Jan Sanders van Hemessen

Święta Rodzina (po 1540), Zamek Królewski na Wawelu, Kraków

Wesołe towarzystwo (1545-1550), Kunsthalle, Karlsruhe

Usunięcie kamienia obłędu lub Chirurg (1555), Prado, Madryt

Jan Sanders van Hemessen (ur. ok. 1500 w Hemiksem, zm. w 1556 lub 1557 w Antwerpii lub Haarlemie) – niderlandzki malarz okresu manieryzmu.

Uczył się u Hendricka van Cleve w Antwerpii. Ok. 1524 został mistrzem gildii św. Łukasza. Być może pracował także w Mechelen. W l. 20. odbył podróż do Włoch, w poł. lat 30. odwiedził Fontainebleau.

Swoje dzieła sygnował Johannes de Hemessen. Malował obrazy ołtarzowe, sceny biblijne i rodzajowe, portrety i alegorie. W swojej twórczości łączył tradycje niderlandzkie z włoskim manieryzmem. Zachowało się ok. 40 jego obrazów.

Jego córka Caterina van Hemessen (1528-1589) była utalentowaną portrecistką.

Wybrane dzieła

• Chrystus wyszydzony (ok. 1500) – Douai, Musée de la Chartreuse
• Grająca na lutni – Berlin, Gemäldegalerie
• Izaak błogosławiący Jakuba – Budapeszt, Muzeum Sztuk Pięknych
• Judyta (1540) – Chicago, Art Institute
• Kobieta ważąca złoto – Berlin, Gemäldegalerie
• Madonna z Dzieciątkiem – Brugia, Groeninge Museum
• Madonna z Dzieciątkiem – Madryt, Prado
• Naigrawanie – Monachium, Stara Pinakoteka
• Opłakiwanie Chrystusa – Antwerpia, Rockox House
• Powołanie św. Mateusza (1536) – Monachium, Stara Pinakoteka
• Scena alegoryczna (ok. 1550) – Amsterdam, Rijksmuseum
• Syn marnotrawny (1536) – Bruksela, Musées Royaux des Beaux-Arts
• Syn marnotrawny (ok. 1540) – Berlin, Gemäldegalerie
• Św. Hieronim – Antwerpia, Rockox House
• Św. Hieronim (1543) – St. Petersburg, Ermitaż
• Św. Hieronim (1541) – Praga, Galeria Narodowa
• Święta Rodzina – Valenciennes, Musée des Beaux-Arts
• Święta Rodzina - (po 1540) - Kraków, Zamek Królewski na Wawelu
• Tarkwiniusz i Lukrecja – Lille, Musée des Beaux-Arts
• Tobiasz przywraca wzrok swojemu ojcu (1555) – Paryż, Luwr
• Ukrzyżowanie z donatorami (Tryptyk Rockox) – Antwerpia, Sint Jacobskerk
• Usunięcie kamienia obłędu lub Chirurg (ok. 1555) – Madryt, Prado
• Vanitas – Lille, Musée des Beaux-Arts
• Wesołe towarzystwo (ok. 1540) – Karlsruhe, Kunsthalle
• Wypędzenie przekupniów ze świątyni (1556) – Nancy, Musée des Beaux-Arts
• Zdjęcie z krzyża – Bruksela, Musées Royaux des Beaux-Arts

Bibliografia

• Robert Genaille, Maciej Monkiewicz, Antoni Ziemba: Encyklopedia malarstwa flamandzkiego i holenderskiego, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe; Wydaw. Naukowe PWN, 2001, ​ISBN 83-221-0686-6​
• Leksykon malarstwa od A do Z, Warszawa: Muza S.A., 1992, ​ISBN 83-7079-076-3​
• Christine Stukenbrock, Barbara Toepper, Arcydzieła malarstwa europejskiego, Koenigswinter: h. f. ullmann, 2007, – ​ISBN 978-3-8331-2131-9​