Jan Smoleń

Jan Smoleń

Jaś, Morys, Mytnik

Data i miejsce urodzenia	24 czerwca 1901 Łysa Góra
Data i miejsce śmierci	28 czerwca 1945 Bytom
Przyczyna śmierci	wypadek samochodowy
Miejsce spoczynku	Cmentarz przy ul. Francuskiej w Katowicach
Zawód, zajęcie	pedagog
Narodowość	polska
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński

Jan Smoleń, pseud. Jaś^[1], Morys, Mytnik^[2] (ur. 24 czerwca 1901 w Łysej Górze, zm. 28 czerwca 1945 w Bytomiu^[2]) – polski pedagog, śląski kurator oświaty^[1].

Życiorys

Był synem Michała (rolnik^[3]) i Anieli z Mytników^[2]. W 1921 ukończył II gimnazjum w Tarnowie^[2], potem kształcił się na Uniwersytecie Jagiellońskim na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym, który ukończył w 1925 roku^[2]. Po ukończeniu studiów osiadł na Górnym Śląsku. Był nauczycielem gimnazjalnym w Rudzie Śląskiej, a następnie w Katowicach^[2].

W sierpniu 1935 został zatrudniony przez Związek Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech i rozpoczął nauczanie w Gimnazjum Polskim w Bytomiu (obecne I Liceum Ogólnokształcące im. Jana Smolenia w Bytomiu), gdzie pracował do 26 sierpnia 1939 jako nauczyciel matematyki, chemii i fizyki. W 1936 prowadził w Zabrzu kurs języka polskiego, czynnie uczestniczył także w działalności Polskiego Uniwersytetu Ludowego, prowadząc wykłady na temat historii i gospodarczego rozwoju Polski. Angażował się w prace różnych polskich stowarzyszeń np. Polskiego Towarzystwa Szkolnego, pracował jako wychowawca w internacie.

Na kilka dni przed rozpoczęciem II wojny światowej w dramatycznych okolicznościach wyprowadził uczniów z internatu na dworzec kolejowy i odesłał ich do domów rodzinnych, ratując im wówczas życie. Sam opuścił Bytom jednym z ostatnich odjeżdżających do Polski pociągów. Od 1 września 1939 roku ukrywał się w Krakowie przez okupantem^[2]. Od 1940 roku był przewodniczącym Komisji Oświaty i Kultury dla woj. krakowskiego i kieleckiego z ramienia Stronnictwa Ludowego „Roch”^[1]. Został uwięziony we wrześniu 1942, wraz z członkami Okręgowej Rady Spółdzielczej przebywał przez dwa miesiące w więzieniu na Montelupich, gdzie usiłowano im dowieść, że udzielali pomocy ukrywającym się przed pościgiem gestapo.

W styczniu–lutym 1943 roku był kierownikiem Okręgowego Biura Oświaty i Kultury Okręgowej Delegatury Rządu Kraków^[1][3].

Po wojnie wybrany kierownikiem wydziału Kuratorium Okręgu Szkolnego w Krakowie^[4], następnie kuratorem śląsko-dąbrowskiego okręgu szkolnego w Katowicach^[1][2].

Zginął 28 czerwca 1945 roku^[1] w wypadku samochodowym podczas podróży służbowej^[2] w Bytomiu – Karbiu. Został pochowany w Katowicach na cmentarzu przy ul. Francuskiej.

Grób Jana Smolenia na cmentarzu przy ul. Francuskiej w Katowicach

Przypisy

Bibliografia

• Piotr Matura: Tajne nauczanie. W: Oficjalny serwis internetowy Łysej Góry [on-line]. 2009-04-01. [dostęp 2017-08-06].
• Waldemar Grabowski. Departament Oświaty i Kultury Delegatury Rządu na Kraj. „Niepodległość i Pamięć”, 2010. Muzeum Niepodległości. ISSN 14271443.