Jan Władysław Rozwadowski

Jan Władysław Rozwadowski
Ilustracja
pułkownik dyplomowany kawalerii pułkownik dyplomowany kawalerii
Data i miejsce urodzenia

23 listopada 1889
Majdan Stary

Data i miejsce śmierci

wiosna 1940
Kijów

Przebieg służby
Lata służby

1918–1933

Siły zbrojne

Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png Armia Austro-Węgier
Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie

Jednostki

4 Pułk Ułanów Cesarza
12 Dywizja Piechoty
8 Pułk Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego
3 Pułk Strzelców Konnych im. Hetmana Stefana Czarnieckiego
Wojskowe Biuro Historyczne

Stanowiska

szef sztabu
dowódca pułku

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-ukraińska
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920-1941, dwukrotnie) Krzyż Zasługi Wojskowej z Mieczami
Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych Odznaka 3 Pułku Strzelców Konnych im. Hetmana Wielkiego Koronnego Stefana Czarnieckiego

Jan Władysław Tomasz Jordan Rozwadowski[1] herbu Trąby (ur. 23 listopada 1889 w Majdanie Starym, zm. 1940 w Kijowie) – pułkownik dyplomowany kawalerii Wojska Polskiego, teoretyk wojskowości, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Pochodził z tuchowskiej rodziny Jordan Rozwadowskich herbu Trąby. Urodził się 23 listopada 1889 w Majdanie Starym jako drugie dziecko Bronisława Rozwadowskiego (zm. 1912) i Wandy z domu Karniewskiej (zmarła przedwcześnie). Jego rodzeństwem byli Cecylia, Marta, Janina i Antoni (ur. 1887). Od 1899 uczył się w szkole realnej w Koszycach, a od 1903 odbywał naukę w niższej i średniej Szkole Kadetów Kawalerii w Hranicy. W sierpniu 1909 ukończył Terezjańską Akademię Wojskową w Wiener Neustadt, uzyskując w C. K. Armii stopień podporucznika kawalerii z dniem 1 września 1909[2]. Następnie służył w 4 pułku Ułanów Cesarza w Żółkwi, a od około 1912 w Wiener Neustadt (porucznikiem był tam także jego brat Antoni Rozwadowski)[3][4][5][6][7]. Od 1913 do 1914 studiował w szkole wojennej w Wiedniu[8], uzyskując awans na stopień porucznika kawalerii z dniem 1 maja 1914[9]

Podczas I wojny światowej pozostawał oficerem macierzystego 4 pułku ułanów[10], skąd został przydzielony do sztabu generalnego[11][12]. Został odkomenderowany do Twierdzy Przemyśl, gdzie w 1915 trafił do niewoli rosyjskiej. Przebywał w niej wraz z bratem Antonim do 1918, po czym powrócili z dalekiego wschodu do Lwowa. Po zwolnieniu, w stopniu rotmistrza, ponownie służył w sztabie austriackiej armii, 12 Brygady Piechoty. Brał udział w walkach na froncie włoskim.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości 29 listopada 1918 został przyjęty do Wojska Polskiego. Uczestniczył w wojnie polsko-ukraińskiej na stanowisku szefa sztabu Grupy Operacyjnej płk. Henryka Minkiewicza na froncie galicyjskim w okolicach Chyrowa. Współpracował ze sztabem gen. Wacława Iwaszkiewicza (był zastępcą szefa sztabu Dowództwa Frontu Galicyjsko-Wołyńskiego[13]), następnie gen. Tadeusza Rozwadowskiego. Później podczas wojny polsko-bolszewickiej od października 1919 do marca 1920 służył w Oddziale III Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego. Współpracował wówczas z mjr. Charles’em de Gaulle’em ze sztabu francuskiego gen. Maxime'a Weyganda. Następnie pracował jako szef Oddziału IV Dowództwa 6 Armii, szef sztabu 2 Dywizji Jazdy, zastępca szefa sztabu Dowództwa Frontu Małopolskiego i na koniec jako szef sztabu 12 Dywizji Piechoty.

Po ustaniu działań bojowych został zastępcą szefa sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 67. lokatą w korpusie oficerów jazdy (od 1924 roku – kawalerii), a jego oddziałem macierzystym był wówczas 6 pułk Ułanów Kaniowskich[14]. Od 1922 do 1923 był zastępcą dowódcy 8 pułku Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego w Krakowie. W latach 1923–1925 był słuchaczem Wyższej Szkoły Wojennej w Paryżu[15][16]. Z dniem 1 stycznia 1926 roku został przeniesiony do kadry oficerów kawalerii z równoczesnym przeniesieniem służbowym do Biura Ścisłej Rady Wojennej na przeciąg dwóch miesięcy[17]. Z dniem 1 września 1926 roku został przydzielony do Gabinetu Wojskowego Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych w Warszawie[18]. Od 1927 do 1931 był dowódcą 3 pułku strzelców konnych w Wołkowysku[19]. Został awansowany do stopnia pułkownika kawalerii ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928, w 1928 zweryfikowany z 6 lokatą w korpusie oficerów kawalerii[20]. W 1931 został zwolniony ze stanowiska dowódcy 3 pułku strzelców konnych z równoczesnym przydzieleniem do Wojskowego Biura Historycznego[21]. W 1932 pozostawał oficerem WBH[22]. Był teoretykiem wojskowości, publikował swoje prace. Z dniem 31 marca 1933 został przeniesiony z dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr I w stan spoczynku[23].

W latach 20. usynowiła go hrabina Ludwika Rozwadowska, z domu Zamoyska. Pierwotnie Jan Władysław Rozwadowski został dziedzicem majątku i pałacu w Tuchowie, gdzie się wcześniej wychowywał. Jego żoną została Teresa, z domu Janota Bzowska, herbu Nowina (siostra jego kolegi z 8 pułku ułanów, ppłk. Władysława Bzowskiego oraz siostrzenica gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego). Ślubu parze udzielił w 1927 kard. Aleksander Kakowski. Zamieszkali następnie w wilii na Saskiej Kępie. Małżeństwa nie zaakceptowała hrabina Rozwadowska, wskutek czego nie uczyniła ostatecznie Jana Władysława spadkobiercą Tuchowa (zmarła w 1928). Mimo tego objął on dobra w miejscowościach: Dębiny, Łówcze i Zamczyska, położone w powiecie radziechowskim. Jan i Teresa Rozwadowscy mieli syna Pawła (1930–2012). Po 1934 rodzina zamieszkiwała we Lwowie przy ulicy Wincentego Pola 7[24].

Po wybuchu II wojny światowej nie otrzymał przydziału mobilizacyjnego. W czasie kampanii wrześniowej był organizatorem Straży Obywatelskiej we Lwowie. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 został aresztowany przez Sowietów[25] w domu 6 grudnia 1939. Był przetrzymywany we lwowskich więzieniach Brygidki i na Zamarstynowie. Miał być także osadzony w obozie jenieckim w Starobielsku[26]. W 1940 został przewieziony do więzienia przy ulicy Karolenkiwskiej 17 w Kijowie. Tam został zamordowany przez NKWD prawdopodobnie na wiosnę 1940. Jego nazwisko znalazło się na tzw. Ukraińskiej Liście Katyńskiej opublikowanej w 1994 (został wymieniony na liście wywózkowej 55/5-17 oznaczony numerem 2506)[27]. Ofiary tej części zbrodni katyńskiej zostały pochowane na otwartym w 2012 Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni.

Jego brat, Antoni, także został oficerem kawalerii Wojska Polskiego, w stopniu majora. Ich krewnymi byli gen. Tadeusz Rozwadowski i płk tyt. Wiktor Rozwadowski, który także został zamordowany w części ukraińskiej zbrodni katyńskiej.

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

26 kwietnia 2013, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, na skwerze przy ulicy Ignacego Daszyńskiego w Tuchowie został zasadzony Dąb Pamięci honorujący Jana Władysława Rozwadowskiego[31][32][33][34].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ W ewidencji wojskowych C. K. Armii był określany w języku niemieckim jako „Johann Ritter von Rozwadowski”.
  2. ↑ Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1910. Wiedeń: 1908, s. 728.
  3. ↑ Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1910. Wiedeń: 1909, s. 814.
  4. ↑ Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1911. Wiedeń: 1910, s. 818.
  5. ↑ Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1912. Wiedeń: 1911, s. 823.
  6. ↑ Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1913. Wiedeń: 1912, s. 867.
  7. ↑ Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1914. Wiedeń: 1914, s. 732.
  8. ↑ Schematismus für das k. u. k. Heer und für die k. u. k. Kriegsmarine 1914. Wiedeń: 1914, s. 1061.
  9. ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1916. Wiedeń: 1916, s. 548.
  10. ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1916. Wiedeń: 1916, s. 621.
  11. ↑ a b Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1917. Wiedeń: 1917, s. 49, 806.
  12. ↑ a b Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1918. Wiedeń: 1918, s. 89, 916, 1011.
  13. ↑ Semper Fidelis. Obrona Lwowa w obrazach współczesnych. Lwów / Warszawa: Straż Mogił Polskich Bohaterów / Oficyna Wydawnicza Volumen, 1930 / 1990, s. Tab. 172.
  14. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 157.
  15. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 615, 676.
  16. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 557, 598.
  17. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 4 lutego 1926 roku, s. 49.
  18. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 44 z 14 października 1926 roku, s. 354.
  19. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 319.
  20. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 337.
  21. ↑ Zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych. Zwalniam. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”, s. 226, Nr 5 z 3 sierpnia 1931. Ministerstwo Spraw Wojskowych. 
  22. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 140, 831.
  23. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 20 maja 1933 roku, s. 121.
  24. ↑ Wspomnienie o Pawle Jordan Rozwadowskim. rozwadowski.org. [dostęp 2014-12-09].
  25. ↑ Sławomir Kalbarczyk. Ukraińska Lista Katyńska. „Komentarze historyczne”, s. 55. Instytut Pamięci Narodowej. 
  26. ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 341. ISBN 83-7001-294-9.
  27. ↑ Ukraińska Lista Katyńska. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 1994. s. 80. [dostęp 2014-10-27].
  28. ↑ Lista nazwisk osób odznaczonych Orderem Virtuti Militari. stankiewicze.com. [dostęp 2014-12-07].
  29. ↑ Rozporządzenie Kierownika MSWojsk. L. 4597/22 (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 9, s. 315)
  30. ↑ Na podstawie fotografii [1]
  31. ↑ Katyński Dąb Pamięci. tuchow.pl, 14 maja 2013. [dostęp 2014-12-09].
  32. ↑ Ku pamięci płk. Jana Władysława Rozwadowskiego. rozwadowski.org. [dostęp 2014-12-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (9 kwietnia 2015)].
  33. ↑ Dąb Pamięci w Tuchowie. ryglice-okolice.pl. [dostęp 2014-12-09].
  34. ↑ Tuchów – Dęby Katyńskie. miejscapamiecinarodowej.pl. [dostęp 2014-12-09].

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

PL Epolet plk.svg
Naramiennik pułkownika Wojska Polskiego (1919-39).
Wappen Kaisertum Österreich 1815 (Klein).png
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.

It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.

After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
POL Krzyż Walecznych (1920) 2r BAR.svg
Baretka: Krzyż Walecznych (1920) nadany dwukrotnie.
GenInspWP.jpg
Autor: Gruzin, Licencja: CC BY-SA 4.0
Odznaka Generalnego Inspektoratu WP
AUT KuK Kriegsbande schwertern-gold BAR.svg
Baretka: Wstążka Wojenna (Kriegsbande) z okuciem złotych mieczy dla odznaczeń austro-węgierskich (m.in.: Militär-Verdienstkreuz; Militär-Verdienstmedaille (Signum Laudis); Franz-Joseph-Orden; Tapferkeitsmedaille).
3psk.jpg
odznaka 3 Pułku Strzelców Konnych im. Hetmana Wielkiego Koronnego Stefana Czarnieckiego
Jan Władysław Rozwadowski.JPG
Jan Władysław Rozwadowski