Jan Wegner

Jan Wegner (ur. 7 lipca 1909 w Łowiczu, zm. 4 sierpnia 1996 w Łowiczu) – polski historyk, kustosz, kurator nieborowskiego oddziału Muzeum Narodowego w Warszawie, nauczyciel łowickiego gimnazjum.

Dzieciństwo i młodość

Był trzecim z ośmiorga dzieci Matyldy i Tytusa Wegnerów. Po ukończeniu Państwowego Gimnazjum im. ks. J. Poniatowskiego rozpoczął studia na Wydziale Humanistycznym warszawskiego Uniwersytetu im. J. Piłsudskiego. W tym czasie skrystalizowały się jego zainteresowania: historia sztuki, historia wojskowości, przeszłość regionalna. Wyrazem owych zainteresowań były publikacje na łamach prasy regionalnej – „Łowiczanina”, „Życia Łowickiego” i „Życia Gromadzkiego”. W 1935 r. objął posadę nauczyciela historii i geografii w rodzimym gimnazjum. Realizację programu nauczania łączył z wszczepianiem uczniom zainteresowań regionalnych, co było, jak na owe czasy, niezwykle nowatorskie. W tym samym roku ukazała się jego praca Napoleon w Łowiczu, a po trzech latach Walka o szkołę polską w Łowiczu.

Lata II wojny światowej

W 1939 r. decyzją dowódcy 10 Pułku Piechoty nie został powołany do wojska, walczył w inny sposób. Należał do grupy nauczycieli prowadzących tajne nauczanie w Łowiczu i Dąbrowie Zduńskiej (bywała tam również Maria Dąbrowska), pisywał artykuły do prasy konspiracyjnej. Od września 1939 r. do marca 1941 r. był przewodniczącym komisji Polskiego Czerwonego Krzyża ds. opieki nad mogiłami żołnierzy poległych w bitwie nad Bzurą. Wraz z uczniami identyfikował poległych żołnierzy, zakładał kwatery na okolicznych cmentarzach. Był aresztowany przez Gestapo, osadzony na Pawiaku i w Alei Szucha. Po upadku powstania warszawskiego ukrywał prof. Ludwika Kolankowskiego z rodziną, który przywiózł do Łowicza wartościowe zbiory Biblioteki ZamoyskichKronikę Galla Anonima, rękopisy Trylogii Sienkiewicza i Faraona Prusa.

Lata powojenne

Heroizmem wykazał się także w latach powojennych. W lutym 1945 r. prof. Stanisław Lorentz powierzył Wegnerowi opiekę nad zespołem architektoniczno-ogrodowym Radziwiłłów w Arkadii i Nieborowie. Oprócz prac remontowo-konserwacyjnych zajął się tworzeniem życia artystyczno-literackiego. Organizował spotkania z wybitnymi osobistościami, wystawy, koncerty. Pałac nieborowski stał się azylem wolnej kultury, tu twórczo pracowała elita intelektualna i artystyczna. Z inspiracji profesora zrodził się pomysł poematu Niobe stworzonego przez K.I. Gałczyńskiego. W tym okresie wyjeżdżał za granicę jako stypendysta naukowy. Nie uchylał się od obowiązków społecznych. Od 1957 r. przez 4 kadencje pełnił funkcję Radnego Powiatowej Rady Narodowej jako przewodniczący Komisji Kultury. Jednocześnie rozwijał pasje naukowe. Był współpracownikiem Komisji Historycznej Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, członkiem Komisji opiniodawczej dla odbudowy Wilanowa, Łazienek i Królikarni, członkiem Rady Naukowej przy Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi. Od 1973 r. poświęcił się pracy dydaktycznej. Od 1977 r. przewodniczył pracom Rady Naukowej Stacji Mazowieckiego Ośrodka Badań Naukowych w Łowiczu, która powstała dzięki staraniom miłośników Łowicza. Ostatnie lata były dla niego przykre, zaczął bowiem tracić wzrok, kiedy miał przystąpić do pisania prac naukowych, do których materiały zbierał przez dziesięciolecia. Zmarł 4 sierpnia 1996 r. w Łowiczu. We wrześniu 1997 r. pośmiertnie otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Łowicza.

Jan Wegner cieszył się ogromnym autorytetem w środowisku naukowym i łowickim.

Odznaczenia państwowe

Jest Honorowym Obywatelem Łowicza i patronem Gimnazjum nr 2 w Łowiczu[3].

Przypisy

  1. 29 października 1947 „za zasługi położone w zabezpieczeniu arcydzieł kultury polskiej” M.P. z 1947 r. nr 149, poz. 894, pkt 27
  2. 15 stycznia 1955 M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400, str. 1632
  3. strona internetowa Gimnazjum nr 2 w Łowiczu im. Jana Wegnera. [dostęp 2016-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-15)].

Bibliografia

  • Tadeusz Gumiński: Kim był Jan Wegner?, w: Nowy Łowiczanin, 29.08.1996 r.
  • Ziemowit Skibiński: Jan Wegner czyli szkoła autorytetu, w: „Siódma prowincja. Kwartalnik Kulturalny Piotrkowskiego, Sieradzkiego, Skierniewickiego”, 1996 nr 4, s. 10-12.
  • Zbigniew Skiełczyński: Pierwsze spotkanie z Janem Wegnerem, w: „Masovia Mater. Pismo MWSH-P dla ciekawych”, nr 8 z dn. 21.04.2004 r.
  • Zbigniew Skiełczyński: Jak dr Wegner ukrywał w Łowiczu przed Niemcami: „Krzyżaków, „Faraona” i Galla Anonima, w: „Masovia Mater. Pismo MWSH-P dla ciekawych”, nr 9 z dn. 21.04.2004 r.
  • Mirosława Wolska-Kobierecka: Zostaną w pamięci nie tylko najbliższych, w: Nowy Łowiczanin, 05.04.2004 r.
  • strona internetowa Gimnazjum nr 2 w Łowiczu im. Jana Wegnera. gim2.lowicz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-15)].