Jan Schram

Jan Schram
Ilustracja
kapitan pilot kapitan pilot
Data i miejsce urodzenia

20 lutego 1894
Gródek Jagielloński

Data i miejsce śmierci

12 lutego 1968
Jarosław

Przebieg służby
Lata służby

19141935,
19391947

Siły zbrojne

Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png Armia Austro-Węgier
Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie
POL Krzyż Batalionów Chłopskich.svg Bataliony Chłopskie
Kotwica symbol.svg Armia Krajowa

Formacja

Orzełek legionowy.svg Legiony Polskie
Roundel of Poland (1921–1993).svg Lotnictwo Wojska Polskiego

Jednostki

2 pułk piechoty
39 pułk piechoty Strzelców Lwowskich
4 pułk lotniczy
6 pułk lotniczy

Stanowiska

dowódca eskadry

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa

Późniejsza praca

Burmistrz Jarosławia

Odznaczenia
Obserwator
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Srebrny Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Zwycięstwa (międzyaliancki) Medal Pamiątkowy Jubileuszowy 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej
Krzyż Legionowy
Jan Schram
Legitymacja porucznika Jana Schrama
Odznaka „Kompania Schrama” 1918/1919
Grobowiec Jana Schrama

Jan Schram (ur. 20 lutego 1894 w Gródku Jagiellońskim, zm. 12 lutego 1968 w Jarosławiu) – kapitan obserwator Wojska Polskiego II RP, kawaler Orderu Virtuti Militari, burmistrz Jarosławia.

Życiorys

Urodził się 20 lutego 1894 w Gródku Jagiellońskim jako syn Jana[1]. Dzieciństwo spędził w Jarosławiu, maturę zdał we Lwowie. We wrześniu 1914 wstąpił do Legionów Polskich. Został przydzielony do 15., a następnie 8. kompanii 2 pułku piechoty. 13 maja 1915 pod Czerniowcami dostał się do rosyjskiej niewoli.

W latach 1918–1920 walczył na wojnie polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej. W bitwie o Lwów dowodził IV odcinkiem i walczył o Dworzec Główny. Następnie walczył w szeregach 39 pułku piechoty Strzelców Lwowskich. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 746. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a jego oddziałem macierzystym był wówczas 27 Pułk Piechoty[2].

Po zakończeniu działań wojennych zgłosił się do lotnictwa. W 1924 pełnił służbę w 4 pułku lotniczym w Toruniu. Następnie przeniesiony został do 6 pułku lotniczego we Lwowie. 20 września 1927 objął dowództwo 62 eskadry lotniczej. 19 marca 1928 został mianowany kapitanem ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 i 1. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa[3]. W maju tego roku wyznaczony został na stanowisko komendanta parku 6 pułku lotniczego. 26 czerwca 1931 objął dowództwo 65 eskadry liniowej. Od października 1932 dowodził, w zastępstwie etatowego dowódcy, II dywizjonem liniowym 6 pułku lotniczego, a od lutego 1934 63 eskadrą towarzyszącą. W październiku 1934 ponownie objął dowództwo 65 eskadry liniowej i sprawował je do stycznia 1935. Z dniem 31 sierpnia 1935 przeniesiony został w stan spoczynku[4].

Po przeprowadzce z rodziną do Jarosławia, poświęcił się działalności politycznej w Stronnictwie Ludowym. Aresztowany w czasie strajku chłopskiego w 1937[5], internowany, pół roku spędził w przemyskim więzieniu.

Po wybuchu II wojny światowej podjął nieudaną próbę dotarcia do swego macierzystego pułku lotniczego. Powrócił do Jarosławia przed zamknięciem granicy na Sanie, po czym w listopadzie 1939 został aresztowany i przez dwa miesiące przetrzymywany przez Niemców w charakterze zakładnika. Podczas okupacji działał w konspiracji, początkowo w Batalionach Chłopskich, później w Armii Krajowej. Podejmował kilkakrotne, nieudane próby przedostania się za granicę. 27 lipca 1944 został wybrany pierwszym powojennym burmistrzem Jarosławia. Funkcję tę pełnił zaledwie do 10 sierpnia, gdyż za działalność w Armii Krajowej został aresztowany i wywieziony do Lwowa, a potem do Kijowa i Charkowa. Ostatecznie osadzony został w obozie dla internowanych oficerów polskich w Riazaniu pod Moskwą. W 1947 przeniesiony został do obozu jenieckiego NKWD w Griazowcu. Do Polski powrócił w listopadzie 1947. W latach 1948–1955 pracował w Powiatowym Związku Gminnych Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Jarosławiu. Był prześladowany przez Urząd Bezpieczeństwa.

Od 1925 był mężem nauczycielki Aurelii z Nowaków (1892–1969), z którą miał córkę Ludmiłę (1926–1993)[6].

Zmarł 12 lutego 1968 w Jarosławiu i został pochowany na Starym Cmentarzu w Jarosławiu (sektor 21-4-7)[6].

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

13 listopada 1992 Rada Miasta Jarosławia uchwałą Nr 236/XXVIII/92 nazwała jedną z ulic miasta imieniem kpt. Jana Szrama. 29 października 2007, na wniosek Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia, radni zmienili nazwę ulicy na kpt. Jana Schrama.

Przypisy

  1. Jan Schram, wbh.wp.mil.pl [dostęp 2022-12-06].
  2. Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 84.
  3. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 19 marca 1928 roku, s. 55.
  4. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 85.
  5. Aresztowanie działaczy Stron. Ludowego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 192 z 26 sierpnia 1937. 
  6. a b Jan Schram. jaroslaw.grobonet.com. [dostęp 2020-05-11].
  7. M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  8. M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 636 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
  9. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928 roku, s. 414.
  10. a b c d e Na podstawie fotografii [1].
  11. Dz. Pers. MSWojsk. Nr 12 z 6 sierpnia 1929 r., s. 241.

Bibliografia

  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
  • Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
  • Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 855, 864.
  • Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, s. 536, 552.
  • Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932, s. 231, 744.
  • Jerzy Pawlak, Polskie eskadry w latach 1918–1939, Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989, ISBN 83-206-0760-4, OCLC 69601095.
  • Zofia Bieńkowska, Kapitan Jan Schram, Jarosław 1993.

Media użyte na tej stronie

Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.

It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.

After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
Kotwica symbol.svg
Autor: Liftarn, Licencja: CC BY-SA 2.5
Kotwica symbol
Orzełek legionowy.svg
Orzełek legionowy
Roundel of Poland (1921-1993).svg
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Roundel of Poland (1921–1993).svg
Roundel of the Polish Air Force (1921–1993).
Legitymacja Jana Schrama.jpg
Autor: Zenon Paszkowski, Licencja: CC BY 3.0
Legitymacja Jana Schrama
Portret Jana Schrama.jpg
Autor: Zenon Paszkowski, Licencja: CC BY 3.0
Jan Schram - kapitan obserwator Wojska Polskiego, burmistrz Jarosławia.
Krzyż legionowy.jpg
(c) I, DJPastesz, CC-BY-SA-3.0
Krzyż Legionowy, odznaka organizacyjna Związku Legionistów Polskich. fot.Tomasz K. Żurawski
POL Krzyż Batalionów Chłopskich.svg
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape ., Licencja: CC BY-SA 4.0
Krzyż Batalionów Chłopskich.
Obserwator.jpg
Autor: Pablo000, Licencja: CC BY-SA 4.0
Odznaka Obserwator 1919.
Epitafium Jana Schrama.JPG
Autor: Zenon Paszkowski, Licencja: CC BY 3.0
Epitafium Jana Schrama
Naramiennik Porucznik lotn.svg
Naramiennik porucznika Sił Powietrznych RP (obecnie).
Naramiennik kapitana polskiego lotnictwa wojskowego (II Wojna Światowa).