Jan Sadowski (major)

Jan Sadowski

major piechoty
Data i miejsce urodzenia	12 maja 1890 Wzdów
Data i miejsce śmierci	kwiecień 1940 Katyń
Przebieg służby
Lata służby	1914–1940
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	I Brygada Legionów Polskich (5 Pułk Piechoty) 63 Toruński Pułk Piechoty 8 Pułk Piechoty Legionów 76 Lidzki Pułk Piechoty PKU Siedlce
Stanowiska	dowódca batalionu piechoty kwatermistrz pułku komendant placu komendant PKU
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa (bitwa pod Kostiuchnówką) wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa (kampania wrześniowa agresja ZSRR na Polskę)
Odznaczenia

Jan Sadowski^[1] (ur. 12 maja 1890 we Wzdowie, zm. w kwietniu 1940 w Katyniu) – legionista, major piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Urodził się jako syn Wojciecha i Marii z Mazurów^[2]. Od 1901 kształcił się w C. K. Gimnazjum w Sanoku, gdzie w 1904 ukończył III klasę^[3][4]. W Sanoku działał w organizacjach niepodległościowych: tajnej organizacji wojskowej „W”, „Armii Polskiej” (w 1912 ukończył kurs podoficerski^[5]; (wraz z nim działali m.in. Bronisław Praszałowicz, Bolesław Mozołowski, Józef Smoleń, Edward Zegarski) oraz VII Drużynie Strzeleckiej^[6][7], w której był instruktorem.

Po wybuchu I wojny światowej w lipcu 1914 wstąpił do Legionów Polskich i od tego czasu służył w 5 pułku piechoty Legionów Polskich, w szeregach którego przeszedł szlak bojowy. Brał udział w bitwach pod Sitowiczami, Hulewiczami, Rutką Sitowicką, Optową, pod Kostiuchnówką (podczas tego starcia Jan Sadowski 4 lipca 1916 jako dowódca plutonu wykazał się podczas obrony „Reduty Piłsudskiego”), Wólką Gałuzyjską, Jabłonkowem oraz w atakach pod Kuklami, Kamieniuchą i Miedwieżami Wielkimi. Za swoje bohaterstwo otrzymał Order Virtuti Militari^[8]. Od 3 grudnia 1916 do 3 lutego 1918 w randze sierżanta służył w Stacji Zbornej Legionów Polskich w Piotrkowie Trybunalskim.

Po rekonwalescencji i wyleczeniu od listopada 1918 służył w Wojsku Polskim po odzyskaniu niepodległości i powstaniu II Rzeczypospolitej. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej w walkach na froncie. Funkcjonował od sierpnia 1919 do 25 listopada 1920 jako oficer ewidencyjny w Powiatowej Komendzie Uzupełnień we Włodzimierzu Wołyńskim. W 1919 roku został mianowany podporucznikiem. W 1920 został przydzielony do Adiutantury Generalnej Naczelnego Wodza. W 1921 został awansowany do stopnia porucznika.

3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 1049. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a jego oddziałem macierzystym był 5 pułk piechoty Legionów^[9]. W 1923 był referentem Oddziału V Sztabu Generalnego. Następnie odbył kurs w Szkole Podchorążych w Warszawie w 1923 i od 17 lipca tego roku został przydzielony do 63 pułku piechoty w Toruniu, gdzie do 1926 pracował na stanowisku dowódcy kompanii. 25 sierpnia 1927 został wyznaczony na stanowisko kwatermistrza batalionu manewrowego w Rembertowie^[10]. Jednocześnie odbył kurs w Doświadczalnym Centrum Wyszkolenia w Rembertowie. 14 sierpnia 1928 został przydzielony do 8 pułku piechoty Legionów w Lublinie. 2 kwietnia 1929 został mianowany majorem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929 i 9. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[11]. 6 lipca 1929 został zatwierdzony na stanowisku kwatermistrza pułku^[12]. 23 marca 1932 został przeniesiony na stanowisko komendanta placu Lida^[13]. 9 grudnia 1932 ogłoszono jego przeniesienie do 76 pułku piechoty w Grodnie na stanowisko dowódcy batalionu^[14]. W czerwcu 1933 został przeniesiony do Powiatowej Komendy Uzupełnień Siedlce na stanowisko komendanta^[15]. 4 lipca 1935 roku został zwolniony z zajmowanego stanowiska, pozostawiony bez przynależności służbowej z równoczesnym oddaniem do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr IX^[16]. 30 listopada 1935 roku został przeniesiony w stan spoczynku.

Po wybuchu II wojny światowej w czasie kampanii wrześniowej został zmobilizowany na stanowisko komendanta placu w Lidzie. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 został aresztowany przez Sowietów. Był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. Osobę Jana Sadowskiego zapisał w swoim notatniku, sporządzonym w kozielskim obozie, ppor. Maksymilian Trzepałka^[17]. Najprawdopodobniej 12 kwietnia 1940 został przetransportowany do Katynia (jego nazwisko znalazło się na liście wywozowej 015/2 z 6 kwietnia 1940) i przypuszczalnie 12/13 kwietnia rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Jest pochowany na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu, gdzie w 1943 jego ciało zidentyfikowano podczas ekshumacji prowadzonych przez Niemców pod numerem 3408 (przy zwłokach zostały odnalezione legitymacja Krzyża Srebrnego Orderu Virtuti Militari z fotografią, legitymacja oficerska^[18][19]).

Jan Sadowski był żonaty z Natalią z Wolskich, z którą miał córki Krystynę i Barbarę oraz syna^[2]. W Siedlcach zamieszkiwał przy ulicy Jagiellońskiej 2.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 6639^[20]
• Krzyż Niepodległości (22 grudnia 1931)^[21]
• Krzyż Walecznych (trzykrotnie)
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[22]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[22]
• Odznaka „Za wierną służbę”^[22]

Upamiętnienie

5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie do stopnia podpułkownika^[23]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”^[24].

14 kwietnia 2010, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, przy Zespole Szkół we Wzdowie został zasadzony Dąb Pamięci honorujący Jana Sadowskiego.

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
• Andrzej Brygidyn: Sanocka Lista Katyńska. Jeńcy Kozielska, Ostaszkowa, Starobielska oraz innych obozów i więzień Polski kresowej pomordowani w Rosji Sowieckiej. Sanok: 2000, s. 57–58.
• Jan Sadowski. katyn-pamietam.pl. [dostęp 2014-04-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (13 marca 2018)].
• Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie. Jan Sadowski. katyn.ipn.gov.pl. [dostęp 2014-04-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (13 marca 2018)].