Jan Wilhelm (książę Kleve, Jülich i Bergu)

Jan Wilhelm
Jan Wilhlem, rycina z ok. 1600-1602
(c) Odejea, CC BY-SA 3.0
książę Kleve
Okres	od 1592 do 1609
Poprzednik	Wilhelm Bogaty
Następca	Jan Zygmunt Hohenzollern
hrabia Mark
Okres	od 1592 do 1609
Poprzednik	Wilhelm Bogaty
Następca	Jan Zygmunt Hohenzollern
książę Jülich
Okres	od 1592 do 1609
Poprzednik	Wilhelm Bogaty
Następca	Wolfgang Wilhelm
książę Bergu
Okres	od 1592 do 1609
Poprzednik	Wilhelm Bogaty
Następca	Wolfgang Wilhelm
hrabia Ravensbergu
Okres	od 1592 do 1609
Poprzednik	Wilhelm Bogaty
Następca	Jan Zygmunt Hohenzollern
Dane biograficzne
Data urodzenia	28 maja 1562
Data śmierci	25 marca 1609
Miejsce spoczynku	Düsseldorf
Ojciec	Wilhelm Bogaty
Matka	Maria Habsburg
Żona	Jakobina z Badenii od 1585 do 1597
Żona	Antonina z Lotaryngii od 1599
Odznaczenia

Jan Wilhelm (ur. 28 maja 1562 r., zm. 25 marca 1609 r.) – książę Kleve i hrabia Mark oraz książę Jülich, książę Bergu i hrabia Ravensbergu od 1592 r., ostatni władca połączonych księstw westfalskich; biskup-elekt Münsteru (i administrator tego biskupstwa) w latach 1574–1585.

Życiorys

Jan Wilhelm był drugim, najmłodszym synem księcia Kleve, Jülich i Bergu oraz hrabiego Mark i Ravensbergu Wilhelma Bogatego oraz Marii Habsburżanki, córki cesarza Ferdynanda I Habsburga.

Jan Wilhelm, początkowo przeznaczony do stanu duchownego, już w wieku 9 lat otrzymał godność biskupa koadiutora w Münster, a w wieku niespełna 12 lat został wybrany przez tamtejszą kapitułę na biskupa Münsteru. Rok później, w 1575 r., zmarł niespodziewanie podczas pobytu w Rzymie jego starszy brat, Karol Fryderyk, co oznaczało, że Jan Wilhelm został następcą w księstwach należących do ojca. Pod naciskiem władz kościelnych nie mógł jednak porzucić duchownych godności, ponieważ kapituła w Münster zamierzała wybrać w jego miejsce kandydata sprzyjającego protestantom. Mógł zrezygnować z biskupstwa dopiero w 1585 r., gdy zapewniony był już wybór Ernesta Wittelsbacha. Ożenił się w tym samym roku z Jakobiną, córką margrabiego Baden-Baden Filiberta.

Chciał, aby ojciec dopuścił go do współrządów w księstwie. Ten jednak gardził nim i choć sam nie był w stanie wskutek choroby rządzić państwem, powierzał ster rządów swym doradcom. Frustracja spowodowana odsuwaniem od rządów oraz niepowodzeniami w podejmowanych na własną rękę akcjach przeciwko protestantom w księstwach ojca (które dodatkowo spotęgowały nieufność ojca i jego doradców), a także niepokojący brak potomka, doprowadziły u Jana Wilhelma do rozwoju choroby psychicznej. Paranoja i ataki wściekłości, które w pełni uwidoczniły się w 1590 r., z czasem zmieniły się w otępienie.

W 1592 r. zmarł jego ojciec, ale w praktyce Jan Wilhelm był niezdolny do rządów. Po tym, jak zamordowano pierwszą żonę w 1597 r. (prawdopodobnie za sprawą siostry Jana Wilhelma, Sybilli, z którą zażarcie konkurowała o udział w rządach księstwami) i w czasie chwilowej poprawy zdrowia, w 1599 r. Jan Wilhelm ożenił się z Antoniną, córką księcia Lotaryngii Karola III. To małżeństwo, podobnie jak poprzednie, okazało się bezdzietne, a książę na powrót pogrążył się w chorobie.

Bezpotomna śmierć Jana Wilhelma w 1609 r. wywołała wojnę o dziedzictwo w księstwach Nadrenii i Westfalii, które na mocy układu z Xanten z 1614 r. zostały podzielone między Jana Zygmunta Hohenzollerna i Wolfganga Wilhelma Wittelsbacha. Jan Wilhelm został pochowany w kościele św. Lamberta w Düsseldorfie.

Bibliografia

• Manfred Wolf: Johann Wilhelm, Herzog von Jülich-Kleve-Berg (seit 1592), Graf von der Mark und Ravensberg, Herr zu Ravenstein. W: Neue Deutsche Biographie. T. 10. Berlin: Duncker & Humblot, 1974, s. 491. [dostęp 2016-01-19].
• Felix Stieve: Johann Wilhelm, Herzog von Jülich-Cleve. W: Allgemeine Deutsche Biographie. T. 14. Leipzig: Verlag von Dunckler & Humblot, 1881, s. 228–230. [dostęp 2016-01-19].
• Johann Wilhelm, Herzog von Jülich-Berg-Kleve (1592-1609), Graf von Mark-Altena und Ravensberg. W: Genealogie Mittelalter: Mittelalterliche Genealogie im Deutschen Reich bis zum Ende der Staufer: Materialsammlung [on-line]. [dostęp 2016-01-19].
• Johann Wilhelm Herzog v.Cleve, Jülich u. Berg. W: WW-Person [on-line]. [dostęp 2016-01-19].