Jan Wilczak

Jan Wilczak

kpt. Jan Wilczak
major piechoty
Data i miejsce urodzenia	7 czerwca 1898 Medynia Głogowska
Data i miejsce śmierci	9 września 1939 Bronina
Przebieg służby
Lata służby	1917–1939
Siły zbrojne	Cesarsko-królewska Obrona Krajowa Wojsko Polskie II RP
Formacja	Korpus Ochrony Pogranicza
Jednostki	14 pułk piechoty Korpus Ochrony Pogranicza (batalion KOP „Podświle”) 6 pułk strzelców podhalańskich
Stanowiska	dowódca plutonu łączności dowódca kompanii strzeleckiej dowódca kompanii granicznej dowódca batalionu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa (kampania wrześniowa)
Odznaczenia

Od lewej kapitanowie 14 pułku piechoty - Emil Zawisza, Jan Wilczak i Mieczysław Sanak.

Pluton łączności 14 pułku piechoty w dniu 18 stycznia 1930. W środku siedzi kpt. Jan Wilczak, na lewo od niego siedzi ppor. Józef Koziński.

Korpus oficerski 14 pp w I kwartale 1930. W I rzędzie siedzą od lewej: kpt. Emil Zawisza, ks. kpt. Antoni Kosiba, mjr Aleksander Zabłocki, mjr Stanisław Pietrzyk, mjr Mikołaj Świderski, płk Ignacy Misiąg, ppłk Franciszek Sudoł, mjr Aleksander Fiszer, kpt. Józef Tkaczyk i kpt. Stanisław Trojan. W II rzędzie od dołu jako piąty z prawej stoi kpt. Jan Wilczak.

Kompania podoficerska 14 pp w 1932 roku. W środku siedzi płk Ignacy Misiąg, na lewo od niego kpt. Jan Wilczak.

Jan Wilczak (ur. 7 czerwca 1898 w Medyni Głogowskiej, zm. 9 września 1939 w Broninie) – major piechoty Wojska Polskiego, w czasie kampanii wrześniowej dowódca II batalionu 6 pułku strzelców podhalańskich.

Życiorys

Naukę pobierał w szkole średniej. Podczas I wojny światowej służył w cesarsko-królewskiej Obronie Krajowej. Jego oddziałem macierzystym był 34 pułk strzelców. Od listopada 1918 roku w Wojsku Polskim, w którym ukończył kurs podchorążych piechoty. Służył w 14 pułku piechoty, w którego szeregach walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Za odwagę wykazaną w tych walkach odznaczony został dwukrotnie Krzyżem Walecznych^[1]. Na dzień 1 czerwca 1921 r. nadal pełnił służbę w 14 pułku piechoty, w randze porucznika^[2]. Dekretem Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego (marszałka Józefa Piłsudskiego) z dnia 3 maja 1922 r. (dekret L. 19400/O.V.) został zweryfikowany w tymże stopniu ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 2089. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[3]. W roku 1923 zajmował 1862. lokatę wśród poruczników piechoty^[4], a rok później – 951. lokatę^[5].

Zarządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego z dnia 19 marca 1928 r. (sygnatura: B. P. L. 8003-III-28) został awansowany do stopnia kapitana, ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 roku i 143. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[6][7]. W roku 1930 na liście starszeństwa oficerów korpusu piechoty zajmował 1644. lokatę łączną wśród kapitanów (była to jednocześnie 132. lokata w swoim starszeństwie)^[8]. Do kwietnia 1932 roku służył we włocławskim 14 pułku piechoty^[9][10][11], w którym dowodził różnymi pododdziałami (między innymi plutonem łączności). Na dzień 16 września 1930 r. zajmował stanowisko dowódcy 1 kompanii strzeleckiej w I batalionie 14 pułku piechoty^[12].

Służba w Korpusie Ochrony Pogranicza^[a]

Zarządzeniem Ministra Spraw Wojskowych (podpisanym w zastępstwie przez gen. dyw. Kazimierza Fabrycego) ogłoszonym w dniu 23 marca 1932 r., kapitan Jan Wilczak został przeniesiony (w korpusie oficerów piechoty) z 14 pułku piechoty do Korpusu Ochrony Pogranicza^[13] i przydzielony (rozkazem z dnia 6 kwietnia 1932 roku) do batalionu KOP „Podświle”^[b]. Na dzień 31 października 1932 r. zajmował stanowisko dowódcy 1 kompanii granicznej KOP „Czyste” (kompania ta została później przemianowana na 1 kompanię graniczną „Krzyżówka”), wchodzącej w skład tegoż batalionu^[c]. Na mocy rozkazu M.S.Wojsk. Biura Personalnego Nr 3110-Og.105 z dnia 20 grudnia 1933 r. został powołany, z dniem 10 stycznia 1934 roku, na XXIII trzyipółmiesięczny kurs unifikacyjno-doskonalący dla kapitanów (rotmistrzów) w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. Służąc w KOP-ie^[14] zajmował w 1932 roku – 121. lokatę wśród kapitanów piechoty w swoim starszeństwie^[15], a w dniu 1 lipca 1933 roku – 1270. lokatę wśród wszystkich kapitanów piechoty (112. lokatę w swoim starszeństwie)^[16]. W marcu 1934 roku nadana została mu Odznaka Pamiątkowa KOP „Za Służbę Graniczną”^[d].

Awansowany do stopnia majora został na mocy zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 czerwca 1935 roku, ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1935 r. i 64. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[17][18]. Jako oficer KOP-u na dzień 5 czerwca 1935 r. zajmował 716. lokatę łączną wśród majorów piechoty (była to nadal 64. lokata w starszeństwie)^[19].

W 6 pułku strzelców podhalańskich i wojnie obronnej 1939 roku

Rozkazem Biura Personalnego M.S.Wojsk. z dnia 27 lipca 1935 roku (rozkaz Nr 3110-105-II-3) major Jan Wilczak został przeniesiony (w korpusie oficerów piechoty) z Korpusu Ochrony Pogranicza do 6 pułku strzelców podhalańskich z Sambora – na stanowisko dowódcy batalionu. Potwierdzone to zostało zarządzeniem Kierownika Ministerstwa Spraw Wojskowych – gen. bryg. Tadeusza Kasprzyckiego – opublikowanym w dniu 31 sierpnia 1935 roku^[20].

Na dzień 23 marca 1939 r. zajmował 59. lokatę wśród majorów korpusu piechoty w swoim starszeństwie^[21] i piastował stanowisko dowódcy I batalionu 6 pułku strzelców podhalańskich^[22].

W kampanii wrześniowej walczył jako dowódca II batalionu 6 pułku strzelców podhalańskich^[23] (batalion ten stacjonował w Drohobyczu), wchodzącego w skład 22 Dywizji Piechoty Górskiej. Jego batalion wraz z macierzystą dywizją, walczącą najpierw w ramach Armii „Karpaty”, a następnie Armii „Kraków”, początkowo osłaniał Olkusz, a od 4 września wycofywał się nad Nidę. Przemieszczając się w kierunku Pińczowa, Miechowa i Stopnicy dotarł ze swym pododdziałem w okolice Buska. O świcie dnia 9 września 1939 r. doszło, na zachód od miejscowości Bronina, do pierwszej zwycięskiej walki czołowego II batalionu 6 pspodh. z niemiecką kolumną zmotoryzowaną (był to Oddział Wydzielony VII Korpusu Armijnego). Powiadomiony przez dywizyjnych kolarzy o zbliżaniu się Niemców batalion mjr. Wilczaka rozbił ogniem ckm i działek ppanc. straż przednią wrogiej kolumny. Po godzinie nastąpił jednakże silny kontratak 27 Dywizji Piechoty (z VII Korpusu) wsparty zmasowanym ogniem artylerii, który rozbił polskie oddziały. I i II batalion 6 pułku strzelców podhalańskich straciły około 250 poległych, a wielu polskich żołnierzy dostało się do niewoli^[24][25]. Podczas bitwy pod Broniną major Jan Wilczak został ciężko ranny^[26] i zmarł tego samego dnia^[27] w szpitalu w Rozwadowie (obecnie dzielnica Stalowej Woli)^[e].

Spoczywa na cmentarzu wojennym w Stalowej Woli-Rozwadowie.

Awanse

• porucznik (zweryfikowany w tym stopniu został z dniem 1.6.1919)^[3]
• kapitan (1.1.1928)^[6]
• major (1.1.1935)^[17]

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Walecznych (dwukrotnie)^[1][28]
• Złoty Krzyż Zasługi (25 maja 1939)^[29][21]
• Srebrny Krzyż Zasługi^[15]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[30]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[30]
• Odznaka Pamiątkowa Korpusu Ochrony Pogranicza „Za Służbę Graniczną”

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Jednodniówka 14 Pułku Piechoty w 16 rocznicę powstania: 1918 – 27 października 1934.. Włocławek, 1934. [dostęp 2018-03-06].
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w wojsku polskim 1935–1939. Warszawa: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 978-83-7188-691-1.
• Paweł Sulich: Wielka księga piechoty polskiej 1918–1939. 22 Dywizja Piechoty Górskiej. T. 22. Warszawa: Edipresse Polska SA, 2018. ISBN 978-83-7945-614-7.
• Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z lat 1920–1937. [dostęp 2018-03-06].
• Spis oficerów służących czynnie w dniu 01.06.1921: dodatek do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 37 z dnia 24 września 1921 r.. Zbiory Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie – spis zamieszczony na stronie Małopolskiego Towarzystwa Genealogicznego, 1921. [dostęp 2018-03-06].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922: załącznik do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 1922 r.. Zakłady Graficzne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1922. [dostęp 2018-03-06].
• Rocznik oficerski 1923. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1923. [dostęp 2018-03-06].
• Rocznik oficerski 1924. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1924. [dostęp 2018-03-06].
• Rocznik oficerski 1928. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1928. [dostęp 2018-03-06].
• Rocznik oficerski 1932. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1932. [dostęp 2018-03-06].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty opublikowana w „Przeglądzie Piechoty”. Zeszyt 9, wrzesień 1930 r.. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930. [dostęp 2018-03-06].
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 6 z 1932. Zarządzenie Ministra Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-06].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty: dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”. 1 lipca 1933 r.. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1933. [dostęp 2018-03-06].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty: dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”. 5 czerwca 1935 r.. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1935. [dostęp 2018-03-06].
• Ludwik Głowacki: Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939. Lublin: Wyd. Lubelskie, 1976. ISBN 83-222-0377-2.
• Marian Porwit: Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 roku. Tom 2. Warszawa: Wyd. Czytelnik, 1983. ISBN 83-07-00645-7.
• Wojciech Moś: Strzelcy Podhalańscy 1918–1939. Krajowa Agencja Wydawnicza w Krakowie, 1989. ISBN 83-03-02544-9.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939: stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Księgarnia Akademicka Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
• Zdzisław Ciesielski: Dzieje 14 Pułku Piechoty w latach 1918–1939. Wydawnictwo Adam Marszałek, 2008. ISBN 978-83-7441-937-6.