Jan Skowroński

Jan Skowroński ps. Cygan, (ur. 5 lutego 1922 w Dmochach-Rodzonkach, zm. 29 lipca 1948 w Białymstoku) – żołnierz NSZ i NZW, funkcjonariusz Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego.

Od 1942 należał do Narodowych Sił Zbrojnych. W 1944 na rozkaz organizacji został funkcjonariuszem powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego (UBP) w Wysokiem Mazowieckiem. W 1945, po ukończeniu Centralnej Szkoły MBP został kierownikiem Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego (PUBP) w Wyrzysku. W tym samym roku, zagrożony dekonspiracją i aresztowaniem, zdezerterował i przystąpił do NSZ, a w sierpniu 1945 rozpoczął działalność w NZW. Początkowo był w ochronie sztabu Komendy Okręgu NZW Białystok, a od listopada 1945 do lutego 1946 w III Brygadzie NZW dowodzonej przez Romualda Rajsa „Burego”. Po częściowej demobilizacji Brygady został szefem Wydziału I (organizacyjnego) w Komendzie Powiatu Wysokie Mazowieckie NZW. W kwietniu 1947 skorzystał z amnestii i ujawnił się, jednak zagrożony aresztowaniem wrócił do konspiracji.

3 lipca 1947 został otoczony przez grupę operacyjną UB, został ranny i nie mając szans na ucieczkę usiłował popełnić samobójstwo, strzelając sobie w głowę. Został odratowany, choć skutkiem postrzału był częściowy paraliż. W czasie śledztwa nie wytrzymał tortur i wydał kilkaset osób działających w konspiracji z okręgu Białostoczyzny. 31 maja 1948 skazany na karę śmierci i 29 lipca 1948 rozstrzelany w białostockim więzieniu przez pluton egzekucyjny pod dowództwem Edwarda Kislera z WUBP.

Bibliografia

  • Żołnierze wyklęci. Antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944 roku, oprac. Kazimierz Krajewski, Janusz Kurtyka, Tomasz Łabuszewski et al., Warszawa 2002.

Linki zewnętrzne