Jan Wils

Jan Wils
ilustracja
Data i miejsce urodzenia22 lutego 1891
Alkmaar
Data i miejsce śmierci11 lutego 1972
Voorburg
Odznaczenia
Złoty medal w Olimpijskim Konkursie Sztuki i Literatury 1928

Jan Wils (ur. 22 lutego 1891 w Alkmaarze, zm. 11 lutego 1972 w Voorburgu) – holenderski architekt, konstruktor stadionu olimpijskiego w Amsterdamie i złoty medalista Olimpijskiego Konkursu Sztuki i Literatury 1928.

Życiorys

Przez krótki czas był członkiem grupy artystycznej De Stijl, którą opuścił w roku 1919[1]. Mimo odejścia nadal z nią sympatyzował[2].

Dzięki znajomości z Pieterem Scharroo (ówczesnym członkiem Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego i przewodniczącym Holenderskiego Komitetu Olimpijskiego), został wybrany do realizacji projektu stadionu olimpijskiego na Letnie Igrzyska Olimpijskie 1928, oraz zagospodarowania terenu wokół niego. W 1928 roku został uhonorowany złotym medalem w Olimpijskim Konkursie Sztuki i Literatury. Był to jedyny przypadek w historii tego konkursu, aby medal zdobył projekt wykonany na tych samych igrzyskach, na których został uhonorowany[3]. Pomysł Wilsa zaczęto wdrażać w życie po tym, gdy miasto Amsterdam nabyło tereny pod budowę stadionu – miało to miejsce w 1925 roku. Plan Holendra nie został w całości zrealizowany – nie zbudowano choćby stadionu tenisowego i wioski olimpijskiej. W bezpośrednim sąsiedztwie postawiono za to dwie hale sportowe, a nieopodal wybudowano basen pływacki o pojemności 6000 widzów. Charakterystycznym elementem tego kompleksu była także 40-metrowa wieża „Maratonthoren”, na której Wils planował rozpalić ogień na czas trwania igrzysk. Wils, mający poglądy socjalistyczne, miał według jednej z legend użyć ognia w celu demonstracji swojego dzieła holenderskim politykom prawicowym, którzy byli przeciwni organizacji, ich zdaniem, pogańskich igrzysk[2][3]. Wybudowany w stylu Nowej Rzeczowości obiekt z zamkniętą ceglaną fasadą uznawano ówcześnie przez niektórych za najpiękniejszy stadion świata. Przez wiele lat był areną domową klubu piłkarskiego Ajax Amsterdam[2].

W latach 1929–1930 utworzył projekt nowego budynku Akademii Wychowania Fizycznego w Amsterdamie, a w 1931 roku stworzył plan budynku w Amsterdamie z fasadą w stylu kubicznym (niderl. Hygiea Ontwerp van het gebouw Hygiea), na który miały się składać m.in.: dwa baseny pływackie, sala wioślarska, sala gimnastyczna czy pomieszczenie do ćwiczeń siłowych. Oba projekty, zgłoszone również do Olimpijskiego Konkursu Sztuki i Literatury 1932, nie zostały zrealizowane[2][4]. Podobnie było w 1936 roku z planem utworzenia wielkiego stadionu z pływalnią w Lizbonie. W tym samym roku dokonano powiększenia stadionu olimpijskiego według planu Wilsa, jednak żelbetowa dobudówka nie została przychylnie przyjęta przez krytyków (oba projekty zgłoszono do Olimpijskiego Konkursu Sztuki i Literatury 1936, jednak dopuszczono je poza konkursem – Wils był członkiem jury)[5][2]. Do Olimpijskiego Konkursu Sztuki i Literatury 1948 zgłoszono także jego projekt hali sportowo-widowiskowej w Amsterdamie (pierwotna wersja powstała w 1937 roku)[6]. Był członkiem jury Olimpijskich Konkursów Sztuki i Literatury w latach 1924, 1936 i 1948[2].

Wśród dzieł Wilsa wdrożonych w życie znajdują się m.in. budynek firmy Citroën w Amsterdamie (przez wiele lat służący jako siedziba holenderskiego oddziału tego koncernu) czy budynek Teatru Miejskiego w Amsterdamie[2].

Wybrane dzieła

Przypisy

  1. Yve-Alain Bois: Painting as Model. MIT Press, 1993, s. 101-102. ISBN 978-0-262-52180-2. [dostęp 2021-06-03].
  2. a b c d e f g Jan Wils (ang.). Olympedia. [dostęp 2021-06-03].
  3. a b Architecture, Architectural Designs, Open (ang.). Olympedia. [dostęp 2021-06-03].
  4. Architecture, Further Entries, Open (ang.). Olympedia. [dostęp 2021-06-03].
  5. Architecture, Further Entries, Open (ang.). Olympedia. [dostęp 2021-06-03].
  6. Architecture, Further Entries, Open (ang.). Olympedia. [dostęp 2021-06-03].

Media użyte na tej stronie

Gold medal olympic.svg
Autor: maix¿?, Licencja: CC BY-SA 2.5
A gold medal with the olympic rings inside
City Theater Amsterdam exterior 1.jpg
J. Wils and O. Rosendahl (architects). City Theater, Kleine-Gartmanplantsoen 15-19, Amsterdam. 1934-1935.
Citroengebouw.jpg

Citroëngebouw, Stadionplein, het originele bestand staat hier en wordt hier gebruikt.
Jan Wils.JPG
Anoniem. Jan Wils. 1928. Foto. Afkomstig uit Official Report of the Olympic Games of 1928 (...). Foto.