznia do kwietnia 1918 więziony przez bolszewików.

Jako pułkownik I. byłego korpusu polskiego i armii rosyjskiej reskryptem Rady Regencyjnej z 31 października 1918 roku został przydzielony do podległego jej Wojska Polskiego z zatwierdzeniem posiadanego stopnia^[2].Wyznaczony na stanowisko dowódcy Okręgu Wojskowego Nr VI w Piotrkowie podporządkowanego Kieleckiemu Inspektoratowi Lokalnemu, a wkrótce dowódcy Okręgu Generalnego „Kielce”. Od 7 listopada 1918 przystąpił do organizowania Piotrkowskiego Pułku Okręgowego, który 10 grudnia został przemianowany na 26 pułk piechoty. W styczniu 1919 przekazał dowodzenie pułkiem podpułkownikowi Emanuelowi Hermanowi i awansował na stanowisko dowódcy Okręgu Generalnego „Lublin”. 1 listopada 1919 roku Naczelny Wódz Wojsk Polskich mianował go generałem podporucznikiem^[3]. 22 listopada 1919 mianowany został dowódcą 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej. W 1920 w czasie wojny polsko-bolszewickiej kilkakrotnie dowodził Grupą Operacyjną swojego imienia. W październiku 1920 uczestniczył w buncie gen. Żeligowskiego, a następnie został dowódcą I Korpusu Wojsk Litwy Środkowej. 16 lutego 1921 mianowany został dowódcą Okręgu Generalnego „Łódź”.

Z dniem 1 stycznia 1922 przeniesiony został w stały stan spoczynku z prawem noszenia munduru w stopniu generała porucznika^[4]. Zatrzymany w służbie czynnej na stanowisku przewodniczącego Oficerskiego Trybunału Orzekającego. Funkcję tę pełnił do dnia 31 maja 1923 kiedy to, został przeniesiony w stan spoczynku w stopniu tytularnego generała broni ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919. Po przeniesieniu w stan spoczynku zamieszkał w Warszawie. Następnie przeniósł się do majątku Suchorzew w Wielkopolsce. Tam zmarł. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A15-1-1)^[5].

Książki

• Żołnierz nieznany
• Pierwszy Legion Puławski, Warszawa 1925

Awanse

• podporucznik – 22 VII 1886^[1]
• porucznik – 1889
• Sztabskapitan – 1904
• kapitan – 1905
• podpułkownik – 1910
• pułkownik – 6 V 1914^[1]
• generał podporucznik – 1 listopada 1919
• generał porucznik – 1 stycznia 1922
• tytularny generał broni – 31 maja 1923 ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 2709^[1][6]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)^[6][7][1]
• Krzyż Niepodległości (17 marca 1932)^[6][8][1]
• Krzyż Walecznych – czterokrotnie^[6][1]
• Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej^[6][9]
• Krzyż Komandorski Orderu Legii Honorowej (Francja, 1922)^[10]
• Medal Międzysojuszniczy „Médaille Interalliée”^[11]
• Order św. Jerzego (Imperium Rosyjskie)^[6]
• Order św. Stanisława II i III klasy (Imperium Rosyjskie)^[6]
• Order św. Włodzimierza III i IV klasy (Imperium Rosyjskie)^[6]

Zobacz też

• Generałowie i admirałowie II Rzeczypospolitej
• Samoobrony kresowe (1918-1919)

Przypisy

Bibliografia

• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991, s. 25
• Stawecki Piotr, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939, Warszawa 1994, ISBN 83-11-08262-6, ss. 291-292
• Zenon Kachnicz, Legion Puławski (1914 – 1915), Przegląd Historyczno-Wojskowy Nr 4 (209) z 2005 r., ss. 5-22
• Wacław Lipiński, Walka zbrojna o niepodległość Polski w latach 1905-1918, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 1990, wyd. I, ISBN 83-85218-00-9, ss. 229-244
• Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.

Linki zewnętrzne

• artykuł Andrzeja Zygmunta Rola Stężyckiego, Fatalna pomyłka
• Jan Rządkowski – publikacje w bibliotece Polona